Tarihte bugün 20 Eylül: Gazeteci Musa Anter'in 27. ölüm yıl dönümü! Musa Anter kimdir?

Musa Anter'in ölüm yıl dönümü! Mardin'de 1920 yılında doğan Musa Anter'in ölümünün ardından Musa Anter Gazetecilik Ödülleri düzenlenmeye başladı. İstanbul Kürt Enstitüsü kurucusu Musa Anter sözleri, kitapları, şiirleri…

MUSA ANTER KİMDİR?

Anter, 1920 yılında Mardin, Nusaybin ilçesinin Eskimağara köyünde dünyaya geldi. İlkokulu Mardin'de, ortaokul ve liseyi Adana'da okudu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. Annesi Fesla Hanım, Türkiye'nin ilk kadın muhtarlarındandır.

KÜRTÇÜLÜK PROPAGANDASINDAN TUTUKLANDI

Öğrencilik yıllarında Dersim İsyanı sırasında ilk kez gözaltına alındı. Canip Yıldırım ve Yusuf Azizoğlu ile birlikte İleri Yurt gazetesini çıkaran gazeteci, yayımladığı Kürtçe şiiri "Qimil / Kımıl" sebebiyle 1959 yılında 49'lar Davası ile idamla yargılandı. 27 Mayıs Darbesi'nde aftan yararlanarak serbest kaldı. Cezaevinden çıktıktan sonra Deng, Barış Dünyası ve Yön dergilerinde yazdı. 1963'te 23'ler davası ile tekrar cezaevine girdi. 12 Eylül Darbesi'nde Kürtçülük propagandası yapmaktan tutuklandı.

HALKIN EMEK PARTİSİ KURUCUSUDUR

Devrimci Doğu Kültür Ocakları, Halkın Emek Partisi, Mezopotamya Kültür Merkezi ve İstanbul Kürt Enstitüsü'nün kurucularından olan Musa Anter, hayatını anlattığı 'Hatıralarım' adlı 2 ciltlik kitabı kaleme aldı.

1944'te Abdurrahim Rahmi Zapsu'nun kızı Ayşe Hale ile evlendi ve bu evlilikten 1945'te büyük oğlu Anter, 1948'de kızı Rahşan ve 1950'de küçük oğlu Dicle dünyaya geldi.

JİTEM İÇİN ÖLDÜRÜLDÜĞÜ ORTAYA ÇIKTI

Anter, 20 Eylül 1992 tarihinde Diyarbakır'ın Seyrantepe mahallesinde uğradığı silahlı saldırı sonucu yaşama veda etti. Eski JİTEM elemanı Abdülkadir Aygan Anter'in, kendisinin de içinde bulunduğu tim tarafından JİTEM için öldürüldüğünü itiraf etti. Hazırlanan Susurluk Raporu'nda, Anter cinayetinin Yeşil kod adlı Mahmut Yıldırım tarafından planlanıp uygulandığı yer aldı.

TARİHTE BUGÜN

(Olaylar)

622 - Muhammed ile Ebu Bekir, Medine'ye hicret etti.

1187 - Selahaddin Eyyubi, Kudüs'ü kuşattı.

1519 - Portekizli kaşif Ferdinand Magellan, 270 kişi ve 5 gemiyle İspanya'dan yola çıktı.

1633 - Galileo Galilei, İspanyol engizisyon mahkemesinde, dünyanın güneşin etrafında döndüğünü söylediği için yargılandı.

1922 - Fransız ve İtalyan kuvvetleri Çanakkale'den çekildi.

1928 - İtalya'da "Yüksek Faşist Konsey" en yüksek yasama organı oldu.

1933 - Başbakan İsmet İnönü ve Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras'ın, Sofya'yı ziyaretinde, 1929 Tarafsızlık Antlaşması'nın süresi uzatıldı.

1937 - İkinci Türk Tarih Kurultayı, Dolmabahçe Sarayı'nda toplandı.

1937 - Dolmabahçe Sarayı Veliaht Dairesi'nde, Atatürk'ün de isteğiyle, Türkiye'nin ilk resim ve heykel müzesi açıldı.

1942 - Ukrayna'nın Letiçiv kentinde, Alman SS birlikleri, iki gün içinde yaklaşık 3 bin Yahudiyi öldürdüler.

1946 - Basın Yasası TBMM'de kabul edildi.

1946 - Fransa'da Cannes Film Festivali başladı.

1951 - Türkiye'nin NATO'ya katılması kabul edildi.

1969 - John Lennon, Beatles'tan ayrıldı.

1974 - Honduras'ta kasırga: 10 bin kişi öldü.

1977 - Kuzey Vietnam, Birleşmiş Milletler'e kabul edildi.

1980 - Başbakanlığa emekli Amiral Bülend Ulusu atandı.

1981 - İran 149 solcu militanı idam ettiğini açıkladı.

1984 - Beyrut'ta ABD elçiliğine patlayıcı yüklü kamyonla intihar saldırısı yapıldı; 22 kişi öldü.

1988 - Naim Süleymanoğlu, Seul Olimpiyat Oyunlarında halter dalında 6 dünya rekoru kırdı.

1990 - Güney Osetya, Gürcistan'dan bağımsızlığını ilan etti.

1993 - CINE 5 yayın hayatına başladı.

1994 - Bakü'de petrol anlaşması imzalandı. İngiliz BP, Amerikan Amaco, Penzol, Rus Lukoil ve TPAO, bir konsorsiyum oluşturdu.

1995 - Deniz Baykal, Necdet Menzir'in görevden alınma isteğini reddeden Başbakan Tansu Çiller'le yürüttüğü DYP-CHP koalisyon hükümetini bozdu. Tansu Çiller hükümetin istifasını Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e verdi.

2002 - İsrail askerleri, Filistin Devlet Başkanı Yaser Arafat'ın karargahındaki üç binayı havaya uçurdu.

Doğumlar

1758 - Jean-Jacques Dessalines, Haiti İmparatoru (ö. 1806)

1842 - James Dewar, İskoç kimyacı (ö. 1923)

1878 - Upton Sinclair, Amerikalı yazar ve Pulitzer Ödülü sahibi (ö. 1968)

1899 - Leo Strauss, Alman filozof (ö. 1973)

1913 - Sidney Dillon Ripley, Amerikalı ornitolog ve doğal hayatı koruma gönüllüsü (ö. 2001)

1917 - Fernando Rey, İspanyol aktör (ö. 1994)

1917 - Obdulio Varela, Uruguaylı futbolcu ve teknik direktör (ö. 1996)

1921 - Kadir Has, Türk iş adamı (ö. 2007)

1933 - Hamit Kaplan, Türk güreşçi (ö. 1976)

1934 - Sophia Loren, İtalyan sinema oyuncusu

1941 - Temel Karamollaoğlu, Türk mühendis ve siyasetçi

1948 - Sulhi Dölek, Türk yazar ve senarist (ö. 2005)

1951 - Güldal Mumcu, Türk siyasetçi

1952 - Manuel Zelaya, Honduraslı siyasetçi

1956 - Gary Cole, Amerikalı aktör

1958 - Gassan Mesud, Suriyeli oyuncu

1959 - Meral Okay, Türk, senarist, oyuncu ve söz yazarı (ö. 2012)

1964 - Maggie Cheung, Hong Konglu aktris

1969 - Davor Dujmovic, Bosna-Hersekli aktör (ö. 1999)

1971 - Henrik Larsson, İsveçli futbolcu

1972 - Durul Bazan, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu

1973 - Cansel Elçin, Türk sinema ve televizyon oyuncusu

1975 - Ahmet Saraçoğlu, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu

1977 - Bülent Çolak, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu

1982 - Begüm Birgören, Türk dizi ve sinema filmi oyuncusu

1986 - İbrahim Kaş, Türk futbolcu

Ölümler

1863 - Jacob Grimm, Alman yazar (Grimm Kardeşler'in büyüğü) (d. 1785)

1908 - Pablo de Sarasate, İspanyol kemancı ve besteci (d. 1844)

1940 - Edward Denison Ross, İngiliz doğa bilimci (d. 1871)

1947 - Fiorello La Guardia, Amerikalı politikacı ve New York Belediye Başkanı (d. 1882)

1957 - Jean Sibelius, Fin besteci (d. 1865)

1971 - Giorgos Seferis, Yunan şair ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (d. 1900)

1985 - Ruhi Su, Türk halk müziği sanatçısı (d. 1912)

1992 - Musa Anter, Türk gazeteci, yazar ve şair (d. 1920)

1992 - İlhami Soysal, Türk gazeteci ve yazar (d. 1928)

1996 - Max Manus, Norveçli direnişçi (II. Dünya Savaşı sırasında) (d. 1914)

1996 - Paul Erdös, Macar matematikçi (d. 1913)

1999 - Raisa Gorbaçov, Mikhail Gorbaçov'un eşi (d. 1932)

2002 - Necdet Kent, Türk diplomat (d. 1911)

2004 - Brian Clough, İngiliz futbolcu (d. 1935)

2005 - Simon Wiesenthal, Avusturyalı Yahudi ve Nazi avcısı (d. 1908)

2008 - Nazmi Bari, Türk eski millî tenisçi (d. 1929)

2011 - Burhaneddin Rabbani, Afganistan Devlet Başkanı (d. 1940)

2013 - Süha Özgermi, Türk iş adamı ve organizatör (d. 1923)

2018 - Oytun Şanal, Türk tiyatro ve seslendirme sanatçısı (d. 1937)