Milli Mücadeleye destek veren gazeteler! Hangi gazeteler Milli Mücadeleye destek vermişti? Milli Mücadele döneminde basın!

Milli Mücadeleye destek veren gazeteler merak ediliyor. Millî Mücadele, I. Dünya Savaşı'ndan yenik çıkan Osmanlı İmparatorluğu'nun İtilaf Devletleri'nce işgali sonucunda Mîsâk-ı Millî sınırları içinde ülke bütünlüğünü korumak için 1919-1922 yılları arasında gerçekleştirilen çok cepheli siyasi ve askeri mücadeledir. Bu dönemde Milli Mücadeleye destek veren ve destek vermeyen gazeteler olmuştur. Peki, Milli Mücadeleye destek veren gazeteler! Hangi gazeteler Milli Mücadeleye destek vermişti? Milli Mücadele döneminde basın hakkında bilgiler haberimizde..

MİLLİ MÜCADELEYE DESTEK VEREN GAZETELER

• Tasvir-i Efkar
• Vakit
• İleri
• Akşam
• Sebilür­reşat

Tasvir-i Efkar: İlk Tasvir-i Efkar gazetesini 1862'de Şinasi çıkarmıştır. Mayıs 1909 tarihinde Ebuzziya Tevfik yayınlamaya başlamış, Ocak 1913'ten itibaren ise oğulları Velid ve Talha gazetenin yayın hayatını devam ettirmişlerdir. Gazete, bir ara Tevhid-i Efkâr adını almıştır. Tasvir-i Efkâr, Mondros Mütarekesi ile başlayan dönemde ağır baskılara karşın çekinmeden ve korkmadan yazılar yayınlamıştır. Ruşen Eşref (Ünaydın) gazetenin muhabiri olarak Sivas Kongresi'ne gönderilmiştir. Ayrıca, Aydın cephesine de muhabirler gönderilerek Millî Mücadele hakkında derli toplu ve etkili haberler yayınlamıştır. Mustafa Kemal'in resmi ve biyografisi de ilk kez bu gazetede yayınlandı. Tasvir-i Efkâr, Mart 1925 tarihine değin yayın hayatını sürdürdü. Vakit: Bu gazete 1875 yılında Filip tarafından kuruldu. Ekim 1917'den itibaren gazeteyi Hakkı Tarık Us ile Asım Us çıkarmaya başladı. Başyazarlığını Ahmet Emin Yalman yapmıştır. Millî Mücadele'yi bütün gücü ile destekleyen Vakit Gazetesi, günlük olarak çıkmış olup yazı kadrosunda şunlar bulunmaktaydı: Ahmet Şükrü (Esmer), Ali Ekrem (Uşaklıgil), Reşat Nuri (Güntekin), Refik Ahmet (Serengil), Halil Lütfi (Dördüncü) vb. İkdam: 1894–1928 yılları arsında yayınlanmıştır. Bir ara Hürriyet ve İtilaf Partisi'ni desteklemiştir. Başyazarı ve kurucusu Ahmet Cevdet'tir. Mütareke yıllarında gazeteyi Yakup Kadri (Karaosmanoğlu) yönetmiş, Milli Mücadeleyi öven yazılarından dolayı divan-ı harbe verilmiştir. Gazetenin yazı kadrosunda, Ahmet Rasim, Ahmet Refik, Hüseyin Cahid, Hüseyin Rahmi yer almıştır. Ankara'ya ilk muhabir gönderen İstanbul gazetesi İkdam olmuştur. Günlük olarak yayınlanmıştır. İleri: Ocak 1918–1924 yılları arasından yayınlandı. Başyazarı Celal Nuri (İleri)'dir. Günlük olarak yayınlanan gazete, belirli bir sayıya kadar "Ati" adı altında çıkarılmıştır. İlk cephe haberlerini bu gazete vermiştir. Millî Mücadele'yi bütünüyle desteklemiş olup Ankara'daki TBMM Hükümeti tarafından maddi yönden desteklenmiştir. İstanbul'da çıkarılan gazeteler arasında dikkati çekenlerden birisi de Akşam'dır. Mayıs 1918'den itibaren yayınlanmış olup Millî Mücadele'yi bütün gücü ile desteklemiştir. Gazetenin kurucuları: Necmettin Sadak, Kazım Şinasi Dersan, Falih Rıfkı Atay ve Ali Naci Karacan'dır. Akşam gazetesi uzun süre yayın hayatını devam ettirmiştir. Atatürk'ün ortak olduğu gazete Minber idi. Sebilür­reşat: İstanbul'da 1908'de yayınlanmaya başlayan ve islâmî düşünceleri yaymaya çaba gösteren dergi olup sahibi ve sorumlu müdürü Eşref Edib, başyazarı ise Mehmet Akif (Ersoy)'dur. Bu derginin ilk 185 sayısı Sırat-ı Müstakim adı ile yayınlanmıştır. Genel olarak Millî Mücadele'yi destekleyen bu dergi, bir ara Kayseri'ye taşınmış, Sakarya Savaşı'ndan sonra Ankara'da yayın hayatını sürdürmüştür.

Milli Mücadele'yi destekleyen Anadolu gazetelerinden bir kısmını şunlar oluşturuyorlardı:

Babalık, Öğüt (Bk. Ögüt Dergisi), İrade-i Milliye, Hâkimiyet-i Milliye, İzmir'e Doğru, Doğrusöz (Balıkesir), Ses (Balıkesir), Aydın İli (Aydın), Ertuğrul (Bursa), İnkılâp (Bursa), Yeni Adana (Adana), Misak-ı Milli (Kayseri), Açıksöz (Kastamonu), Mücahede-i Milliye (Sivas), Gaye-i Milliye (Sivas), Satvet-i Milliye (Elazığ), Hukuk-u Beşer (İzmir), Amal-i Milliye (Maraş), Emel (Amasya), Türkoğlu (Bolu), Işık (Giresun), Ahali (Edirne) vb. Albayrak: Mart 1913–1921 arasında Erzurum'da yayınlandı. Selim Polat tarafından kurulan gazete, İttihat ve Terakki Partisi'nin yayın organı durumunda idi ve Millî Mücadele yıllarında Doğu Vilayetleri Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti'nin güçlü bir sesi olmuştur. Birinci Dünya Savaşı sırasında Erzurum'un Ruslarca işgali süresince çıkmamıştır. Kongreler döneminin önemli yayın organlarındandır. Özellikle Ermeni Sorunu ile ilgili yayınları ile dikkati çekmiştir. Açıksöz: Haziran 1919'da Kastamonu'da çıkmaya başlamıştır. Hüsnü Açıksöz tarafından çıkarılan gazete 16 Eylül 1919 tarihinden itibaren Kuva-yı Milliye'ye katılmıştır. Kuzeybatı Anadolu'nun en etkili gazetesi hâline gelmiştir. Tirajı bir ara 1500'ü bulmuştur. Kastamonu'nun Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin yayın organı hâline gelmiş olan Açıksöz, İstanbul haberlerini Zonguldak ve İnebolu muhabirleri, Ankara haberlerini de Ankara muhabiri kanalıyla sağlamıştır. Yayın hayatını 1932 yılına değin sürdüren Açıksöz'ün yazı kadrosunda, Hasan Fehmi (Turgal), İsmail Hakkı (Uzunçarşılı), Mehmet Akif (Ersoy), İsmail Habib (Sevük) bulunuyordu. İzmir'e Doğru: 16 Kasım 1919'da ilk sayısı yayınlanan İzmir'e Doğru gazetesinin yayın hayatı 29 Haziran 1920 tarihine kadar sürmüştür. Balıkesir'de yayınlanan bu gazetede İzmir sorunu işlenmiştir. Gazetenin sahibi Vasıf Çınar, başyazarı ise Mustafa Necati idi. 74 sayı yayınlanabilmiş olan İzmir'e Doğru Gazetesi, "Millî emelleri savunacak yazılar kabul edilir" cümlesi ile Millî Mücadele'yi savunduğunu belirtmiştir. Balıkesir'in Yunanlılar tarafından işgali üzerine kapanmıştır. Millî Mücadele'yi destekleyen Anadolu gazeteleri içerisinde Yeni Adana, İstikbal ve Hukuk-u Beşer'i de görüyoruz. Bunlardan Hukuk-u Beşer, İzmir'de yayınlanmıştır. Başyazarı Hasan Tahsin (Osman Recep Nevres) idi. İzmir kordon boyunda Yunan askerlerine Mayıs 1919'da ilk kurşunu atan ve şehit edilen gazeteci Hasan Tahsin idi. Yeni Adana, Adana'da yayınlanmış, günlük olarak çıkmış, yayın hayatı bazı aksamalara uğramıştır. Sahibi Ahmet Remzi (Yüregir) idi. Yeni Adana, 25 Aralık 1918'de çıkmaya başlamış, gazete ilk aşamada Adana başlığı ile çıkmış, daha sonra Yeni Adana olarak yayınlanmıştır. Kuva-yı Milliye'den yana olan Yeni Adana, Çukurova'nın en etkili gazetesi olmuş, yayın hayatı uzun süre devam etmiştir (bk.Yeni Adana). İstikbal gazetesi 10 Aralık 1918 tarihinden itibaren Trabzon'da çıkmaya başlamış, yayın hayatını 1923 yılına değin sürdürmüştür. İstikbal, Trabzon Muhafaza-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti'nin yayın organı hâline gelmiştir.

MİLLİ MÜCADELEYE DESTEK KARŞI OLAN GAZETE VE DERGİLER

Alemdar: 1909-1922 tarihleri arasında çıkmış olup günlük olarak yayınlanmıştır. Zaman zaman sıkıyönetim tarafından kapatılan Alemdar, Takvimli Gazete, Tesrih adları ile de yayınlanmıştır. Millî Mücadele'ye bütün gücü ile karşı çıkan Alemdar, ülkenin kurtuluşu için İngiltere'nin yardımının zorunlu olduğunu ısrarla savunmuş, özellikle bu tür yazılar, başyazarı Refi Cevad (Ulunay) tarafından yazılmıştır. Peyam-ı Sabah: Kasım 1913-Kasım 1922 tarihleri arasında çıkmış olup Sabah ve Peyam gazetelerinin birleşmesinden bu gazete doğmuştur. Başyazarı, Ali Kemal'dir. Günlük olarak yayınlanan gazetenin Millî Mücadele'ye aleyhtar yazılarının çoğunluğu başyazarı Ali Kemal tarafından kaleme alınmıştır. Kuva-yı Milliye Hareketi'ni "Cinnet" olarak niteleyen Peyam-ı Sabah, Türkiye'nin geleceği için İngiltere ile siyasi diyalog kurulmasını ve sorunların bu yolla çözümünü önermiştir. Tam bir İngiliz teslimiyetçiliği söz konusu olmuştur. İstanbul'da Alemdar ve Peyam-ı Sabah'tan ayrı olarak Millî Mücadele'ye karşı olan gazete ve dergiler arasında Türkçe İstanbul ve Aydede'yi görmekteyiz. Türkçe İstanbul, Aralık 1918'den itibaren Said Molla tarafından günlük olarak çıkarılmıştır. Said Molla aynı zamanda İngiliz Muhipleri Cemiyeti'nin kurucularındandır. Gazete, 1921 yılında kapanmıştır. Refik Halid (Karay) tarafından yayınlanan Aydede, Millî Mücadele'ye karşı yayınları ile dikkati çekmiştir. Aralık 1919-Mayıs 1921 arasında Millî Mücadele'ye karşı olan bir diğer dergiyi, Ümit Dergisi'ni Tarık Mümtaz (Göktepe) yayınlamıştır.