Ömer Hayyam kimdir? Ömer Hayyam şiirleri nelerdir? Ömer Hayyam nereli, icatları neler? Hayatı ve hakkında bilgiler!

Ömer Hayyam hem matematikçi hem filozof hem de şairdir. Haliyle birbirinden güzel şiirleri ve Rubai'leri mevcuttur. Şimdi sizlere Ömer Hayyam'ın en güzel şiirlerini aktaralım.

ÖMER HAYYAM KİMDİR?

Gıyaseddin Eb'ul Feth Ömer İbni İbrahim el-Hayyam veya Ömer Hayyam, İranlı şâir, filozof, matematikçi ve astronom.

Hayyam, Nişabur doğumludur. Yaşadığı dönemin ünlü veziri Nizamül-Mülk ve Hasan Sabbah ile aynı medresede zamanın ünlü alimi Muvaffakeddin Abdüllatif ibn el Lübad'dan eğitim görmüş ve hayatı boyunca her ikisi ile de ilişkisini kesmemiştir. Bazı kaynaklar; Hasan Sabbah'ın Rey kentinden olduğu Nizamül-Mülk'ün de yaşça Ömer Hayyam ve Hasan Sabbah'tan büyük olduğunu ve böylece aynı medresede eğitim görmediklerini belirtmektedir. Yine de Ömer Hayyam, Hasan Sabbah ve Nizamül-Mülk'ün ilişki içinde olduklarını inkar etmemektedir. (Kaynak: Semerkant- Amin Maalouf Amin Maalouf'un bu kitabında Hasan Sabbah ve Nizamül-Mülk ile Ömer Hayyam'ın ilişkisini ve hikâyelerini kurgulamış olabileceği de düşünülmelidir. Hayyam'ın kendi dilinden yazılı böyle bir açıklaması yoktur.)

Ömer Hayyam, birçok bilim insanınca Bâtınî ve Mu'tezile anlayışlarına dâhil görülür. Evreni anlamak için, içinde yetiştiği İslam kültüründeki hâkim anlayıştan ayrılmış, kendi içinde yaptığı akıl yürütmeleri eşine az rastlanır bir edebi başarı ile dörtlükler halinde dışa aktarmıştır.

Hayyam aynı zamanda çok iyi bir matematikçiydi. Üçüncü dereceden bilinmeyen denklemlerle ilgili yazdığı bir eserinde bilinmeyen rakamın yerine Arapçada "şey" anlamına gelen kelimeyi kullanmıştır. Daha sonra bu eseri diğer dillere çevrilirken İspanyolcaya "Xay" olarak geçmiştir. Bu kelime ilk harfine indirgenerek bilinmeyen rakamın simgesi "x" olarak kullanılmaya başlamıştır. Binom açılımını ilk kullanan bilim insanıdır. Hayyam, genelde şiirlerindeki eğlence düşkünlüğünün belirgin olmasından dolayı rubaileri ile ünlenmiştir.

Geçmişte yaşamış birçok ünlünün aksine Ömer Hayyam'ın doğum tarihi günü gününe bilinmektedir. Bunun sebebi, Ömer Hayyam'ın birçok konuda olduğu gibi takvim konusunda da uzman olması ve kendi doğum tarihini araştırıp tam olarak bulmasıdır.

Rubailerinde; dünya, var oluş, Allah, devlet ve toplumsal örgütlenme biçimleri gibi hayata ve insana ilişkin konularda özgürce ve sınır tanımaz bir şekilde akıl yürüttüğü görülmektedir. Akıl yürütürken ne içinde yaşadığı toplumun ne de daha öncesi zamanlarda yaşamış toplumların kabul ettiği hiçbir kurala bağlı kalmamış, kendinden önce yaşayanların insan aklına koymuş olduğu sınırları kabullenmemiş, bir anlamda dünyayı, insanı, var oluşu kendi aklıyla baştan tanımlamış; bu nedenle de çağını aşarak "evrenselliğe" ulaşmıştır. Ancak unutmamak gerekir ki Hayyam'ın yaşadığı dönem, kendisi gibi çağları aşan ve tarihin gördüğü en büyük düşünürlerden birini yaratacak sosyo-kültürel altyapıya sahipti. Kendi tarihinin belki de en aydınlık dönemlerini yaşayan İslam dünyasında felsefenin hak ettiği ilgiyi gördüğü, Selçuklu saraylarında ise sentez bir Orta Doğu kültürü (Türk-Hint-Arap-Çin-Bizans) oluşmaya başladığı bir dönemde yaşayan düşünür, böylece nispeten yansız ve bilimsel bir öğrenim görmüş, felsefeyi günah saymayan bir toplum içinde özgürce felsefe ile ilgilenebilmiştir.

Hayyam, aynı zamanda dünya bilim tarihi için de önemli bir yerdedir. Günümüzde kullanılan Miladi ve Hicri Takvimlerden çok daha hassas olan Celali Takvimi'ni hazırlamıştır. Okullarda Pascal üçgeni Fransız matematikçi Blaise Pascal'ın soyadıyla olarak öğretilen matematik kavramı aslında Ömer Hayyam tarafından oluşturulmuştur. Matematik, astronomi konularında dünyanın önde gelen bilim insanlarındandır. Birçok bilimsel çalışması olduğu bilinmektedir.

Pek çok rubai ünü sebebiyle Hayyam'ın rubailerine karıştırılmıştır, bilinen kadarıyla rubailerinin sayısı 158'dir. Fakat kendisine mâl edilenler binin üzerindedir.

Ayrıca Ömer Hayyam için tarihteki ilk bilinen savaş karşıtı eylemci yakıştırması da yapılmaktadır.

Rubailerinin Türkçeye çevirisi birçok farklı çevirmen tarafından yapılmışsa da rubaileri Türk halkına sevdiren çeviri Sabahattin Eyüboğlu tarafından yapılmıştır.

ÖMER HAYYAM TÜM ŞİİRLERİ

"1 NOLU RUBAİ" ŞİİRİ

Dünyayı süslediler, bir şey kalmadan.

Bu süslere inanma, akıl olmadan.

Giden de çok dünyadan, gelen de ama;

Sen payını al ondan, seni almadan!

"SEFA SÜR" ŞİİRİ

Geçmiş günü beyhude yere yâd etme,

Bir gelmemiş an için de feryat etme

Geçmiş gelecek masal bunlar hep

Eğlenmene bak ömrünü berbat etme.

Niceleri geldi, neler istediler,

Sonunda dünyayı bırakıp gittiler.

Sen hiç gitmeyecek gibisin değil mi?

O gidenler de hep senin gibiydiler.

Dünyada ne var, kendine dert eyleyecek,

Bir gün gelecek ki can bedenden gidecek,

Zümrüt çayır üstünde, sefa sür iki gün...

Zira senin üstünde de otlar bitecek

"27 NOLU RUBAİ" ŞİİRİ

Tanrım; bu güzel yüze vermişsin emek,

O sümbülü koklamak, saçın' ellemek.

Sonra da ona bakma, dersen, anlamı:

Dolu kadehi ters tut, hiç dökme demek!

"EY KÖR!" ŞİİRİ

Ey kör! bu yer, bu gök, bu yıldızlar, boştur boş!

Bırak onu bunu da gönlünü hoş tut hoş!

Şu durmadan kurulup dağılan evrende

Bir nefestir alacağın, o da boştur boş!

"20 NOLU RUBAİ" ŞİİRİ

Aşk ki gerçek değilse, tutkusu olmaz.

Ateşi köze döner, kokusu olmaz.

Aşık olan gün, gece, ay ve yıl yanar;

Güneş, ışık, rahat ve uykusu olmaz.

"ZAMAN" ŞİİRİ

Çayda akan su gibi , çölde esen yel gibi

İşte bir günü daha kayboldu ömrümün.

Ben ben oldukça iki günün gamını bir çekmem.

Biri geçip giden gün biri gelecek gün.

"100 NOLU RUBAİ" ŞİİRİ

Yıldız ve ay her zaman gökte olacak.

Saf şaraptan iyiyi sanma bulacak.

Şarap satan insana ben çok şaşarım,

Satıp, ondan güzel bir mal mı alacak?

"299 NOLU RUBAİ" ŞİİRİ

İsyan edip, karşında duracağım; nerdesin?

Karanlığı, ışığa yoracağım; nerdesin?

İbadete karşılık, cenneti alacaksam;

Bağış mı, ticaret mi; soracağım; nerdesin?

"HACI HOCA OLMAK YETMEZ" ŞİİRİ

Adil davranmadıktan sonra

Hacı, hoca olmuşsun kaç para?

Hırka, tesbih, post, seccade güzel ama;

Tanrı kanar mı bunlara?

"285 NOLU RUBAİ" ŞİİRİ

Derler: Aşık ve sarhoş cehennemlik olacak!

Bu söz ki gönüllere sanma korku salacak.

Giderse cehenneme tüm aşık ve sarhoşlar;

Küçük yapın cenneti, yarın bomboş kalacak!