Semerkant nerede? Semerkant hangi ülkede? Semerkant nereye bağlı?

Merakla araştırılan yerlerden birisi olan Semerkant çok kez araştırılmıştır. Ülkemize yakınlığı ile de bilinen Semerkant Türkiye vatandaşları tarafından da merakla araştırılıyor. Sıklıkla araştırılan ve merak edilen Semerkant hakkında bilgi edinmek isteyen kişilerin sayısı oldukça fazla. İsmini sık sık duyduğumuz Semerkant'ın nerede olduğu merak konusu. Peki, Semerkant nerede? Semerkant hangi ülkede? Semerkant nereye bağlı?

SEMERKANT NEREDE?

Semerkant, Özbekistan'ın 12 ilinden biri olan Semerkant ilinin yönetim merkezi olan şehir. Zerefşan Nehri vadisinde, Taşkent'in 275 km güneybatısında yer alır. Nüfus açısından Özbekistan'ın en büyük ikinci şehri, tarihi ve sosyo-kültürel açıdan en önemli şehridir. 2500 sene öncesine dayanan tarihiyle dünyanın en eski şehirleri arasında yer alan Semerkant, İpek Yolu'nun önemli bir kavşağında yer almasından dolayı tarih boyunca siyasi, ekonomik ve kültürel açıdan önemli bir yerleşim yeri oldu.

M.Ö 6. yüzyılda Persler tarafından kurularak Soğdiana bölgesinin merkezi haline gelen şehir, antik dönem boyunca Soğd kültürünün merkezi konumundaydı. M.Ö 329'da Büyük İskender tarafından ele geçirilen şehir, Helenistik dönemde gelişmeye devam etti. 711'de Müslüman Araplar tarafından fethedildikten sonra İslam medeniyetinin önemli şehirlerinden biri haline geldi. İslam coğrafyacılarının yanı sıra doğulu ve batılı seyyahlar tarafından da övülerek kaynaklarda İslâm'ın kubbesi ve dünya cennetlerinin en önde geleni şeklinde tanımlandı. Şehir, özellikle kâğıdı ile meşhur olup İslam toprakları üzerindeki en kaliteli kâğıt burada üretiliyordu. 1220'de Cengiz Han tarafından ele geçirilerek tahrip edilene kadar İranî ve Türkî hanedanlar tarafından yönetildi. Timur'un başkenti olduğu dönem, Semerkant'ın altın çağı olarak kabul edilir. Semerkant, 15. yüzyılda Timur ile onun oğulları ve torunlarının yaptırdığı eserlerle İslâm mimarisinin en güzel örneklerini barındıran bir şehir haline geldi. Semerkant'a muazzam görünümünü veren tarihi yapıların bulunduğu Registan meydanı bugünkü şeklini 17. yüzyılda Buhara Hanlığı döneminde aldı. 1868'de Rus işgaline uğrayarak Rus Çarlığının bir parçası haline gelen Semerkant, 1924 yılında kurulan Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin başkenti oldu. 1930 yılında Taşkent başkent olana kadar Özbekistan SSC'nin başkenti olmaya devam etti. 1991 yılında Sovyetler Birliğinin dağılmasından sonra bağımsız olan Özbekistan Cumhuriyeti'nin, Semerkant İli'nin yönetim merkezi oldu. 2001 yılında UNESCO Dünya Miras Alanları Listesi'ne eklendi. Tarihsel anıtlarıyla çok sayıda turist çeken Semerkant[1] günümüzde önemli bir otomotiv sanayisi, besin sanayisi, dokuma sanayisi ve öğretim merkezidir. Semerkant iki bölüme ayrılır. Eski şehir ile Çarlık Rusyası ve Sovyetler Birliği günlerinde gelişen yeni şehir. Eski şehirde tarihi anıtlar, eski özel evler ve mağazalar bulunurken, yeni şehirde yönetim merkezleri, kültür merkezleri ve eğitim kurumları bulunmaktadır. Semerkant isminin ilk olarak ne zaman kullanılmaya başlandığı hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. İlk olarak M.S 1. yüzyılda Antik Yunan ve Roma kaynaklarında Marakanda adıyla geçen şehrin isminin, İslamiyet'ten önce bölgenin yerel dili olan Soğdca'da "taş", "kaya" anlamındaki asmara ve aynı coğrafyada yer alan Taşkent ve Pencikent gibi birçok şehir isminin sonunda yer alan "şehir" veya "yerleşim birimi" anlamındaki Soğdca kant/kent kelimesinin birleşmesinden meydana geldiği kabul edilmektedir.

SEMERKANT TARİHÇESİ

Rivayetler, dünyanın en eski şehirlerinden biri olan Semerkant'ın kuruluşunu mitolojik olarak Firdevsî'nin Şehnâme adlı eserinin baş kahramanlarından Feridun'a dayandırmaktadır. Avesta ve Şehnâme'ye göre İslam öncesi İran hanedanlarının ilki olan Pişdâdîler'e mensup yarı mitolojik bir karakter olan Feridun, hakimiyeti altındaki toprakları üç oğlu arasında taksim etmiştir. Selm'e Hindistan'ı, Îrec'e İran'ı, Tûr'a da Turan'ı vermiştir. Turan ile İran arasına Siriderya nehrini sınır olarak koymuş, sonra da oğlu Tûr için Semerkant'ı inşa ettirmiştir. Şehnâme'nin, en önemli karakterlerinden olan ve Tur'un soyundan gelen efsanevi Turan hükümdarı Efrâsiyâb, Semerkant'ı imar edip oraya yerleşmiştir. Orta Asya'nın Türkî halkları tarafından bir kahraman olarak benimsenen ve kendisine birçok hikmetli sözler ve öğütler atfedilen Efrâsiyâb'ın Semerkant hâkimiyetiyle ilgili rivayetlerden, o dönemde henüz varolmayan Semerkant'ı değil ancak şehrin kurulduğu bölgeyi egemenlik altına aldığı anlaşılmaktadır. Tepedeki kale için kullanılan Efrâsiyâb kalesi terimi yazılı kaynaklarda 17. yüzyılın sonlarından itibaren görülmektedir. Bu nedenle eski şehrin antik dönemden günümüze ulaşan harabelerinin bulunduğu arkeolojik alana Efrâsiyâb adı verilmiştir. Başka bir rivayete göre Semerkant ilk defa İslam öncesi İran hanedanlarından ikincisi olan Keyânî hükümdarlarından Keykâvus tarafından inşa edilmiştir. Semerkant şehrini İskender'in kurduğu şeklinde rivayetler de bulunmaktadır. İskender, fethettiği bölgelerde İskenderiye adını yaşayan on iki büyük şehir kurmuştur. Bunlardan üçü Horasan bölgesinde olup Semerkant'ta bunlardan biridir. Önceleri İskenderiye adıyla bilinen bu şehrin ismi zamanla değişip Semerkant adını almıştır. İskender, bölgeye vardığında çok kıymet verdiği ve son derece saygı duyduğu yanındaki bir şahıs hastalanmıştır. Hastanın rahatsızlığı orada konaklamaya başladıktan sonra azalınca doktorların buranın havasının sağlıklı olduğunu belirtip burada konaklamalarını söylemesi üzerine burada kalmaya devam edilmiş ve eğer burada ikamet edilirse hastanın tamamen iyileşeceği umulmuştur. Bunun üzerine İskender yanında bulunan komutanlarına buraya yerleşilmesini, herkesin içinde oturabileceği bir ev bina etmesini ve orada bir kanalın açılmasını emretmiştir. Bunun üzerine 12 bin asker, 12 bin ev ve şehrin içinden geçen büyük kanalla birlikte evlerin içinde akan arklar inşa etmişlerdir. Başka bir rivayete göre Semer, İskender'in cariyelerinden birinin ismidir.skender, Semerkant şehrini bu cariye için inşa etmiştir. Ancak tarihi ve arkeolojik olarak ele alındığında İskender'in bölgeye geldiğinde Semerkant şehrinin zaten var olduğu görülmektedir. Bu rivayetlerin, onun şehrin büyük dış surlarını yaptırması ve bölgede üç yıl süren mücadeleleri esnasında Semerkant'ı ana karargah olarak kullanması ile ilgili olduğu görüşü yaygındır.

SEMERKANT COĞRAFYASI

Semerkant Özbekistan'ın kuzey doğusunda, Zarefshan Nehri vadisinde yer almaktadır. Karşı 135 km uzaklıktadır. M37 yolu onu 240 km uzaklıktaki Buhara 'ya, M39 yolu, 270 km uzaklıktaki Taşkent 'e, M39 yolu, Afganistan 'daki 340 km uzaklıktaki Mezar-ı Şerif' e bağlar. Tacikistan sınırı, Semerkant'a yaklaşık 35 km uzaklıktadır. Tacikistan'ın başkenti Duşanbe 210 km uzaklıktadır.

SEMERKANT İKLİMİ

İklim tipinin siması güneşli, sıcak, bazen rüzgarlı ve genellikle kurudur. Kışları yumuşak geçer ve hafif don görülür. Yaz ayları sıcak ve kurudur. Temmuz'daki ortalama gündüz sıcaklığı + 34 °C, ortalama gece sıcaklığı + 18 °C'dir. Ocak ayında en sıcak + 7 °C ve en soğuk - 4 °C olur.

SEMERKANT'TA ULAŞIM

Şehir içi ulaşımda sabah 6:00 akşam 21:00 arası çalışan belediye otobüsü şehrin en yaygın ve popüler ulaşım aracıdır. Bunun yanı sıra 2017'den beri şehirde birçok tramvay hattı faaliyete geçmiş bulunmaktadır. Ayrıca, şehirde genellikle sarı renkte olan şehir taksisi ve minibüsler de ulaşım aracı olarak yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. 1950 yılına kadar Semerkant'taki ana ulaşım aracı atlar ve eşeklerin çektiği araba idi. Tramvay daha önce 1947-1973 yılları arasında da mevcuttu. 1924-1930 arası Semerkant'ta buhar tramvayı vardı. Sovyet döneminde, 2005 yılına kadar Semerkant'ta troleybüsler de ulaşımda oldukça yaygındı. Bu gün olduğu gibi Sovyet döneminde de belediye otobüsleri ve taksiler Semerkant'ta faaliyet göstermekteydi. Semerkant'ın kuzeyinde, 1930'larda Sovyet döneminde açılan Semerkant Uluslararası Havaalanı yer almaktadır. 2019 ilkbaharından itibaren Semerkant Uluslararası Havalimanı'nın Taşkent, Nukus, Moskova, Saint Petersburg, Yekaterinburg, İstanbul ve Duşanbe'ye uçuşları var ve ayrıca diğer şehirlere Charter uçuşları yapılmaktadır. Havaalanı, 1992 yılında havayolunun oluşturulmasından bu yana Uzbekistan Airways tarafından işletilmektedir. Havaalanı hem iç hem de dış hat uçuşlarına sahiptir.