Roma rakamları! Romen rakamları çevir? Romen rakamları nasıl yazılır?

Roma rakamları yazarken, tarihleri yazarken ve resmi yazışmalarda Romen rakamları kullanılmaya devam ediyor. Antik dönemden günümüze kadar gelen rakamlar yazılırken birçok kurala dikkat edilmelidir. Roma rakamlarının en önemli özelliği 0 rakamının bulunmamasıdır. 0 sayısı 9. yüzyılda matematikçi Harızmi tarafından bulunmuştur. Romen rakamları çevir? Romen rakamları nasıl yazılır?

ROMA RAKAMLARI

1- Romen Rakamlarının 1'den 20'ye Kadar Yazılışı:

1 - I

2- II

3- III

4- IV

Not: Roma rakamları yazılırken aynı rakam 4 kez üst üste kullanılmaz. Bu nedenle 4 rakamı ''IIII'' şeklinde yazılamaz. Onun yerine ''IV'' kullanılır.

5- V

6- VI

7- VII

8- VIII

9- IX

10- X

11- XI

12- XII

13-XIII

14- XIV

15-XV

16-XVI

17- XVII

18-XVIII

19 - XIX

20- XX

Not: ''V'' ya da ''X'' gibi büyük rakamların sol tarafına gelen sayılar, bu büyük rakamlardan çıkarılarak okunur. Sağ kısma gelen rakamların toplanarak okunması gerekir.

Örnekler:

IX - 10'dan 1 çıkarılır ve 9 olarak okunur.

XV - 10 ve 5 toplanır - 5 olarak okunur.

VIII - 5 ve 3 toplanır - 8 olarak okunur.

2- Romen Rakamlarında 20'li Sayılar.

21 - XXI

22- XXII

23- XXIII

24- XIV

25- XV

26- XVI

27- XVII

28-XXVIII

29- XXIX

3- 30'dan 50'ye Kadar Romen Rakamlarının Yazılışı:

Romen rakamlarında 30 sayısının karşılığı XXX'dir. Ancak aynı rakamların 4 kez yazılması kurallara aykırı olduğu için 40 sayısı ''XXXX'' şeklinde yazılamaz. Bunun yerine ''XL'' kullanılır

40 - XL / X - 10 / L- 50 / 50 - 10 Kes = 40

Örnekler:

33 - XXXIII

36- XXXVI

38- XXXVIII

41 - XLI

43- XLIII

45- XLV

47 - XLVII

48- XLVIII

4- 50'den 100'e Kadar Romen Rakamlarının Yazılışı

51 - LI

52 - LII

52 - LII

55 - LV

57 - LVII

59 - LIX

60 - LX - X (10) L rakamlarının sağ kısmına getirildiği için 50 + 10 = 60

61 - LXI

63 - LXIII

66- LXVI

69 - LXIX

70 - LXX - 50 + 10 + 10 = 70

71 - LXXI

73 - LXXIII

76 - LXXVI

78- LXXVIII

79 - LXXIX

80 - LXXX - 50 + 10 + 10 + 10 = 80

81 - LXXXI

84 - LXXXIV

87 - LXXXVII

88 - LXXXVIII

89 - LXXXIX

Not: Roma Rakamlarında 100 yazmak için ''C'' harfi kullanılır. 90 sayısını yazmak için de bu harfin yanına X getirilir.

XC - 100 - 10 = 90

91 - XCI

94 - XCIV

95 - XCV

97 - XCVII

98 - XCVIII

99 - XCIX

5- Roma Rakamlarında Diğer Sayılar

101- CI

120 - CXX

122 - CXXII

125 - CXXV

150 - CL

152 - CLII

155 - CLV

160 - CLX

200 - CC

300 - CCC

500 - D

400 - CD - 500 - 100 = 400

1000 - M

1100 - MC

1500 - MD

1550 - MDL

1600 - MDC

2000 - MM

2100 - MMC

2200 - MMCC

2300 - MMCCC

Not: Roma rakamlarında en büyük sayı 3888'dir. Latin harfleriyle ''MMMDCCCLXXXVIII'' olarak yazılır.

ROMA RAKAMLARI NASIL YAZILIR?

Roma rakamları, rakamlar yan yana getirilerek ve rakam değerleri toplanarak yazılır. Örneğin 1 sayısı I şeklinde, 2 sayısı II şeklinde, 3 sayısı III şeklinde yazılır.

Kullanım Biçimi

Eksiltme yöntemi

Roma rakamları yazılırken aynı harf üç kezden daha fazla tekrar edilmez. Bunun sonucunda da 4, 9, 40, 90, 400 ve 900 sayılarının modern zamanlarda daha sık kullanılan, küçük değerli sembollerin büyük değerli sembollerin soluna yazıldığında değerlerinin çıkarılmasına dayanan, farklı yazılış şekilleri vardır:

Roma rakamları ile IV IX XL XC CD CM

Batı Arap rakamları ile 4 9 40 90 400 900

Yine bu kuralla Roma rakamları ile yazılabilecek karakter sayısı açısından en uzun sayının 3888 (MMMDCCCLXXXVIII) olduğu görülür. Ancak Roma rakamlarında M'den büyük bir rakam olmadığından l000'den sonraki sayılarda bu kural bozulabilmektedir. Örneğin 4000, MMMM şeklinde yazılır. Soldaki rakamı sağdakinden çıkarıp yeni bir sayı elde etme yöntemi, sayıların okunuşunda ve dört işlemin uygulamalarında çeşitli karışıklıklara yol açmaktadır. Örneğin 1999'u gösteren MCMXCIX sayısının okunabilmesi için M CM XC IX biçiminde ayrılması gerekir. Burada M 1000'i, CM 900'ü (1000-100), XC 90'ı (100-10), IX ise 9'u (10-1) gösterir.

Çıkarmadaki hatalar

Roma rakamlarıyla çıkarma işlemi yapılırken, büyük sayıdaki sembollerden küçük sayıdakiler çıkarılır. Ancak 4 ve 9 sayılarını kullanırken yapılan işlemlerde, eksiltme yönteminden kaynaklanan bazı hatalar oluşmaktadır. Örneğin, 49'dan (XLIX) 24 (XXIV) çıkarılığında geriye L-V 'den 45 kalmaktadır. Bu sorun eldeli çıkarma işleminde de göze çarpmaktadır. Örneğin 13'ten (XIII) 9'u (IX) çıkarırken geriye 2 (II) kalır.

Sıfır ve basamak kavramı

Romen rakamlarında sıfır sayısı ve basamak kavramı yoktur. Rakam, ifade ettiği sembol kadardır; yani X rakamı, hangi basamakta olursa olsun 10 'dur. Halbuki günümüzde kullandığımız Arap rakamlarında 1 tek başınayken 1 'dir, ancak bir soldaki haneye geçtiğinde 10 değerini, iki soldaki haneye geçtiğinde de 100 değerini alır.

Büyük sayıların gösterimi

Roma rakamlarında, bir sayının bin katını göstermek için sembolün üzerine bir yatay çizgi, milyon katını göstermek için de ilgili sembolün üzerine iki yatay çizgi ile ifade edilir.

V = 5.000

X = 10.000

L = 50.000

C = 100.000

D = 500.000

M = 1.000.000

Kullanım Alanları

Tüm bu nedenlerle günümüzün karmaşık işlemlerinde Roma rakamlarının kullanılması ideal değildir ve dört işlem yapma zorluğundan dolayı günümüzde fazla kullanılmamaktadırlar. Sıfır sayısının modern aritmetik sisteme katılmasıyla yeterlilikleri azalmıştır. Bazı usuller geliştirilse de, çok büyük sayılar söz konusu olduğunda, yetersiz kalmaktadırlar. Ancak yine de kitap sayfalarını numaralandırma, madde işaretleri, saatler gibi dekoratif amaçlı bazı kullanım alanları vardır. Roma rakamlarının kullanışsızlığına örnek olarak şu anekdot verilebilir: Şöyle ki, Roma Forum Meydanı'ndaki süslü hitabet kürsüsünün "Columna Restrata" sütünunda 2.200.000 sayısını belirtmek için yirmi iki adet "yüz bin" i gösteren sembol (C) koyulmuştur.

Roma rakamları, Türkçe yazım kuralları gereğince de aşağıda bazıları yazılmış olan birçok yerde kullanılırlar:

Kitapların başlangıçlarındaki sunuş ve önsöz gibi bölümlerde.

Aynı adlı padişah ve kralların ayrılmasında : II. Ahmet, XVI. Louis gibi.

Yüzyıl adlarında: XIX. yüzyıl gibi.

Tarihi olaylarda: II. Viyana Kuşatması, I. Dünya Savaşı gibi.