Nesli tükenmekte olan hayvanlar nelerdir? Dünyada nesli tükenmek üzere olan hayvanlar hangileridir?

Dünya üzerinde bazı sebeplerden dolayı bazı hayvanların nesli tükenebiliyor. Nesli tükenmekte olan hayvanlara özel korunaklı alanlarda bakılabiliyor. Nesli tükenmekte olan hayvanlar bazı derslerde, sınavlarda ve genel kültür sorularında karşımıza çıkabiliyor. Bu bakımdan en azından bir kaçını öğrenmemiz bizim açımızdan olumlu olmaktadır. Şimdi sizlere nesli tükenmekte olan hayvanlar, nesli tükenmekte olan canlılar nelerdir onları paylaşalım.

NESLİ TÜKENMEKTE OLAN HAYVANLARIN İSİMLERİ NELERDİR?

Nesli tükenmekte olan bir çok canlı bulunmaktadır. Hepsinin isimlerine aşağıdan bakabilirsiniz.

- Sumatra Orangutanı

- Çita

- Cava Gergedanı

- Siyah Ayaklı Dağ Gelinciği

- Cross River Gorili

- Sumatra Kaplanı

- Javan Gergedanı

- Altın Başlı Langur

- Vaquita (Meksika Yunusu)

- Deniz İguanası

- Macellan Pengueni

- Dağ Gorili

- Komodo Ejderi

- Çizgili Sırtlan

- Caretta Caretta

- Bozkır Tuygunu

- Pigme Borneo Fili

- Dev Mekong Yayın Balığı

- Büyük Pandalar

- Kutup Ayıları

- Deri Sırtlı Deniz Kaplumbağası

- Kara Akbaba

- Leopar

- Vaşak

NESLİ TÜKENMEKTE OLAN HAYVANLAR

ÇİTA

Çita nesli tükenmekte olan hayvanlardan birisidir. Çita (Acinonyx jubatus) (Sanskritçede benekli anlamına gelen Çitraka sözcüğünden gelir), kedigiller familyasının bir üyesi olup, hızlı koşması ile bilinir. Günümüzde türün çoğunluğu Güney ve Doğu Afrika'da yaşar. Çok küçük bir topluluk da İran'ın Horasan bölgesinde yaşamaktadır. 15, 16 ve 17. yüzyıllara ait Padişahların av sahnelerini gösteren minyatürlerde av yapan çitalar görülmektedir. Anadolu ve Ortadoğu'da zoolojik araştırmalar yapan İngiliz araştırmacı Charles Danford'un 1879 yılına ait notlarında Birecik'in güneyinde bir şeyh tarafından kendisine canlı bir çita hediye edildiği belirtilmektedir. Türkiye'de 19. yüzyıla kadar yaşamıştır.

Vücudunda benekler ve gözlerinin altından ağzına ve çenesine inen siyah çizgiler vardır. Bu çizgiler güneş ışınlarını çeker ve böylece diğer yırtıcıların aksine günün en sıcak saatlerinde bile daha rahat bir görüş ile avlanabilirler. En bilinen özelliği hızlı koşmasıdır. Dünyanın en hızlı koşan memelisidir.

Aslanlar gibi sürü halinde veya saklanarak avlanmak yerine, yüksek hızının avantajını kullanarak avlanan bir hayvandır. Sıfırdan 108 km/saat hıza sadece 3,1 saniyede erişebilmektedir. 460 metreden fazla koştuğu durumlarda vücut ısısı 46 derecenin üstüne çıkar ve bu da çitanın beynine zarar verebilir. Bu yüzden avlanma sırasındaki koşusu genellikle bir dakikadan daha kısa sürer. Uzmanlar dünyada 10.000'den az vahşi çita olduğunu düşünmektedir.

BEYAZ GERGEDAN

Bir başka nesli tükenmekte olan hayvan beyaz gergedandır. Dünyada sadece 4 tane kaldığı söylenilmektedir. Resmine yukarıdan bakabilirsiniz. Gergedan silahlı korumalarla yaşıyor. Fotoğraftaki gergedan Kenya'daki Ol Pejeta vahşi yaşam parkında yaşamaktadır. Gergedan fotoğrafta parkı koruyan silahlı görevlilerle birlikte görülüyor. 24 saat silahlı görevliler tarafından korunan parkta 2 beyaz gergedan yaşıyor. 4.5 metre uzunluğundaki beyaz gergedanların nesli aşırı avlanma sonucunda tükenme noktasına geldi.

KAŞMİR MİSK GEYİĞİ

Kaşmir misk geyiği, Asya'da bulunan 7 türden biri olarak tanımlanıyor. Vahşi Yaşamı Koruma Derneği (WCS), bu türe ülkenin kuzeydoğusundaki engebeli ormanlık yamaçlarda rastlandığını açıkladı. Sivri dişleriyle korkutucu bir görünüme sahip olan Kaşmir misk geyiği, dişlerini çiftleşme döneminde karşı cinsi etkilemek ve rakiplerini uzaklaştırmak için kullanıyor. Vampir lakabı da bu dişlerinden geliyor.

JAVAN GERGEDANI

Hayatta kalanların sayısı: 60'dan az

Doğal ortamı: Endonezya ve Vietnam

Durumu: Bu gergedanlar, belki de dünyanın en nadir bulunan memelileridir. Kaçak avcılar boynuzuna değer verirken, müteahhitler ise gergedanların yaşadığı ormanları yok ediyorlar. Her ikisi de türler için ölüm hükmünü veriyor.

MACELLAN PENGUENİ

Macellan pengueni (Sphenisus magellanicus), penguengiller (Spheniscidae) familyasının Spheniscus cinsinden bir penguen türü. Macellan pengueni adını Portekiz'li denizci onuruna Ferdinand Magellan'dan alır. Macellan penguenleri siyah-beyaz penguenler olup, orta büyüklüktedirler. Ağırlıkları yaklaşık 4,5 kg tutar ve 76 cm'ye kadar ulaşabilirler. Ana dağılım bölgeleri Şili, Arjantin ve Falkland Adaları'nın kayalık sahilleridir. Yuvaları kıyıdan birkaç yüz metre içerilerde olabilir. Arjantin'in Atlas Okyanusu sahillerindeki Punta Tombo 'da Antarktika dışındaki, dünya çapında en büyük penguen kolonisini oluştururlar.

BOZKIR TUYGUNU

Bozkır tuygunu (Circus macrourus), atmacagiller (Accipitridae) familyasından tıknaz bir tuygun türü.

Dişisi, çayır tuygunun dişisinden daha büyüktür. Erkeği çok açık renklidir, martıya benzer, göğsü beyaz, kanat uçları kama biçiminde dar ve siyah (genç erkeğinkinde daha belirgin), kanat altı ise beyazdır. Dişisi çayır tuygununa benzer. Kanat altında küçük farklılıklar vardır. Koyu kulak lekesinin altında açık renk bir halka bulunur. Gencinde kulak lekesinin altındaki parlak kolye belirgindir. Boynunun yan tarafları koyudur ve sıklıkla uçuşta belli olur.

CARETTA CARETTA

Adi deniz kaplumbağası (Caretta caretta), denizlerde yaşar. Yumurtlamak haricinde karaya hiç çıkmaz. Sırt tarafı kırmızımsı kahverengi, alt tarafı ise beyazımsı açık sarı renklidir. Bacakları yüzmeye yarayacak biçimde kürek biçimi almıştır ve dış kenarlarında en fazla 2 tırnak bulunur. Oksijeni havadan almasına rağmen uzun süre su altında kalabilir. Yumurtalarını gece kumsallarda açtıkları çukurlara gömerler. Tek seferde 100 yumurta bırakabilir (162'ye kadar tespit edilmiştir). Yavrular 2 aylık kuluçka döneminden sonra gece vakti yumurtadan çıkarak denize giderler.

Akdeniz sahillerine yayılmıştır. En önemli yumurtlama bölgesi Adana'nın Yumurtalık ilçesi ve Belek, Anamur, Köyceğiz, Dalyan sahilidir. Belek kıyıları, Caretta caretta'ların Akdeniz'deki ikinci (Yunanistan'ın Zakintos adasının ardından) ve Türkiye'nin en büyük yumurtlama alanıdır. 2006 yılı içinde Belek'te 1000 civarında, Anamur'da 2007 yılında 1040 adet yuva tespit edilmiş ve koruma altına alınmıştır. Kabuk boyları 1 metre kadar büyüyebilir. Balıklar, kabuklular ve su canlıları (özellikle deniz anaları) ile beslenir.

Yaklaşık 106 milyon yıldır yeryüzünde oldukları düşünülmektedir. İnsanoğlunun yerleşme ve çoğalma kapasitesi yüzünden ve ışık kirliliği nedeniyle bugün sayıları giderek azalmaktadır. Nesli tükenme tehdidi altında olduğu için koruma altında tutulmaktadır.

ALTIN BAŞLI LANGUR

Hayatta kalanların sayısı: 70'den daha az

Doğal ortamı: Vietnam

Durumu: 10 yıldır koruma altında olan bu langurlar bir türlü çoğalamıyor. Halen soyları ciddi tehdit altında olan langurların sayısı, on yılda ilk kez 2003 yılında artmıştı.

BÜYÜK PANDA

Hayatta kalanların sayısı: 2000'den daha az

Doğal ortamı: Çin, Burma ve Vietnam

Durumu: Doğal yaşam alanlarının yok edilmesi ve parçalanması pandaların türünün yok olmasına neden oluyor. Kapalı alanlarda üretilmeleri ve türünün korunmasıyla neslinin zar zor hayatta kalmasına yardımcı oluyor.

KOMODO EJDERİ

Komodo ejderi (Varanus komodoensis), dünyanın en büyük kertenkele çeşididir. Komodo ejderleri azami 3 m uzunluğunda olup, ortalama ağırlıkları 70 kilo civarındadır. Adına ejder denilmesine karşın aslında bir varan çeşididir.

Endonezya'ya bağlı Komodo, Rintja ve Flores adalarında bulunurlar. Otlak alanları tercih ederler. Komodo ejderleri iyi yüzer ve tırmanırlar ve gün boyunca aktiftirler. Yılanlarda olduğu gibi, uzun, çatallı dillerini kullanarak yiyecekleri bulurlar. Başlıca besinleri hayvan leşleridir. Aynı zamanda geyik ve yaban domuzu da avlarlar. Komodo ejderleri manda kadar iri hayvanları bile öldürebilirler. Salyasında çoğu tehlikeli 50'den fazla çeşit bakteri bulunur. Yemeklerinden geriye hiçbir şey bırakmazlar. Dişileri her yıl on beş civarında yumurta yaparlar. Onları yere gömüp, kuluçkaya yatarlar. Komodo ejderleri 1912 yılında Komodo adasındaki araştırmalara kadar doğal çevreleri dışında bilinmiyordu. Uzunluklarının 7 metrenin üzerine çıktığı iddia ediliyordu, fakat bilinen en büyük örnek, 3,50 metre boyunda ve 166 kg ağırlığındadır.

Komodo ejderinin ısırığında yılana benzer bir zehir bulunur. Bu zehir kurbanlarını şoka sokar, kanın pıhtılaşmasını engeller, kan akışının hızlanmasına, böylelikle kan basıncının düşmesine ve bilincinin kapanmasına neden olur. Ayrıca Komodo Ejderi avını ısırdıktan sonra hemen yemeyebilir, avı zaten girdiği şok sonucu öleceğinden daha sonra geri dönüp beslenebilir.

Komodo ejderi, memelilerle beslenmesi ve sık sık insanlara saldırmasıyla da tanınıyor.

Aynı zamanda dişi komodo ejderlerinin içinde erkek üreme hücresi oluşturacak bir kısım bulunur ve bu kısım zor durumlarda kullanılarak dişinin kendi kendine üremesini sağlar. Yeni doğan komodo ejderleri kendi başlarının çaresine bakmak zorundadırlar ve pek çoğu savunmasızdır. Bu yüzden çoğu yavru ilk yıllarında pek çok yırtıcıya, yamyam yetişkinler dahil, yem olurlar. Yavrular yetişkinliğe kadar olan sürelerini daha güvenli ve potansiyel av olan böceklerle dolu ağaçlarda geçirirler. Yavruların yetişkinliğe ulaşması 1-2 yıl sürer ve yetişkinliğe ulaştıktan sonra genellikle 50 yıl yaşarlar. Yamyamlık, hemen her şeyi yiyebilme ve yüzme yeteneği komodo ejderlerine adada hayatta kalma şansı sağlar; fakat aslında bu tür şu anda adada soyu tükenmiş bir pigme fil türünü avlamak üzere evrimleşmişlerdir. Komodo ejderlerinin soyu insan baskısı yüzünden tehlike altındadır. Kolayca yayılabilmelerine rağmen insanların onların adalarına yerleşmesi, komodo ejderlerini ve onların avlarını avlamaları türü soy tükenmesiyle karşı karşıya getirmiştir. Ortalama bir sürüngene göre çok zekilerdir. Yalnızca birkaç hayvanat bahçesinde ve doğal parklarda görülürler. Türü ehlileştirmek imkânsız ve tehlikelidir. Komodo ejderleri eski soyu tükenmiş devasa bir varan türü olan megalanya ile yakın akrabadırlar.

KARA AKBABA

Kara akbaba (Aegypius monachus), atmacagiller (Accipitridae) familyasından orta büyüklükte bir akbaba türü. Eski Dünya akbabalarındandır ve Yeni Dünya akbabaları ile akraba değildir.

Kartallar, çaylaklar ve doğanlar gibi gündüzcül bir kuştur.

Kara akbaba, oldukça iri bir türdür, bulunduğu familya içindeki en büyük kuştur. 98–100 cm boyunda, 250–295 cm kanat açıklığındadır. Ağırlığı 7 ila 12.5 kg. arasındadır, bu ağırlıkla dünyada uçabilen en ağır kuşlardan biri olma özelliğindedir.

Yüksek dağlarda, geniş ormanlarda yuvalarını yapar, genellikle uçurum kıyılarını tercih eder.

Tüylerinin hepsi koyu renklidir. Kanatlarında olan beyaz şeritlerle kızıl akbabadan ayrılır. Eski dünya akbabası olma özelliğini taşır; başı kel, kanatları iri ve kuyruğu küçüktür. Ayaklar ve bacaklar gridir.

Tür, güney Avrupa ve Asya'da, İspanya'dan Kore'ye kadar olan bölgelerde bulunur. Avrupa kuşağında nesli tehlike altındadır. Bu bölgelerin yerleşik kuşlarıdır, bu bölgeler dışındakiler kışları kısmen olarak göç ederler. Türkiye'de Soğuksu Milli Parkı (Kızılcahamam)ve Eskişehir Türkmenbaba Dağı'nda bulunur. Türkiye'deki en büyük popülasyonu Çorum'dadır. Türkiye'de sayılarının 50 civarında kaldığı söylenmektedir.

SUMATRA KAPLANI

Sumatra kaplanı (Panthera tigris sumatrae), kedigiller (Felidae) familyasından yeryüzünde var olan en küçük kaplan alt türü.

Erkek bir Sumatra kaplanı, ortalama 234 cm uzunluğunda, 136 kg ağırlığındadır. Ortalama bir dişi birey ise 198 cm uzunluğa ve 91 kg ağırlığa sahiptir. Çizgileri diğer kaplan alt türlerinden daha ince ve basıktır. Ayrıca daha tüylü ve özellikle erkekler daha yeleli bir görünüşe sahiptirler. Küçük boyutları ve ahenkli çizgileri ormanda rahat hareket edebilmelerini sağlar. Ayak parmaklarının arasında perdeli bir yapı bulunur. Bu yapı genişlediğinde onları kusursuz yüzücülere dönüştürür. Sumatra kaplanının suda ilerleyen toynaklı hayvanları da avlayabildiği kaydedilmiştir.