Sanat Tarihi: Tarih öncesi çağlar nelerdir? İlk Çağ Anadolu'da kurulan uygarlıklar nedir?

Sanat Tarihine Giriş dersinde en çok araştırılan konular arasında Tarih öncesi çağlar nelerdir?, Tarih öncesi çağlar nelerdir?konuları araştırılmaktır. Peki, Sanat Tarihi: Tarih öncesi çağlar nelerdir? İlk Çağ Anadolu'da kurulan uygarlıklar nedir? İşte detaylar haberimizde...

TARİH ÖNCESİ ÇAĞLAR NELERDİR?

1. Paleolitik Çağ (~ MÖ 2.000.000 –MÖ 10000)

Tarih çağları içinde en uzun süre devam eden çağdır. Bazı kaynaklarda Buzul Çağı olarak da adlandırılır. İnsanın gelişimi ve değişimi çok yavaş olduğu için, çağı değiştirecek nitelikteki gelişmelerin çok geç meydana gelmesi nedeniyle bu çağ uzun sürmüştür. Bunun yanı sıra iklim değişiklikleri de yaklaşık 100.000 yılda bir gerçekleşmiştir. Homoneanderthalensis, ilk insan (ilkel insan) dünya üzerinde görüldüğü andan itibaren hayvanları yakalayıp öldürerek ve bitki toplayarak yaşamlarını devam ettirmişlerdir. Bu çağın sonlarına doğru ateş bulunmuştur.

Çağın çok ilerleyen zamanlarında taştan birbirine sürterek sivri aletler yapmış ve avlanmaya başlamışlardır. Bu arada mağara kovuklarını keşfedip, orada daha güvenli yaşama geçmişlerdir. Mağara duvarlarına çizdikleri resimler o dönemin en önemli kalıntıların başında gelir. Bu dönemde taştan ve kemikten aletler yapmışlardır ki ilk taş balta, bunun örneklerinden biridir. Ankara, Çubuk; Antalya ,Karain, Beldibi, Belbaşı,Öküzini Mağaraları, Paleolitik Çağ'ın en bilinen yerleşimleridir.

2. Mezolitik Çağ (MÖ 10.000-MÖ 8000)

Yaşam biçimi olarak Paleolitik Çağ'a oranla büyük değişiklik göstermez. Çağın en özgün buluntuları arasında mikrolit adı verilen çakmak taşından yapılan küçük aletler çoğunlukla boynuz, kemik gibi saplara takılarak kullanılmıştır.

Mağaralarda yaşam Mezolitik Çağ'da da devam etmiştir. Duvarlara çoğunlukla hayvan figürleri ve av resimleri yapılmıştır. Geyik (dağ keçisi) resmi en ilginçlerinden biridir. Samsun, Tekkeköy; Antalya Karain, Beldibi, Belbaşı Mağaraları, Mezolitik Çağ'ın

en önemli yerleşimleridir. İdol adı verilen küçük heykelciklere de bu çağda rastlanmıştır. Bu daha sonra Neolitik Çağ'da göreceğimiz Anatanrıça inanışının temelidir

3. Neolitik Çağ (MÖ 8000-MÖ 5500)

İnsanın üretici yaşama geçtiği dönemdir. Bitki ve hayvan türleri evcilleştirilmiş, yerleşik yaşam başlamış, ilk köyler ve kentler kurulmuştur. Anadolu'da en önemli yerleşimler Konya-Çatalhöyük, Burdur-Hacılar, Diyarbakır-Çayönü höyükleridir.

Höyük: Tarihte ilk çağdan itibaren medeniyetlerin kurulup yıkılmasıyla oluşan doğal tepelerdir. Höyüklerde en alttaki tabaka en eski tarihi ve medeniyeti ifade eder. Üste çıkıldıkça tarih yeniye gider. En üstteki tabaka zamanımıza en yakın tarihtir. Höyüklerdeki bu tabakalaşmaya stratigrafi denir.

• Konya-Çatalhöyük yapı türleri ve diğer buluntular açısından diğer yerleşimlerden farklılık gösterir. İlk köy ve kent oluşumu (yerleşik hayat) Çatalhöyük'tedir ve bu

medeniyet tarihi açısından çok önemlidir. Konya Ovası'nın tarıma elverişli olması ve

çevredeki ormanlar tarım toplumunun oluşmasına yardımcı olmuştur.

• Megaron adı verilen taş temelli, kerpiç duvarlı, düz damlı evler ilk kez Çatalhöyük'te görülür. Bu evlere giriş çatıdandır. Duvar nişi şeklinde ocak bulunur. Ayrıca

odanın belli bir bölümünde Ana Tanrıça Kybele heykelcikleri bulunmuştur. Bu bize

inanç sisteminin gelişmeye başladığının göstergesidir ki insanın gelişimi açısından çok

önemlidir.

• Takas yoluyla ticaret ilk kez bu çağda görülür. Takas ticaretinde karşılıklı mal

değişimi söz konusudur. Değişim elemanı olarak opsidien taşı da kullanılmıştır. Üretip

satılan zahirenin (buğday, arpa) fazlası büyük pişmiş toprak küplerde saklanmıştır. İlk

değirmen taşı da bu çağda görülür. Buğdayın öğütüldüğünün göstergesidir.

• Çatalhöyük buluntularının büyük bir kısmı Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde bulunmaktadır.

• Çatalhöyük'te Ana Tanrıça Kybele heykelciklerine de rastlanmıştır.

4. Kalkolitik Çağ (Taş-Bakır Çağı MÖ 5500-MÖ 3000)

Çağın en büyük özelliği hem tarih öncesi dönem hem de yazılı tarih devirlerini barındırmasıdır. MÖ 2750'de Asur ticaret kolonileri, Mezopotamya'dan Kayseri civarına Kaniş Karum (Kültepe) denilen bölgeye yerleşip yazıyı öğretmişler, böylece Anadolu'da yazılı tarih devirleri başlamıştır. Bu çağda tarımsal üretim iyice hız kazanmış, ticaret gelişmiş, yapılan kap kacağın üzeri boya ile süslenmiştir. Süsleme ve estetik duygunun gelişmeye başladığının bir göstergesidir.

• Ana Tanrıça Kybele inanışı devam etmiş, madenden yapılmış küpe, yüzük, iğne gibi takılar ele geçirilmiştir.

• Kültepe'de yapılan kazılarda 40.000 civarında çivi yazılı tablet ele geçirilmiştir. Asurca olan bu tabletlerin yaklaşık 25.000 tanesi dilimize çevrilmiş olup, çağın sosyal ve kültürel hayatı ile alakalı çok önemli bilgiler içerir.

• Kalkolitik Çağ'ın en önemli yerleşimleri arasında Karaman, Canhasan; Burdur, Hacılar; İstanbul, Fikirtepe ve Beycesultan; Denizli, Çivril sayılabilir.

5. Maden Çağları (MÖ 3000-MÖ 1200)

a.Bakır Çağı

b.Tunç Çağı

c.Demir Çağı

• Kalkolitik Çağ'ın devamı niteliğindedir. Kalkolitik Çağ'ın son dönemleri Maden Çağları içine girer.

• İlk devre olan Bakır Çağı döneminde takı, bakır kap kacak gibi işlenmesi kolay eşyalar yapılmıştır.

• Daha sonra bakır, çinko ve kalay karışımı olan tunç (bronz) elde edilmiş, silah ve av aletleri yapılmıştır.

• Çağın sonuna doğru sert ve işlenmesi zor bir maden olan demir çıkarılabilmiş ve işlenmiştir.

• Bu çağda Ana Tanrıça Kybele inanışı devam etmiş, ölü gömme geleneği ve mezar yapımı başlamıştır. Bunlar çukur mezarlar ve oda mezarlar şeklindedir. Pişmiş topraktan keramik (topraktan kap kacak) yapılmış, çömlekçi çarkı ilk kez bu dönemde kullanılmıştır. Bu ince kenarlı keramiklerin yüzeyleri cila gibi parlatılmıştır.

• Maden Çağlarına ait Anadolu'da çok önemli höyükler vardır. Bunlardan bir tanesi 1938 yılında Atatürk'ün emriyle kazısına başlanan Çorum yakınlarındaki Alacahöyük'tür.

• Maden Çağı'na ait olup, Arkeoloji açısından (büyüklük ve buluntuları göz önüne

alındığında) en önemli höyük Çanakkale'deki Truva'dır. 9 kültür katı vardır. Anadolu ve dünyanın en zengin höyüğüdür. Bu yerleşim Homeros Destanı'na da konu olmuştur.