Meryem suresi, Meryem suresi Türkçe ve Arapça okunuşu, Meryem suresi Türkçe meali (anlamı), Meryem suresi tefsiri nedir?

Meryem suresi genel olarak tevhid inancının doğruluğundan ve peygamberlik müessesesinin gerçekliğinden bahsetmektedir. Zekeriyyâ (a.s)–ihtiyar olmasına rağmen– oğlu Yahyâ'nın dünyaya gelmesi, Hz. Meryem'in –Allah'ın bir mucizesi olarak– Hz. Îsâ'yı babasız olarak dünyaya getirmesi, Hz. İbrâhim, Hz. Hârûn, Hz. Mûsâ ve diğer bazı peygamberlerin hak dini olan İslama davet yolunda harcadıkları çaba anlatılmaktadır. Bu kıssaları ve mucizeleri merak eden insanlar da internette - Meryem suresi Türkçe ve Arapça okunuşu, Meryem suresi Türkçe meali (anlamı), Meryem suresi tefsiri nedir?- gibi soruları araştırmaktadır. Biz de bu sorulara cevaplar derledik. İşte detaylar haberimizde...

MERYEM SURESİ TÜRKÇE OKUNUŞU

1.Kef ha ya ayn sad

2.Zikru rahmeti rabbike abdehu zekeriyya

3.İz nada rabbehu nidaen hafiyya

4.Kale rabbi innı vehenel azmü minnı veştealer ra'sü şeybev ve lem eküm bi düaike rabbi şekıyya

5.Ve innı hıftül mevaliye miv veraı ve kanetimraetı akıran feheb lı mil ledünke veliyya

6.Yerisüni ve yerisü min ali ya'kube vec'alhü rabbi radıyya

7.Ya zekeriyya inna nübeşşiruke bi ğulaminismühu yahya lem nec'al lehu min kablü semiyya

8.Kale rabbi enna yekunü lı ğulamüv ve kanetimraeti akırav ve kad belağtü minel kiberi ıtiyya

9.Kale kezalik kale rabbüke hüve aleyye heyyinüv ve kad halaktüke min kablü ve lem tekü şey'a

10.Kale rabbic'al lı ayeh kale ayetüke ella tükellimen nase selase leyalin seviyya

11.Fe harace ala kavmihı minel mıhrabi fe evha ileyhim en sebbihu bükratev ve aşiyya

12.Ya yahya huzil kitabe bi kuvveh ve ateynahül hukme abiyya

13.Ve hananem mil ledünna ve zekah ve kane tekıyya

14.Ve berram bi valideyhi ve lem yekün cebbaran asıyya

15.Ve selamün aleyhi yevme vülide ve yevme yemutü ve yevme yüb'asü hayya

16.Vezkür fil kitabi meryem izintebezet min ehliha mekanen şerkıyya

17.Fettehazet min dunihim hıcaben fe erselna ileyha ruhana fe temessele leha beşaren seviyya

18.Kalet innı euzü bir rahmani minke in künte tekıyya

19.Kale innema ene rasulü rabbiki li ehebe leki ğulamen zekiyya

20.Kalet enna yekunü li ğulamüv ve lem yemsesnı beşeruv ve lem ekü beğıyya

21.Kale kezalik kale rabbüki hüve aleyye heyyin ve li nec'alehu ayetel linnasi ve rahmetem minna ve kane emram makdıyya

22.Fe hamelethü fentebezet bihı mekanen kasıyya

23.Fe ecaehel mehadu ila ciz'ın nahleh kaletya leytenı mittü kable haza ve küntü nesyem mensiyya

24.Fe nadaha min tahtiha ella tahzenı kad ceale rabbüki tahteki seriyya

25.Ve hüzzı ileyki bi ciz'ın nahleti tüsakıt aleyki rutaben ceniyya

26.Fe külı veşrabı ve karrı ayna fe imma terayinne minel beşeri ehaden fe kulı innı nezertü lir rahmani savmen fe len ükellimel yevme insiyya

27.Fe etet bihı kavmeha tahmilüh kalu ya meryemü le kad ci'ti şey'en feryya

28.Ya uhte harune ma kane ebukimrae sev'iv ve ma kanet ümmüki beğıyya

29.Fe eşarat ileyhi kalu keyfe nükelimü men kane fil mehdi sabiyya

30.Kale innı abdüllahi ataniyel kitabe ve cealenı nebiyya

31.Ve cealenı mübaraken eyne ma küntü ve evsanı bis salati vez zekati ma dümtü hayya

32.Ve berram bi validetı ve lem yec'alnı cebbaran şekıyya

33.Vesselamü aleyye yevme vülidtü ve yevme emutü ve yevme üb'asü hayya

34.Zalike ıysebnü meryem kavlel hakkıllezı fıhi yemterun

35.Ma kane lillahi ey yettehıze miv veledin sübhaneh iza kada emran fe innema yekulü lehu küm fe yekun

36.Ve innellahe rabbı ve rabbüküm fa'büduh haza sıratum müstekıym

37.Fahtelefel ahzabü mim beynihim fe veylül lillezıne keferu mim meşhedi yevmin azıym

38.Esmı'bihim ve ebsır yevme ye'tunena lakiniz zalimunel yevme fı dalalim mübın

39.Ve enzirhüm yevmel hasrati iz kudıyel emr ve hüm fı ğafletiv ve hüm la yü'minun

40.İnna nahnü nerisül erda ve men aleyha ve ileyna yürceun

41.Vezkür fil kitabi ibrahım innehu kane sıddıkan nebiyya

42.İz kale li ebıhi ya ebeti lime ta'büdü ma la yesmeu ve la yübsıru ve la yuğnı anke şey'a

43.Ya ebeti innı kad caenı minel ılmi ma lem ye'tike fettebı'nı ehdike sıratan seviyya

44.Ya ebeti la ta'büdiş şeytan inneş şeytane kane lir rahmani asıyya

45.Ya ebeti ninı ehafü ey yemesseke azabüm miner rahmani fe tekune liş şeytani veliyya

46.Kale erağıbün ente an alihetı ya ibrahım leil lem tentehi le ercümenneke vehcürnı meliyya

47.Kale selamün aleyk se estağfiru leke rabbı innehu kane bı hafiyya

48.Ve a'tezilüküm ve ma ted'une min dunillahi ve ed'u rabbı asa ella ekune bi düai rabbı şekıyya

49.Felemma'tezelehüm ve ma ya'büdune min dunillahi vehebna lehu ishaka ve ya'kub ve küllen cealna nebiyya

50.Ve vehebna lehüm mir rahmetina ve cealna lehüm lisane sıdkın aliyya

51.Vezkür fil kitabi musa innehu kane muhlesav ve kane rasulen nebiyya

52.Ve nadeynahü min canibit turil eymeni ve karrabnahü neciyya

53.Ve vehebna lehu mir rahmetina ehahü harune nebiyya

54.Vezkür fil kitabi ismaıyle innehu kane sadikal va'di ve kane rasulen nebiyya

55.Ve kane ye'müru ehlehu bis salati vez zekati ve kane ınde rabbihı merdıyya

56.Vezkür fil kitabi idrıse innehu kane sıddıkan nebiyya

57.Ve rafa'nahü mekanen aliyya

58.Ülaikellezıne en'amellahü aleyhim minen nebiyyıne min zürriyyeti ademe ve mimmen hamelna mea nuhıv ve min zürriyyeti ibrahıme ve israıle ve mimmen hedeyna vectebeyna iza tütla aleyhim ayatür rahmani harru süccedev ve bükiyya

59.Fe halefe mim ba'dihim halfün edaus salate yettebeuş şehevati fe sevfe yelkavne ğayya

60.İlla men tabe ve amene ve amile salihan fe ülaike yedhulunel cennete ve la yuzlemune şey'a

61.Cennati adninilletı veader rahmanü ıbadehu bil ğayb innehu kane va'dühu me'tiyya

62.La yesmeune fıha bükratev ve aşiyya

63.Tilkel cennetülletı nurisü min ıbadina men kane tekıyya

64.Ve ma netezzelü illa bi emri rabbik lehu ma beyne eydına ve ma halfena ve ma beyne zalik ve ma kane rabbüke nesiyya (58. Ayet secde ayetidir.)

65.Rabbüs semavati vel erdı ve ma beynehüma fa'büdhü vastabir li ıbadetih hel ta'lemü lehu semiyya

66.Ve yekulül insanü e iza ma mittü le sevfe uhracü hayya

67.E ve la yezkürul insanü enna halaknahü min kablü ve lem yekü şey'a

68.Fe ve rabbike le nahşürannehüm veş şeyatıyne sümme le nuhdırannehüm havle cehenneme cisiyya

69.Sümme lenenzianne min külli şıatin eyyühüm eşeddü aler rahmani ıtiyya

70.Sümme le nahnü a'lemü billezıne hüm evla biha sıliyya

71.Ve im minküm illa varidüha kane ala kabbike hatmem makdıyya

72.Sümme nüneccillezınet tekav ve nezeruz zalimıne fıha cisiyya

73.Ve iza tütla aleyhim ayatüna beyyinatin kalellezıne keferu lillizıne amenu eyyül ferıkayni hayrum mekamev ve ahsenü nediyya

74.Ve kem ehlekna kablehüm min karnin hüm ahsenü esasev ve ri'ya

75.Kul men kane fid dalaleti felyemdüd lehür rahmanü medda hatta iza raev ma yuadune immel azabe ve immes saah fe seya'lemune men hüve şerrum mekanev ve ad'afü cünda

76.Ve yezıdüllahüllezınehtedev hüda vel bakıyatüs salihatü hayrun ınde rabbike sevabev ve hayrum meradda

77.E fe raeytellezı kefera bi ayatina ve kale leuteyenne malev ve veleda

78.Ettaleal ğaybe emittehaze ınder rahmani ahda

79.Kella senektübü ma yekulü ve nemüddü lehu minel azabi medda

80.Ve nerisühu ma yekulü ve ye'tına ferda

81.Vettehazu min dunillahi alihetel li yekunu lehüm ızza

82.Kella seyekfürune bi ıbadetihim ve yekunune aleyhim dıdda

83.E lem tera enna erselneş şeyatıyne alel kafirıne teüzzühüm ezza

84.Fe la ta'cel aleyhim innema neuddülehüm adda

85.Yevme nahşürul müttekıyne iler rahmani vefda

86.Ve nesukul mücrimıne ila cehenneme virda

87.La yemlikuneş şefaate illa menttehaze ınder rahmani ahda

88.Ve kalittehazer rahmanü veleda

89.Le kad ci'tüm şey'en idda

90.Tekadüs semavatü yetefettarne minhü ve tenşekkul erdu ve tehırrul cibalü hedda

91.En deav lirrahmani veleda

92.Ve ma yembeğıy lir rahmani ey yettehıze veleda

93.İn küllü men fis semavate vel erdı illa atir rahmani abda

94.Le kad ahsahüm ve addehüm adda

95.Ve küllühüm atıhi yevmel kıyameti ferda

96.İnnellezıne amenu ve amilus salihati se yec'alü lehümür rahmanu vüdda

97.Fe innema yessernahü bi lisanike li tübeşşira bihil müttekıyne ve tünzira bihı kavmel lüdda

98.Ve kem ehlekna kablehüm min karn hel tühussü minhüm min ehadin ev temeu lehüm rikza

MERYEM SURESİ TÜRKÇE MEALİ

1- Kâf-hâ-yâ-ayn-sâd.

2- Bu, rabbinin Zekeriyyâ kuluna lutfettiği rahmetin anlatımıdır.

3- Hani o, alçak sesle rabbine yalvarmıştı.

4 "Rabbim!" demişti, "Benim kemiklerim zayıfladı, saçlarım ağardı. Rabbim! Ben sana ettiğim dualarda hiç eli boş dönmedim.

5-6- Doğrusu ben, arkamdan iş başına geçecek olan yakınlarımdan endişe ediyorum; karım da kısırdır. Tarafından bana yerimi alacak bir halef ver; o, Ya'kub hânedanına da vâris olsun; rabbim, onu rızana erdir!"

7- Allah buyurdu ki: "Ey Zekeriyyâ! Biz sana Yahyâ adında bir oğul müjdeliyoruz. Bu adı daha önce kimseye vermedik."

8- Zekeriyyâ, "Rabbim!" dedi. "Karım kısır olduğu, ben de ihtiyarlığın son sınırına vardığım halde, benim nasıl oğlum olabilir?"

9- "Orası öyle" dedi ve buyurdu ki rabbin: "O bana kolaydır; daha önce, sen hiçbir şey değilken seni de yaratmıştım."

10- Zekeriyyâ, "Rabbim! Öyle ise bana bir işaret ver" dedi. Allah, "Sana işaret, tam üç gün insanlarla konuşamamandır" buyurdu.

11- Bunun üzerine Zekeriyyâ, mâbedden kavminin karşısına çıkarak onlara, özel bir işaret diliyle, "Sabah akşam Allah'ı tesbih edin" dedi.

12- "Ey Yahyâ! Kitaba var gücünle sarıl!" dedik ve ona henüz çocukken hikmeti verdik.

13- Ayrıca katımızdan ona şefkat ve ruh temizliği de (verdik). O, kötülükten çok sakınan biriydi.

14- Anne babasına çok iyi davranırdı; zorba ve âsi değildi.

15- Doğduğu gün, öleceği gün ve yeniden hayata döndürüleceği gün ona selâm olsun.

16- Kitapta Meryem'i de okuyup an. Hani o, evinden ayrılarak doğu tarafında bir yere çekilmişti.

17- Onlarla kendi arasına bir perde çekmişti. Derken, ona ruhumuzu gönderdik; ruh ona tam bir insan şeklinde göründü.

18- Meryem, "Beni senden koruması için çok esirgeyici olan Allah'a sığınıyorum! Eğer Allah'tan sakınan bir kimse isen (bana dokunma)" dedi.

19- Melek, "Ben ancak sana tertemiz bir erkek çocuk bağışlamak için rabbin tarafından gönderilmiş bir elçiyim" dedi.

20- Meryem, "Ben iffetsiz olmadığım ve bana bir erkek eli bile değmediği halde nasıl çocuğum olur?" dedi.

21- Melek cevap verdi: "Orası öyle; ancak rabbin buyurdu ki: O bana kolaydır. Biz, onu insanlara bir delil ve kendimizden bir rahmet kılacağız. Bu, kararlaştırılmış bir iştir."

22- Derken Meryem ona hamile kaldı, işte bu sebeple karnında bebeği ile uzak bir yere çekildi.

23- Sonra doğum sancısı onu bir hurma ağacının dibine getirdi. Meryem, "Keşke bundan önce ölseydim de unutulup gitseydim!" dedi.

24- Aşağısından biri ona şöyle seslendi: "Tasalanma! Rabbin senin altında bir su kaynağı yaratmıştır.

25- (Şu) hurma ağacını da kendine doğru silkele ki, üzerine taze, olgun hurma ­dökülsün.

26- Ye iç, gözün aydın olsun! İnsanlardan birini görürsen de ki: Ben, çok esirgeyici olan Allah'a adakta bulundum; artık bugün hiçbir insanla konuşmayacağım."

27- Sonra çocuğu kucağına alarak topluluğuna getirdi. Dediler ki: "Ey Meryem! Gerçekten sen çirkin bir şey yaptın!

28- Ey Hârûn'un kız kardeşi! Baban kötü bir adam, annen de iffetsiz değildi."

29- Bunun üzerine Meryem çocuğu işaret etti. "Beşikteki bir çocukla nasıl konuşuruz?" dediler.

30- Cevabı çocuk verdi: "Ben Allah'ın kuluyum; O bana kitap verdi ve beni peygamber yaptı.

31-32- Nerede olursam olayım, o beni kutlu ve bereketli kıldı; yaşadığım sürece bana namazı, zekâtı ve anneme saygılı olmayı emretti; beni zorba ve isyankâr yapmadı.

33- Doğduğum gün, öleceğim gün ve yeniden hayata döndürüleceğim gün esenlik benimle olacaktır."

34- İşte Meryem oğlu Îsâ bu; şüpheye düşüp tartıştıkları konuda gerçek söz de bu.

35- Allah'ın bir evlât edinmesi olacak şey değildir. O, bundan münezzehtir. Bir işe karar verdiği zaman ona sadece "ol!" der, hemen olur.

36- Îsâ şunu da söyledi: "Muhakkak ki Allah, benim de rabbim, sizin de rabbinizdir. O halde O'na kulluk edin, doğru yol budur."

37- Sonra gruplar kendi aralarında ayrılığa düştüler. Büyük güne ulaşıldığında, vay o inkârcıların haline!

38- Onlar, bizim huzurumuza çıkacakları gün öyle bir işitirler ve öyle bir görürler ki! Ne var ki o zalimler bugün tam bir sapkınlık için­dedirler.

39- Sen onları pişmanlık günü hakkında uyar; o gün onlar bir gafletin içine dalmış oldukları halde ve henüz iman etmemişken iş olup bitecektir.

40- Yeryüzü ve onun üzerindekiler sonunda yalnız bize kalır ve hepsi bize dönerler.

41- Bu kitapta İbrâhim'i de okuyup an! Kuşkusuz o, özü sözü doğru bir insan, bir peygamberdi.

42- Bir gün babasına şöyle demişti: Babacığım! Duymayan, görmeyen ve sana hiçbir fayda sağlamayan bir şeye niçin taparsın?

43- Babacığım! Sana gelmeyen bir bilgi hakikaten bana geldi, bu sebeple bana uy ki seni düz yola çıkarayım.

44-Babacığım! Şeytana kulluk etme! Çünkü şeytan, rahmânın buyruğuna uymamıştır.

45- Babacığım! Allah'ın azabına uğramandan ve böylece şeytanın yandaşı olmandan korkuyorum.

46- (Babası:) "Ey İbrâhim! Sen benim tanrılarımdan yüz mü çeviriyorsun? Eğer vazgeçmezsen, andolsun seni taşlatırım; şimdi uzun bir süre gözüme görünme!" dedi.

47- İbrâhim şöyle dedi: "Esen kal! Rabbimden senin için mağfiret dileyeceğim. Çünkü O, bana karşı çok lutufkârdır.

48- Sizden de Allah'ın dışında taptığınız şeylerden de uzaklaşıyor ve rabbime niyaz ediyorum. Umudum odur ki rabbime niyazımdan eli boş dönmeyeceğim."

49- Nihayet İbrâhim onlardan ve Allah'ın dışında taptıklarından uzaklaşınca, biz ona İshak ve Ya'kub'u bahşettik, her birini peygamber yaptık.

50- Onlara da rahmetimizden bağışlarda bulunduk ve onlara hak ettikleri yüksek bir övgü ile anılmayı nasip ettik.

51- Bu kitapta Mûsâ'yı da okuyarak an. Gerçekten o ihlâslı biriydi, elçi-peygamberdi.

52- Ona Tûr'un sağ tarafından seslendik ve onu fısıldaşırcasına (kendimize) yaklaştırdık.

53- Rahmetimizin bir sonucu olmak üzere kardeşi Hârûn'u da bir peygamber olarak onun yanına verdik.

54- Bu kitapta İsmâil'i de okuyup an. O gerçekten sözüne sadıktı; elçi-peygamberdi.

55- Halkına namazı ve zekâtı emrederdi ve rabbinin rızâsına ermişti.

56- Kitapta İdrîs'i de okuyarak an. Hakikaten o, pek doğru bir insandı ve bir peygamberdi.

57- Onu üstün bir konuma getirdik.

58- İşte bunlar, Allah'ın kendilerine lütuflarda bulunduğu,dem'in soyundan gelen peygamberler; Nûh ile birlikte (gemide) taşıdıklarımız, İbrâhim ve İsrâil'in (Ya'kub) soyundan gelenler ve doğruya ulaştırdığımız ve seçkin kıldığımız kimselerden olup, kendilerine Rahmân'ın âyetleri okunduğunda ağlayarak ve secde ederek yere kapanırlar.

59- Sonra bunların ardından artık namazı kılmayan ve nefsânî arzulara uyan bir nesil geldi. Bunlar elbette azgınlıklarının cezasını bulacaklardır.

60-61- Ancak tövbe eden, iman eden ve iyi davranışta bulunan kimseler böyle değildir. Bunlar hiçbir haksızlığa uğratılmaksızın cennete; çok esirgeyici olan Allah'ın, kullarına vaad ettiği, onların idraklerini aşan adn cennetlerine gireceklerdir. Şüphesiz O'nun vaadi yerine gelecektir.

62- Orada boş söz işitmezler, kendilerine yalnız esenlikler dilenir. Orada, sabah akşam rızıkları hazırdır.

63- Kullarımızdan takvâ sahibi kimselere vereceğimiz cennet işte budur.

64- (Melek dedi ki:) "Biz ancak rabbinin emriyle ineriz. Önümüzde, arkamızda ve bunlar arasında olan her şey O'na aittir. Senin rabbin unutkan değildir."

65- O göklerin, yerin ve bu ikisi arasındakilerin rabbidir. Şu halde O'na sabır ve sebatla kulluk et. O'nun adını almaya lâyık başka birini biliyor musun?

66- İnsan, "Ben öldükten bir süre sonra sahiden yeniden hayata döndürülecek miyim?" diyor.

67- İnsan düşünmez mi ki, daha önce hiçbir şey değilken biz onu yaratmışızdır?

68- Rabbine andolsun ki onları muhakkak şeytanlarla birlikte mahşerde toplayacağız; sonra onları cehennemin çevresinde diz üstü çökmüş vaziyette hazır tutacağız.

69- Sonra her gruptan, Rahmân'a en çok âsi olanlar hangileri ise çekip çıkaracağız.

70- Sonra ateşi boylamayı hak edenleri elbette en iyi biz biliriz.

71- İçinizden, oraya varmayacak hiçbir kimse yoktur. Bu, rabbinin kesinleşmiş bir hükmüdür.

72- Sonra biz kötülükten sakınanları (cehennemden) esirgeriz; zalimleri de diz üstü çökmüş olarak orada bırakırız.

73- Kendilerine âyetlerimiz açıkça okunduğu zaman inkâr edenler iman edenlere, "İki topluluktan hangimizin konumu daha üstün ve mensupları daha iyi?" diye sorarlar.

74- Oysa onlardan önce de daha varlıklı ve daha gösterişli olan nice nesiller helâk ettik.

75- De ki: "Kim sapkınlık içinde ise dilerim Rahmân ona süre versin!" Sonunda kendilerine vaad olunanı; azabı veya kıyameti gördükleri zaman, konumu daha kötü, askeri daha zayıf olanın kim olduğunu öğreneceklerdir.

76- Allah, doğru yola gidenlerin hidayetini güçlendirir. Kalıcı olan iyilikler, rabbinin katında hem mükâfat bakımından daha hayırlı, hem de sonuç bakımından daha iyidir.

77-yetlerimizi inkâr eden ve "Mutlaka bana mal ve evlât verilecektir" diyen adamı gördün mü!

78- O, gaybı mı biliyor, yoksa Allah'ın katından bir söz mü aldı?

79- Kesinlikle hayır! Biz onun söylediklerini yazacağız ve cezasını uzattıkça uzatacağız.

80- Onun sözünü ettiği şeyler sonunda bize kalacak, kendisi de tek başına bize gelecek.

81- Onlar kendilerine bir itibar ve güç vesilesi olsun diye Allah'tan başka tanrılar edindiler.

82- Hayır, hayır! O putlar onların ibadetini tanımayacaklar ve kendilerine hasım olacaklar.

83- Görmedin mi? Biz, inkârcıların üzerine kendilerini isyana itip duran şeytanları saldık.

84- Öyle ise onlar hakkında acele etme; biz onların günlerini sayıyoruz.

85- Gün gelecek, takvâ sahiplerini seçkin konuklar olarak rahmânın huzurunda toplayacağız;

86- Günahkârları da suya götürülen sürü gibi cehenneme süreceğiz;

87- (O gün) Rahmân'ın katında söz ve izin alandan başkasının şefaat hakkı olmayacaktır.

88- "Rahmân çocuk edindi" dediler.

89- Hakikaten çok çirkin bir iddia ortaya attınız.

90- Öyle ki bundan dolayı neredeyse gökler çatlayacak, yer ortasından yarılacak, dağlar yıkılıp çökecek!

91- Çünkü Rahmân'a çocuk yakıştırıyorlar.

92- Halbuki çocuk edinmek Rahmân'ın şanına yakışmaz.

93- Göklerde ve yerde olan herkes istisnasız, Rahmân'a birer kul olarak gelecektir.

94- O, bunların hepsini kuşatmış ve sayılarını tesbit etmiştir.

95- Bunların hepsi de kıyamet gününde Allah'ın huzuruna tek başına gelecektir.

96- İman edip dünya ve âhiret için yararlı işler yapanlara gelince, rahmân onlar için (gönüllerde) bir sevgi yaratacaktır.

97- Biz Kur'an'ı senin dilinle kolay anlaşılır kıldık ki günahtan sakınanları onunla müjdeleyesin ve inatla direnenleri de onunla uyarasın!

98- Biz, onlardan önce nice nesilleri helâk ettik. Sen, onların herhangi birinden (bir varlık emâresi) hissediyor veya cılız da olsa bir ses işitiyor musun?

MERYEM SURESİ TEFSİRİ

AYET

Bazı sûrelerin başında bulunan bu harflere "hurûf-i mukattaa" adı verilmektedir (bilgi için bk. Bakara 2/1).

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 588

2-4. AYET

Zekeriyyâ aleyhisselâm, İsrâiloğulları'na gönderilmiş son peygamberlerden biridir. Ancak kendisine müstakil bir kitap verilmemiş, Hz. Mûsâ'nın şeriatıyla amel etmiştir. Kaynaklarda, Hz. Meryem'in teyzesinin kocası ve Beyt-i Makdis'in yöneticisi olduğu, Tevrat nüshalarını yazarak çoğalttığı bildirilmektedir (bilgi için bk.l-i İmrân 3/37-41).

Duanın, emreder gibi ve yüksek sesle değil, mütevazı bir şekilde alçak sesle ve yalvarıp yakararak yapılması onun âdâbına daha uygun olduğu için alçak sesle dua ettiği belirtilen Hz. Zekeriyyâ, kendisinden sonra akrabalarının toplum önderi olma ve Allah'ın dinini yayma hususunda zaaf göstereceklerinden endişe etmiş; bu sebeple de duasında kendisine ve Ya'kub (İsrâil) soyuna halef ve mirasçı olmak ve davetini sürdürmek üzere iyi ahlâklı, yetenekli ve âdil insan olacak bir halef lutfetmesini Allah'tan niyaz etmiştir. Zira o, bütün olumsuz şartlara rağmen Allah'tan ümit kesilmemesi gerektiğini biliyordu.

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 588-589

5-6. AYET

"Halef" diye tercüme ettiğimiz velî kelimesi, kişinin "yakını, dostu, arkadaşı, yardımcı ve destekçisi" demektir (aynı zamanda Allah'ın isimlerinden olan velî kelimesinin diğer anlamları için bk. Bakara 2/257; Mâide 5/51; En'âm 6/14; A. Saim Kılavuz, "Velî", İFAV Ans., IV, 456; Hamza Aktan, "Velâyet", İFAV Ans., IV, 453).

"Yakınlar" anlamı verdiğimiz mevâlî kelimesi mevlâ kelimesinin çoğulu olup "kişiye vâris olan yakın akrabaları" mânasına gelir. Hz. Zekeriyyâ, halef istemesinin gerekçesini de açıklarken, övünmek veya faydalanmak için değil, dini tebliğ etmek gibi yüce bir gaye için halef istediğini ifade etmiştir. Başka âyetlerde bildirildiğine göre Zekeriyyâ şu duaları da yapmıştır: "Rabbim! Bana tarafından temiz bir nesil ihsan eyle. Kuşkusuz sen duayı işitensin!" ( l-i İmrân 3/38). "Rabbim! Geride kalanların en hayırlısı sensin, yine de sen beni yalnız (çocuksuz) bırakma! " (Enbiyâ 21/89).

Bazı tefsirlerde Zekeriyyâ'nın hem mülküne hem de ilmine ve peygamberliğine mirasçı olacak sâlih bir çocuk istediği söylenmişse de Hz. Peygamber'in, "Biz peygamberler miras bırakmayız, bıraktığımız sadakadır" (Buhârî, "Humus", 1; "Megâzî", 14, 38) anlamındaki hadisi dikkate alındığında peygamberlerin mal ve servetleri için mirasçı istemeyecekleri anlaşılır. Hz. Zekeriyyâ'nın "Tarafından bana yerimi alacak bir halef ver; o, Ya'kub hânedanına da vâris olsun" ifadesi de bu mânayı destekler. Burada Ya'kub hânedanına vâris olmaktan maksat onların mallarına mirasçı olmak değil, Hz. Ya'kub'un soyu olan İsrâiloğulları'nın misyonuna, peygamberliğin geride bıraktığı geleneğe ve ahlâka vâris olmak ve onların gittiği doğru yolu takip etmektir.

İbnşûr'a göre âyetlerin zâhirinden peygamberlere mirasçı olunabileceği anlaşılmaktadır. Ona göre başka bir âyetteki (Neml 27/16) ifade bu anlamı desteklemektedir ve yukarıdaki hadiste Resûlullah bütün peygamberleri değil, sadece kendisini kastetmiştir (bk. XVI, 66). Nitekim Hz. Ömer de "Resûlullah bu sözüyle kendisini kastediyor" demiştir (Buhârî, "Fardu'l-humus", 1).

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 589

7. AYET

Yüce Allah, Hz. Zekeriyyâ'nın duasını kabul etti ve Yahyâ adında bir oğlunun olacağını ona müjdeledi (krş. Enbiyâ 21/90).yette geçen "semiyy" kelimesi hem "isimlendirilmiş" hem de "benzer" mânasına gelir. Birinci mânaya göre âyet Yahyâ adının daha önce kimseye verilmediğini ifade eder; ikinci mânaya göre ise, Yahyâ'nın benzeri bir oğulun kimseye verilmediği anlamına gelir. Tefsirciler, böyle bir anlayış Yahyâ'nın, kendisinden önceki Hz. İbrâhim ve Hz. Mûsâ gibi büyük peygamberlerden de üstün olmasını gerektireceği için birinci mânayı tercih etmişlerdir (Şevkânî, III, 363). Bununla birlikte Yahyâ'daki bazı özellikleri birlikte taşıyan bir peygamber daha önce gelmemiştir. Bu özellikler, onun ihtiyar bir baba ile kısır ve yaşlı bir anneden dünyaya gelmesi, Yahyâ adının ondan önce hiç kimseye verilmemiş olması, çocukluğunda ona "hikmet" (peygamberlik veya kutsal kitabı anlama yeteneği) verilmesi (bk. âyet 12) şeklinde açıklanmaktadır. Bir başka âyette efendi ve peygamber olarak nitelenmiş; haramdan sakınmada güçlük çekmemesi için Allah ona özel bir lutufta bulunmuş, onu iffet ve zühd sahibi kılmış, Hz. Îsâ'nın risâletinin müjdecisi olmuştur (bk.l-i İmrân 3/39). Bununla beraber bu meziyetler onun mutlak mânada en üstün peygamber olduğunu değil, anılan niteliklerden dolayı farklı olduğunu ifade eder.

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 590

8-10. AYET

Hz. Zekeriyyâ özellikle çocuk değil, kendisine mânen vâris olacak bir halef istemişti, Allah çocuk vereceğini müjdeleyince sevinmiş ve şaşkınlığını ifade etmiştir. Alâmet olarak sapasağlam olmasına rağmen, üç gece insanlarla konuşamayacağı hususu,l-i İmrân sûresinde ise insanlarla üç gün, işaretten başka bir şekilde konuşamayacağı şeklindedir. Şu halde burada geceler gündüzleriyle birlikte,l-i İmrân'da ise günler geceleriyle birlikte kastedilmektedir. Aynı zamanda işaretle konuşabileceği de bildirilmiş ve sabah akşam Allah'ı çokça zikretmesi emredilmiştir (bu konuda ayrıca bk.l-i İmrân 3/41).

Şüphesiz ki kâinatı yoktan var eden,dem'i topraktan yaratan o yüce kudret için ihtiyar ana babadan bir çocuk dünyaya getirmek zor bir şey değildir. Zira o, bir şeyi yaratmak istediği zaman "ol" der, hemen oluverir (bk. Yâsîn 36/82).

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 590

11. AYET

Mâbed diye tercüme ettiğimiz mihrâb, "özel ibadet yeri" anlamına gelmektedir. Burada Zekeriyyâ'nın özel ibadet ve dualarını yaptığı yeri ifade eder; Zekeriyyâ özel ibadetlerini burada yapar, toplu ibadet için Beyt-i Makdis'e çıkardı (ayrıca bk.l-i İmrân 3/37). Kendisine bir oğlu olacağına dair müjde burada verilmiştir. Bunun üzerine Zekeriyyâ, Beyt-i Makdis'teki ibadet yerinden çıkarak halkın yanına gelmiş ve işaret yoluyla onlardan sabah akşam Allah'ı anmalarını, O'nu tesbih etmelerini istemiştir.

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 591

12. AYET

Yahyâ'ya herhangi bir kitap indirilmemiş, ancak Hz. Mûsâ'ya indirilmiş olan Tevrat'ı iyi anlayıp onunla amel etmesi emredilmiştir. Şevkânî, Yahyâ'ya daha çocukken verilen hikmeti, "kendisine sımsıkı sarılması emredilen kitabı kavrama, dinî hükümleri anlama yeteneği" şeklinde açıklamış ve aynı kelimeye "ilim, bildiğiyle amel etme, peygamberlik, akıl" gibi anlamların da verildiğini belirtmiştir (III, 366).

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 591-592

13-14. AYET

Allah Teâlâ Yahyâ'yı temiz bir fıtrat sahibi olarak yaratmıştır. O, insanlara karşı son derecede şefkatli, Allah'a karşı saygılı, dinine bağlı, ana-babasına iyilik eden, insanların hukukunu gözeten, zorbalık ve isyankârlık gibi kötü vasıflardan uzak bir insandı. Nitekim başka bir âyet-i kerîmede onun, Allah'ın kitabını tasdik eden, iffetli, asil ve sâlih bir peygamber olduğu ifade buyurulmuştur ( l-i İmrân 3/39).

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 592

15. AYET

Yukarıdaki âyetlerde Hz. Yahya'nın yedi erdemi sıralanmıştır. 1. Hikmet sahibi, 2. şefkatli, 3. temiz ruhlu, 4. takva sahibi, 5. ana babasına saygılı, 6. zorbalıktan uzak, 7.asilik yapmaz. Bu güzel vasıfları sebebiyle Yahyâ, Allah'ın övgüsüne mazhar olmuş ve bütün bu hallerde yani dünyaya gelirken, dünyadan giderken ve kıyamet gününde kabirden kalkarken Allah'ın inâyetinin onunla beraber olacağı bildirilmiştir ( l-i İmrân 3/39).

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 592

16-21. AYET

Mûcizevî olaylarla dolu olan Meryem sûresinin başlangıcında bir giriş olarak Zekeriyyâ aleyhisselâm ile oğlu Yahyâ'nın kıssaları kısaca anlatıldıktan sonra, bu bölümde sûrenin asıl konusu olan Hz. Meryem'e geçilmektedir. Bu kıssa öncekinden daha ilginçtir. Çünkü öncekinde kısır ve ihtiyar bir kadının, yaşlı da olsa eşinden bir çocuk dünyaya getirmesi söz konusu idi. Burada ise bâkire bir kızın bir erkekle birleşmeden çocuk dünyaya getirmesi anlatılmaktadır. Daha ana rahminde iken annesi tarafından mâbede adanmış olan Hz. Meryem, çocukluğundan itibaren mâbedin doğu yönünde tenha bir köşede bulunuyor ve vaktini ibadetle geçiriyordu. İnsanlar tarafından rahatsız edilmeden kendini tam anlamıyla ibadet ve tefekküre verebilmesi için bulunduğu yeri bir perde ile ayırmıştı. 16. âyette ifade edilen doğu tarafından maksat Kudüs'teki Beyt-i Makdis'in doğu tarafıdır.

Müfessirler 17. âyette Allah tarafından gönderildiği bildirilen "ruh"un Cebrâil olduğu kanaatindedirler (İbnşûr, XVI, 80). Hz. Meryem bu yalnızlık köşesinde mâbedde veya evinde bulunduğu bir sırada yüce Allah ona çocuk bağışlamak üzere Cebrâil'i göndermiş, Meryem'in meleği asıl şekliyle algılaması mümkün olmadığı için, onu eli yüzü düzgün bir insan kılığında göstermiştir. Bununla birlikte Meryem bu gelenin kendisine bir kötülük edeceğinden korktuğu için ondan Allah'a sığındığını ifade etmiştir. Daha sonra gelenin melek olduğunu ve kendisine Allah tarafından bir bebek bağışlamak üzere geldiğini anlayınca rahatlamış, bu defa bâkire ve iffetli olan bir kızın nasıl çocuğu olacağını merak ederek bunu sormuştur. Allah Teâlâ, insanlara kudretini gösteren bir mûcize (âyet) olmak üzere Hz. Îsâ'yı baba faktörü olmaksızın yaratmış ve insanlar için bir rahmet olsun diye onu peygamber olarak görevlendirmiştir. Babası olmaksızın bir çocuk yaratmak Allah için son derecede kolaydır. Çünkü O, bir şeyin olmasını istediği zaman ona 'ol' der, hemen oluverir (bu konuda bilgi için bk.l-i İmrân 3/45-47, 59).

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 596

22. AYET

Neticede Allah melek vasıtasıyla ruhu üfleyince Meryem hamile kaldı (krş. Enbiyâ 21/91; Tahrîm 66/12). Tefsirlerde hamilelikle ilgili olarak bir saat ile dokuz ay arasında farklı sürelerden söz edilmiş olmakla birlikte (Râzî, XXI, 202) çoğunluk sürenin dokuz ay olduğu kanısındadır (İbn Kesîr, V, 216). Çocuk ana rahminde büyüyüp gelişmeye başlayınca Meryem, insanların kendisini kınayacağından endişe ettiği için, durumu ailesinden gizlemek maksadıyla uzak bir yere çekilerek bir müddet hamileliğini gizledi.

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 596-597

23. AYET

Hamilelik süresi bitip de doğum sancıları başlayınca Meryem bir hurma ağacının altına sığındı. Bir taraftan doğum sancılarıyla kıvranırken, diğer taraftan da insanların kendisinin günahsız olduğunu kabul etmeyeceklerini düşünerek tedirgin oluyordu. Zira daha önce kavmi onu erdemli, iffetli bir kız olarak tanımıştı; şimdi ise onların gözünde gayri meşrû bir çocuk doğuran biri olarak tanınabilirdi. Dolayısıyla büyük bir üzüntüye kapılarak, "Keşke bundan önce ölseydim de unutulup gitseydim!" dedi.

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 597

24-27. AYET

Yüce Allah, Meryem'in üzüntüsünü gidermek ve acılarını dindirmek için onu teselli etmiş ve nimetlerini hatırlatmıştır; onun için çıkardığı kaynak suyundan içecek, meyve vermesini sağladığı hurmadan da yiyecektir. "Altında bir su kaynağı yaratmıştır" şeklinde çevirdiğimiz kısmı "Senden Îsâ'yı yaratıp çıkarmıştır" şeklinde çevirmek de mümkündür (Şevkânî, III, 370).

28. AYET

Burada anılan Hârûn, Hz. Mûsâ'nın kardeşi peygamber Hârûn değildir. Kimine göre Hz. Meryem'in Hârûn adında bir kardeşi vardı. Ana babası gibi o da iffetli ve sâlih bir kimse idi (Zemahşerî, II, 508). Bu yüzden işin iç yüzünü bilmeyenler, böyle birinin kız kardeşi olan Meryem'e zina etmeyi asla yakıştıramadıklarını belirtmek istemişlerdir. Hz. Peygamber'den rivayet edilen bir hadiste de, İsrâiloğulları'nda önceki peygamberlerin ve iyi kimselerin isimlerini çocuklarına ad koyma geleneği olduğu için Meryem'in kardeşine de Hârûn adı verildiğine işaret edilmiştir (bk. Müsned, IV, 252). Buna yakın bir yorum da, Meryem'in peygamber olan Hârûn'un soyundan gelmiş olması münasebetiyle kendisine böyle hitap edilmiş olduğudur (bk. Râzî, XXI, 208; Esed, II, 613; bu konuda ayrıca bk.l-i İmrân 3/35).

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 597

29-33. AYET

Hz. Meryem kavminin, "Gerçekten sen çirkin bir şey yaptın!" şeklindeki ağır ithamına (âyet 27) cevap vermedi; olayı çocukla konuşmaları için ona işaret etti. Fakat onlar, "Beşikteki bebekle nasıl konuşalım?!" diyerek hayretlerini ifade ettiler. Bunun üzerine çocuk dile geldi ve bu âyetlerde geçen cevabı verdi. Yüce Allah, hıristiyanların gelecekte Hz. Îsâ'ya ilâhlık yakıştıracaklarını bildiği için, burada ona her şeyden önce Allah'ın kulu olduğunu söyletti. Böylece Hz. Îsâ kendisinin bir ilâh değil bir kul ve bir peygamber olduğunu, ilâhî varlığın üç öğesinden biri olmadığını ilân etmiş oldu. Kendisinin namaz, oruç ve benzeri kulluk görevlerini yerine getirmekle yükümlü kılındığını, diğer insanlar gibi doğduğunu, yaşayacağını, öleceğini ve kıyamet vakti geldiğinde tekrar diriltileceğini ifade etti. Bu ifadelerden namazın, –vakitleri ve rek'at sayıları gibi şeklî yönlerinde farklılıklar bulunsa da– en azından Hz. İbrâhim'den sonra peygamberler geleneğinde mevcut bir ibadet olduğu anlaşılmaktadır.

Hz. Îsâ'ya verilen kitaptan maksat İncil'dir.yetin "O, bana kitabı verdi ve beni peygamber yaptı" anlamına gelen kısmı için, Îsâ'nın bu sözü söylediği sırada peygamber kılındığı ve kendisine kitap verildiği yorumunu yapanlar varsa da bu yorum zayıf bulunmuştur. Bu sözden, daha bebek iken yaptığı konuşmada Allah'ın ezelde kendisi için peygamberliği ve kitap verilmesini takdir ettiğini açıklamasının istendiği anlaşılmaktadır (Şevkânî, III, 374). Hz. Îsâ babasız olarak bakire bir anadan dünyaya geldiği için, "Allah beni ana babama saygılı olmayı emretti" dememiş, sadece "Anneme saygılı olmayı emretti" demiştir. 14. âyette Hz. Yahyâ'dan söz edilirken "Ana babasına çok iyi davranırdı" dendiği halde aynı tema Hz. Îsâ açısından işlenirken "Anneme saygılı kıldı" denmesi onun babasız dünyaya geldiğine işaret eder. Nitekim Kur'an-ı Kerîm'de hep Meryem oğlu Îsâ olarak anılmıştır.

30-33. âyetlerde Hz. Îsâ'nın başlıca nitelikleri şöyle sıralanmaktadır. 1. Sonradan Hıristiyan dünyasının iddia edeceğinin aksine o Tanrı'nın oğlu değil, kuludur. 2. Aynı zamanda kendisine kitap verilmiş bir peygamberdir. 3. Her yerde mübarek bir şahsiyet olarak bilinecektir. 4.Her mümin gibi namaz, zekat vs. ibadetlerle mükelleftir. 5. Annesine saygılıdır. 6. Zorbalık yapmaz. 7. İsyankâr (şakıy) değlidir.

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 597-598

34-37. AYET

Bu âyetlere şu mânalar verilmiştir: a) "İşte hakkında şüphe ettikleri Meryem oğlu Îsâ ile ilgili olarak bu anlatılanlar doğrudur. Gerçek söz budur" (Râzî, XXI, 217). b) Hz. Îsâ hakkında yahudilerin "O, gayri meşrû ilişkiden dünyaya gelmiştir" şeklindeki sözleri doğru olmadığı gibi, Hıristiyanların "O, Allah'ın oğludur" şeklindeki iddiaları da doğru değildir. "Meryem oğlu Îsâ Mesîh Allah'ın Meryem'e ulaştırdığı kelimesi ve O'ndan bir ruhtur" (Nisâ 4/171). c) Gelecek olan Hz. Îsâ'nın, daha sabi iken bir mûcize eseri olarak dile gelip ilân ettiği gerçek sözdür. Allah'a –Îsâ olsun başka biri olsun– bir çocuk isnat etmek gerçek dışıdır, Allah'a iftiradır. Allah, Îsâ'nın da diğer bütün insanların da gerçek ve yegâne tanrısı olup yalnız O'na ibadet etmek gerekir. Oysa onlar bu gerçekleri, özellikle Hz Îsâ'nın Allah'ın oğlu değil, kulu ve elçisi olduğunu tartışmasız kabul edecekleri yerde aralarında ayrılığa düşmüşlerdir.

Müfessirler, 37. âyette Hz. Îsâ hakkında ayrılığa düştükleri belirtilen grupların, yahudilerle hıristiyanlar veya Hıristiyanlık'taki farklı mezhep mensupları olduğunu söylemişlerdir. Yahudiler onun peygamber olduğunu bütünüyle reddederken, hıristiyanların büyük çoğunluğu onu "Allah'ın oğlu" dolayısıyla tanrı olarak kabul etmiş; az bir kısmı ise "Allah'ın kulu ve resulü" olduğuna inanmıştır (bu ihtilâflar sonunda ortaya çıkan mezhepler hakkında bilgi için bk. İbnşûr, XVI, 106; Mehmet Aydın "Hristiyanlık", DİA, XVII, 340-358).

Meâlinde "ulaşıldığında" diye tercüme ettiğimiz meşhed kelimesi sözlükte "görmek veya şahitlik etmek" demektir. Yer veya zaman ismi olarak, "görülecek yer veya görülecek zaman; şahitlik edilecek yer veya şahitlik edilecek zaman" anlamına gelir. Buna göre âyete verilen meâlin dışında şu anlamlar da verilebilir: a) Büyük güne ulaşıldığı yerde vay o inkârcıların haline! b) Melekler, peygamberler, hatta kişinin kendi organları tarafından aleyhinde şahitlik edileceği büyük günden dolayı veya büyük günde şahitlik edileceği zaman yahut şahitlik edilecek yerde vay o inkârcıların haline!

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 598-599

38-40. AYET

Bugün yani dünya hayatında tevhidi kabullenmeyip sapkınlığa dalmış oldukları için gerçeği görmeyen zalimler Allah'ın huzuruna çıkacakları gün onu bütün açıklığı ile işitecek ve göreceklerdir. 39. âyetteki "pişmanlık günü" iki türlü yorumlanmıştır: a) Maksat kıyamet günüdür. İnsanlar gaflet içinde, Allah'ın dinine inanmaz ve dünya tutkusuyla âhireti düşünmezlerken birden bire kıyamet kopar, dünya yok olur, yükümlülük kalkar ve iş bitirilmiş olur. İşte yüce Allah insanların yaptıkları kötülüklerden veya yapmadıkları iyiliklerden dolayı pişmanlık duyacakları o gün gelmeden önce, onları uyarmasını Hz. Peygamber'e emretmektedir. b) Pişmanlık gününden maksat hesap günüdür. O gün herkesin hesabı görülmüş, sevap ve cezaları açıklanmak suretiyle iş bitirilmiş olacaktır; bu hesap sonunda cennete gideceklerle cehenneme gidecek olanlar birbirinden ayrılacaklardır. Bu dünyada gaflet içerisinde yaşayıp iman etmeyenler, ebedî hayatlarını yitirmiş olacakları için o anda hasret ve pişmanlık duyacaklardır.

Kıyametin gerçekleşmesiyle yeryüzünün ve onun üzerindekilerin yal­nız Allah'a kalacağını bildiren 40. âyeti de iki şekilde yorumlamak mümkündür: a) Dünya ve üzerinde bulunan her şey geçicidir, hiçbir gücün desteğine muhtaç olmaksızın kalıcı olan yalnız Allah'tır. b) Sûra üflendiğinde bütün canlılar ölecek hem mülkiyet ilişkisi hem de mâliklik son bulacak her şey asıl sahibine dönecektir.

41. AYET

Meryem sûresinin ikinci kıssasında Hz. Îsâ'nın tanrı değil, Allah'ın kulu ve resulü olduğu vurgulandıktan sonra, bu üçüncü kıssada da kendilerini, tevhid inancının temsilcisi ve Kâbe'nin bânisi olan Hz. İbrâhim'in soyundan saydıkları halde onun dinini terkederek putlara tapan Araplar'ın dikkati çekilmektedir. Kureyşliler Hz. İbrâhim'i dinî önderleri olarak kabul ediyor ve onun soyundan gelmekle iftihar ediyorlardı. Bununla beraber babası ve yakınlarının Hz. İbrâhim'e karşı uyguladıkları eziyet, işkence, yurdundan hicrete zorlanma gibi olumsuzlukları, Kureyşliler de İbrâhim'in yolunda olan Hz. Muhammed'e revâ görmüşlerdir. Hz. İbrâhim'e burada sadece nebî denilmiş olmakla birlikte, başka âyetlerde ona sahifeler gönderildiği ifade buyurulmuştur (bk. A'lâ 88/18-19; Necm 53/36-37). Bu da onun hem nebî hem de resul olduğunu gösterir.

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 601-602

42-48. AYET

Bu âyetler, evlâdın ana babaya karşı tavrının nasıl olması gerektiğini göstermesi bakımından ilgi çekicidir. Hz. İbrâhim, babasızer'e her sözünün başında "babacığım" diye hitap etmekte, –ilerideki âyetlerden anlaşılacağı üzere– babası müşrik olmasına, kendisine karşı son derece kaba ve tehditkâr ifadeler kullanmasına rağmen ona karşı saygıda kusur etmediği görülmektedir.yetlerden aynı zamanda küçüğün de büyüğe öğüt verebileceği ve din konusunda insanları doğru yola iletecek gerçek bilginin ilâhî vahiy olduğu anlaşılmaktadır. 44. âyette, Allah'ın emrine aykırı olmasına rağmen şeytanın emrine itaat etmek, "ona tapma" olarak değerlendirilmiştir. Kur'an akla, hakikate ve ahlâka aykırı olan her türlü hareketi şeytanî olarak; ve şeytanî sâiklere teslimiyet yönünde ortaya konan her bilinçli eylemi de "şeytana tapma" olarak tanımlamaktadır (Esed, II, 615; krş. Nisâ 4/117).

İbrâhim'in babası için dua edeceği yönündeki vaadi, babasının inkârcı olarak öleceğini ve Allah düşmanı olduğunu öğrenmeden önce idi. Bu durumu öğrenince babasının affı için dua etmekten vazgeçti (bk. Tevbe 9/114).

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 602

49-50. AYET

Tefsirci ve tarihçilerin açıklamalarına göre İbrâhim aleyhis­se­lâm Allah yolunda hicret ederek önce Harran'a, sonra Filistin'e, buradan da Mısır'a gitmiştir. Mısır'dan tekrar Filistin'e dönmüş ve burada yerleşmiştir. Bu yolculukta eşi Sâre ile kardeşinin oğlu Hz. Lût ve Lût'un eşi de ona refakat etmişlerdir. Filistin'e döndükten sonra Lût ayrılarak daha güneyde Ürdün yöresindeki Sodom ve Gomore'ye yerleşmiş, Hz. İbrâhim ise Filistin'de kalmıştır. Burada kendisi ve eşi Sâre yaşlanmış oldukları halde Allah onlara oğulları İshak'ı lutfetti; daha sonra da torunları, yani İshak'ın oğlu Ya'kub dünyaya geldi. Yüce Allah, bunlarla Hz. İbrâhim'in yalnızlığını giderdi ve bunları peygamberler kıldı. İsrâiloğulları'nın daha sonraki peygamberleri bunların soyundandır. Yüce bir peygamber olan ve Hicaz bölgesi Araplar'ının atası sayılan Hz. İsmâil Hz. İbrâhim'in ilk oğlu olup onun annesi Hacer'dir.

"Onlara hak ettikleri yüksek bir övgü ile anılmayı nasip ettik" diye tercüme ettiğimiz 50. âyetteki "lisân-i sıdk" (doğruluğun dili) tamlaması iki türlü yorumlanmıştır: a) Bu tamlamadaki "lisân" terimi dille aktarılabilecek, dille ulaştırılabilecek şeyleri ifade için mecaz olarak kullanılmıştır. Buna göre âyet bu peygamberlerin söylediklerinin doğru olduğunu ve sözlerinin yüce anlamlar taşıdığını ifade eder. b) Bu tamlama onların, "doğruluktan yana üstün bilinmeleri yani iyi anılmaları" anlamına gelir. Nitekim Hz. İbrâhim kendisinin sonraki nesiller içerisinde iyilikle anılması için dua etmiş (bk. eş-Şuarâ 26/84) Allah da duasını kabul ederek ona bu nimeti vermiş hatta onun dinine uymasını Hz. Peygamber'e emretmiştir (bk. Nahl 16/123; krş.l-i İmrân 3/95; Nisâ 4/125); bundan dolayıdır ki müslümanlar onu önder kabul eder, kendisini ve soyundan gelenleri hayırla anarlar. Yahudi ve hıristiyanlar gibi Ehl-i kitap da aynı şekilde ona ve soyundan gelenlere saygı gösterirler (Zemahşerî, II, 512).

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 602-603

51-53. AYET

Meryem sûresinin dördüncü kıssası Ya'kub aleyhisselâmın soyundan gelen Hz. Mûsâ'nın kıssasıdır. Hz. Mûsâ İsrâiloğulları'na gönderilmiş olup, "ülü'l-azim" tabirini büyük peygamberler (daha çok beş büyük peygamber) anlamında kabul edenlere göre o da bu gruptaki peygamberlerden biridir (ayrıca bk. Ahkaf 46/35). Hz. Mûsâ'nın özelliği olarak gerçek ve "ihlâslı" diye tercüme ettiğimiz muhlas kelimesi, "seçilmiş, özel bir yakınlıkla tanınmış kişi" anlamlarına da gelmektedir (İbnşûr, XVI, 127). Yüce Allah, kendisiyle konuşmak için insanlar arasından Hz. Mûsâ'yı seçtiği ve peygamber olarak görevlendirdiği için onu bu sıfatla nitelendirdiği düşünülebilir. A'râf sûresinin 144. âyeti de bu anlamı desteklemektedir. Muhlis şeklindeki kıraate göre bu kelime, "ibadeti yalnız Allah için yapan, O'na tahsis eden" mânasına gelir. Bu da Hz. Mûsâ'nın Allah'a kulluktaki samimiyet ve ihlâsını ifade eder. Hz. Mûsâ'ya Tevrat indirilmiş olduğu için burada ona hem resul hem de nebî denilmiştir ("resul" ve nebî" hakkında bilgi için bk. GİRİŞ, I.Kur'ân-ı Kerim, A) Tanımı ve Özellikleri, 1. Peygamber; Bakara 2/61).

Hz. Mûsâ'ya Tevrat'ın indirildiği yer, Filistin ile Mısır arasındaki Sînâ yarımadasında bulunan ve aynı adı taşıyan dağdır. Kur'ân'da Sînâ dağı, ilkinde "Tûri Seynâe" (Mü'minûn 23/20), ikincisinde "Tûri Sînîn" (Tîn 95/2) şeklinde olmak üzere iki defa geçer. Burada görüldüğü gibi"tûr" kelimesi 8 âyette yalnız kullanılmakta ve Sîna dağını temsil etmektedir. "Tûr'un sağ tarafı"ndan maksat Hz. Mûsâ'nın yüzünü Tûr'a dağına döndürdüğünde bulunduğu yerin sağ tarafıdır. Zira dağın sağı veya solu olmaz. Yüce Allah Tûr'da Hz. Mûsâ ile vasıtasız olarak konuştuğunda Mûsâ'ya göre dağın sağ tarafından seslenerek konuşmuştur (bk. Taberî, XVI, 94). Başka bir görüşe göre ise "sağ taraf" diye tercüme ettiğimiz eymen kelimesi "bereketli" (mübarek) anlamına gelmektedir (Şevkânî, III, 380). Buna göre Allah Teâlâ Hz. Mûsâ'ya Tûr'un bereketli tarafından seslenerek onunla konuşmuştur. Hz. Mûsâ'nın yaklaştırılmasını, "Mûsâ maddî olarak Tevrat'ın levhalara yazıldığı yere o derece yaklaştırıldı ki kalemin cızırtısını işitti" şeklinde tefsir edenler varsa da "Allah onu mânevî makam bakımından kendisine yaklaştırdı" diye tefsir edenler de vardır ve bu mâna daha uygun görünmektedir (Râzî, XXI, 231; Şevkânî, III, 380). İbnşûr da bu yaklaştırmanın "vahyetmek" anlamında mecaz olduğunu ifade etmiştir (XVI, 128).

Bir kutsî hadiste kulun Allah'a farz ve nâfile ibadetlerle nasıl yaklaştığı ve sonunda bu yaklaşmanın ruh ve ahlâk yüceliği olarak nasıl sonuçlar verdiği açıklanmıştır. 52. âyetteki ifadeyi bu anlamda bir yakınlaştırma olarak anlamak gerekir.

Yüce Allah Hz. Mûsâ'ya, Firavun'a gidip İsrâiloğulları'nı serbest bırak­masını ondan istemelerini emrettiğinde Hz. Mûsâ kardeşi Hârûn'u da peygamber ve kendisine yardımcı olarak görevlendirmesi için Allah'a dua etti (Tâhâ 20/29-32). Allah Teâlâ onun duasını kabul ederek kardeşini de peygamber olarak görevlendirdi ve onun yanına yardımcı olarak verdi. Mûsâ aleyhisselâmın dilindeki tutukluğa mukabil Hârûn açık ve güzel konuşurdu (krş. Tâhâ 20/25-32; Kasas 28/34). Hz. Mûsâ'nın insanlara tebliğ etmek istediklerini o tebliğ eder ve bulunmadığında ona vekâlet ederdi (Mûsâ ve Hârûn hakkında bilgi için bk. Bakara 2/49-59; Tâhâ 20/30 vd.; Kasas 28/3 vd.).

54-55. AYET

Burada sözünde durmanın önemine işaret edilmektedir. Hz. İsmâil ahde vefa erdemiyle temayüz etmiş bir kimseydi, sözünde durmaya özen gösterirdi. Öte yandan halkını dinin direği olan namazı kılmaya ve toplumsal dayanışmayı sağlayan zekâtı vermeye teşvik ederdi. Yüce Allah Hz. Peygamber'e de ailesine namaz kılmayı emretmesini, kendisinin de sabırla namaza devam etmesini emretmiştir (bk. Tâhâ 20/132). Hz. İsmâil, Allah'ın verdiği nimetlerin kadrini bilerek ruhunu güzelliklerle bezemeye ve rabbinin buyruklarına mutlak bir teslimiyet içinde görevini yerine getirmeye çalışması sebebiyle Allah'ın rızâsını kazanmıştı. Kuşkusuz bu, kazanılabilecek derecelerin en üstünüdür (Hz. İsmâil hakkında bilgi için bk. Bakara 2/124-129).

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 606

56-57. AYET

Tefsircilerin belirttiğine göre, İdrîs'in asıl adı Uhnûh olup Hz. Nûh'un üçüncü batından dedesidir. Hz. Şît'ten sonra kendisine 30 sayfa vahiy indirilerek peygamberlik görevi verilmiştir. Kitaplı dinlerde ortak rivayet ve inanışa göre İdrîs ilmin, medeniyetin ve aklî sistemlerin ilk kurucusudur. "Remil ilmi, hey'et, nücûm, hesap, tıp, nebatların sırları, garip sanatlar, yazı yazmak, dikiş dikmek, terazi kullanmak gibi meslek ve sanatları İdrîs icat etmiştir. Sahifelerinde semavî sırlar, ruhanîlere hükmetmenin yöntemleri, varlıkların özellikleri gibi konulara dair bilgiler vardı. Çok sayıda talebesi olan İdrîs demiri keşfedip ondan aletler yapmış, ziraatı geliştirmiş, deri ve kumaşlardan elbise dikmiştir" (Ömer Faruk Harman, "İdrîs", DİA, XXI, 480).

İdrîs'in "üstün bir konuma getirilmesi" ile muhtemelen onun yukarıda açıklanan özellikleri kastedilmiştir. Bu ifadeyi, onun mânevî âlemde (göklerde) müstesna yerlerde bulunduğu şeklinde anlamak da mümkündür; bu mânayı destekleyen rivayetler vardır.

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 606-607

58. AYET

Meryem sûresinin başından buraya kadar adları geçen ve kıssaları anlatılan on bir seçkin şahıstan Hz. Meryem hariç hepsi peygamberlik şerefine ermiş kimselerdir. Hz. Meryem peygamber olmamakla birlikte insanlık tarihinde Allah'ın lutfuna mazhar olmuş en seçkin kadınlardan biri ve Hz. Îsâ gibi büyük bir peygamberin annesidir. Kur'an-ı Kerîm'de birçok vesileyle övülmüştür. Bunların hepsi geneldedem'in soyundandır. Özelde ise İdrîs, Hz.dem'in soyundan; İbrâhim, Hz. Nûh ile birlikte gemiye binen oğlu Sâm'ın soyundan; İsmâil, İshak ve Ya'kub, Hz. İbrâhim'in soyundan; Mûsâ, Hârûn, Zekeriyyâ ve Yahyâ da İsrâil'in (Hz. Ya'kub) soyundandır. Îsâ aleyhisselâm babasız olmakla birlikte annesi yine İsrâil'in soyundandır. Bunların hepsi Allah'ın hidayetine mazhar olmuş, seçkin ve samimi kullardır. Allah'ın âyetleri okunduğunda derhal secdeye kapanacak kadar itaatkâr ve göz yaşı dökecek kadar duyarlı insanlardır.

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 607-608

59. AYET

"Azgınlıklarının cezası" diye tercüme ettiğimiz gayy kelimesi sözlükte, "kötü, yaramaz, azgın ve sapmış" anlamlarında kullanılmaktadır, biz "azgınlıklarının cezası" şeklindeki mecaz anlamını tercih ettik. Gayy kelimesinin Cehennemdeki bir vadinin ismi olduğu rivayeti de vardır (İbn Kesîr, V, 240).

Şekli farklı da olsa namaz bütün peygamberlere ve ümmetlerine farz kılınmıştır. Çünkü namaz kulu Allah'a yaklaştıran, O'nunla irtibatını en mükemmel bir şekilde sağlayan ve kulu kötülüklerden koruyan önemli bir ibadettir. Peygamberler bu ibadeti eksiksiz olarak yerine getirmeye gayret etmişler ve başkalarına da bu şekilde yapmalarını tavsiye etmişlerdir. Ancak eski peygamberlerden sonra gelenler namazı ya hiç kılmamışlar veya onun edasında yerine getirilmesi gereken hususlara dikkat etmemişlerdir. Allah ile aralarındaki bu temel bağı koparmalarının veya zayıflatmalarının kaçınılmaz bir sonucu olarak nefsanî arzuları kendilerine hâkim olmaya başlamış; Allah'ın emirlerinin yerine kendi arzu ve isteklerine uymayı tercih etmişlerdir.yet, bunların yaptıklarının karşılıksız kalmayacağını, cezalarını mutlaka çekeceklerini ifade etmektedir.

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 609

60-63. AYET

İnsanların günahları ne olursa olsun tövbenin silemeyeceği günah yoktur. Bir defa tövbe edip bunu da samimi iman, ibadet ve güzel davranışlarla destekleyenler ve bu suretle gerçek olarak Hakk'a yönelenler onun cennet vaadini de hak etmiş olurlar. Adn, cennetin müstesna bölümlerinden biri olup oranın, mukarrebûn denilen ve peygamberler, şehidler, sıddîklar ve âlimlerden oluşan Allah'ın en seçkin kulları­na tahsis edildiği bildirilmektedir. Adn cennetlerine alınacak olan müminler orada korku ve endişeye kapılacak bir söz işitmeyecekler, hep mutluluk ve esenlik içinde olacak ve daima yeni mutlulukların müjdesi anlamında "selâm" sözü işiteceklerdir (adn cennetleri hakkında bilgi için bk. Ra'd 13/23).

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 609

64-65. AYET

Abdullah b. Abbas'tan rivayet edildiğine göre Resulullah, Ceb­râil'in kendisini daha çok ziyaret etmesini istemiş, bunun üzerine bu âyetler inmiştir (Buhârî, "Tefsîr", 19). Bir başka rivayete göre ise inkârcılar Hz. Peygamber'e bazı konularda sorular sormuşlar; Peygamber efendimiz de kendilerine yakında bilgi vereceğini söylemiş; fakat Cebrâil beklediği zamanda gelmediği için gerekli bilgiyi edinmekte gecikmiş; bu fırsatı kaçırmayan müşrikler: "Muhammed'in rabbi onu unuttu!" demeye başlamışlardı. Hz. Peygamber buna çok üzülmüş, bunun üzerine bu âyetler inmiştir (Râzî, XXI, 238).

Müfessirlerin genel kabulüne göre bu iki âyet Allah'ın sözü olup Cebrâil'e, Hz. Peygamber'e böyle cevap vermesini emretmiştir (Şevkânî, III, 385; İbnşûr, XVI, 139). Buna göre, serbest çeviri ile âyetin mânası şöyle olur: De ki, "Biz ancak rabbinin emriyle ineriz. Önümüzdeki, arkamızdaki, sağımız ve solumuzdaki mekânların; geçmiş, gelecek ve şimdiki zamanların hepsi Allah'ındır. Onun emri ve iradesi olmadan biz hiçbir zaman ve hiçbir yerde hareket edemeyiz. Bir hikmete binaen vahiy gecikmiş olsa da rabbin unutkan değildir, dolayısıyla seni unutmaz."

"Adını almaya lâyık" diye çevirdiğimiz semiyy kelimesi, "ben?zer" mânasına da gelir. Bizim de tercih ettiğimiz birinci mânaya göre Allah ismi, yüce yaratıcı olan Cenâb-ı Hak'tan başkasına verilmemiştir. Nitekim müşrik Araplar dahi bu ismi Allah'tan başkası için kullanmamışlardır. Onun dışında taptıkları putlara Allah değil ilâh demişlerdir. İkinci mânaya göre âyet, Allah'ın eşi ve benzerinin bulunmadığını, dolayısıyla ondan başka hiçbir şeyin ibadet edilmeye lâyık olmadığını belirtir.

66-72. AYET

İlk yaratılışı düşünmeyen insanlar, öldükten sonra dirilmeyi inkâr etmekte ve çürüyüp toz toprak olduktan sonra yeniden dirilmenin bir hayal ürünü olduğunu iddia etmektedirler. Oysa insan ilk yaratılışını düşünürse kendisini yoktan var eden bir kudretin, ölüp toz toprak olduktan sonra onu yeniden diriltebileceğine kanaat getirir. Nitekim Allah Teâlâ başka âyetlerde de insanları ilk defa nasıl yaratmışsa öyle dirilteceğini, bunun kendisi için daha kolay olduğunu ifade buyurmuştur (bk. Rûm 21/27; Yâsîn 36/79). 68. âyetteki "şeytanlar"dan maksat insanların ilâhî huzura çıkıp dünyada yaptıklarından hesaba çekilecekleri bir âhiret günü olmadığını, hayatın sadece bu dünya hayatından ibaret olduğunu iddia ederek insanları aldatıp saptıran inkârcı önderlerdir (Şevkânî, III, 386). Yüce Allah, bunları ve bunların kandırarak yoldan çıkardığı kimseleri mahşerde toplayıp cezalarını vereceğini buyurmuştur.

Allah'a en çok âsi olanların çekip çıkartılacağını, ayrılacağını belirten 69. âyetteki ifade bazı tefsirciler tarafından şöyle yorumlanmıştır: İsyankârların bir kısmı ayırt edilip cehenneme atılacak, isyanı daha hafif olanlar ise bağışlanacaklar. Ancak, tefsircilerin çoğunluğuna göre âyet bütünüyle kâfirlere dairdir. Ayırt edilmekten maksat ise insanların inkârcılık ve isyan derecesine göre çeşitli gruplara ayrılmasıdır. Buna göre her grup cehennemde durumuna uygun bir tabakaya atılacaktır. Suç işleme ve inkârda öncülük ve önderlik edenlerin azabı daha ağır olacaktır (bk. Nahl 16/88; Ankebût 29/13). Ancak sonuç itibariyle, 70. âyette belirtildiğine göre kimlerin daha fazla isyankâr olduğunu eksiksiz bilen Allah Teâlâ, herkese, isyan ve günahlarının derecesine göre hak ettiği cezayı da eksiksiz bilecek ve en âdilane bir şekilde uygulayacaktır.

"İçinizden, oraya (cehenneme) varmayacak hiçbir kimse yoktur" meâlindeki 71. âyette geçen cümle ile devamı üç türlü yorumlanabilir:

a) Bunlardan maksat sırattan geçenlerdir. Mümin olsun kâfir olsun bütün insanlar aynı zamanda cehennemin üstünde kurulmuş olan sırattan geçmek zorunda oldukları için oraya uğramış olurlar. Ancak 72. âyete göre "kötülükten sakınanlar" cehennemden esirgenirken "zalimler diz üstü çökmüş olarak" orada bırakılacaktır. b) Maksat kâfirlerdir ve bunlar cehenneme gireceklerdir. c) Potansiyel olarak her insan ameline göre cennete olduğu kadar cehenneme de girebilecek durumdadır.

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 612-613

73-75. AYET

Genellikle peygamberlere ilk inananlar toplumun zayıfları ve fakirleridir. Onları inkâr edenler ise servet ve iktidar sahipleridir. Bu kesim inananları daima küçümsemiş, horlamış ve ezmeye çalışmıştır; Kur'an'da bunun örneklerine yer veren birçok âyet vardır. Hz. Peygamber Allah'ın âyetlerini açıkça okuyup da müminleri müjdelediği, müşrikleri de uyardığı zaman, o şımarık müşrikler gurura kapılıp, "Eğer bu iyi bir şey olsaydı bizi bırakıp da onlara gelmezdi!" (Ahkaf 46/11) diyerek kendilerinin daha üstün, müminlerin daha aşağı olduğunu ileri sürmüşler, onlara "Hangimizin konumu daha üstün ve mensupları daha iyi? Siz mi daha güzel konaklarda yaşıyorsunuz, biz mi?" şeklinde sorular yöneltmişlerdir. Burnu büyük müşrikler, ancak fakirleri yanından kovduğu takdirde Hz. Peygamber'in tebliğini dinleyebileceklerini bildirmişlerdir (bk. En'âm 6/52-53). 74. âyette bu kendini beğenmişlere, toprağı işleyerek bayındır ülkeler meydana getiren, sonra da inkârcılıkları yüzünden Allah'ın gazabına uğrayand ve Semûd gibi eski kavimlerin akıbetleri hatırlatılarak onların kalıntılarına bakıp ibret almaları tavsiye edilmektedir.

Sert bir tehdit içeren 75. âyet, 73. âyetteki soruya verilmiş bir başka cevaptır. Allah Teâlâ bu tehditle müşriklere vermiş olduğu evlât, devlet ve servetin gerçekte bir lutuf olmadığını, onlara bu nimetlerin verilmesinin bir istidrâc olduğunu ifade etmektedir (İstidrâc için bk.l-i İmrân 3/53). Kul, Allah'ın vermiş olduğu nimeti hayırlı işlerde kullanıyorsa bu nimetin arttırılması, sürekli kılınması bir lutuftur; eğer sahip olduğu nimet sebebiyle şımarıyor ve onu kötü şeylerde kullanıyorsa ona mühlet ve fırsat verilmesi de bir istidrâcdır (bk. A'râf 7/182).yette söz konusu edilen müşriklerin durumu buna örnektir (krş. Nahl 16/97; Müminûn 23/55-56).

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 614-615

76. AYET

"Doğru yola gidenler" diye çevirdiğimiz ihtedev fiili, sözlükte "doğru yolu bulmak, yol göstermek" mânalarına gelen hüdâ (hedy, hidâyet) kelimesinden türemiş çoğul bir fiildir (tekili ihtedâ). Bu fiilin masdarı olan ihtidâ ise "doğru yolu bulmak, gerçeğe ulaşmak" anlamlarına gelmektedir. Terim olarak inançsız iken veya başka bir dine mensupken İslâm dinini benimsemeyi ifade eder. İhtidâ eden kimseye "mühtedî" denir (Ali Köse, "İhtidâ", DİA, XXI, 554). Kur'an'da seksen beş yerde geçen hüdâ kelimesi ise sözlükte "yol göstermek, kılavuzluk etmek" anlamına gelmektedir. Müfessir ve kelâmcılar hüdâ kelimesine bağlamına göre çeşitli mânalar vermişlerdir. Râgıb el-İsfahânî aynı kökten olan ve aynı mânaya gelen hidayeti, "lutufla kılavuzluk etmek" yani bütün yaratıklara ve özellikle ilâhî emirlere muhatap olan insanlara yol gösterme şeklinde tanımlamış ve Kur'an'da yer alan bütün hidayet kavramlarını içinde bulundukları âyetlerin genel kompozisyonu çerçevesinde gruplandırmıştır. Buna göre Allah'ın insanlara olan hidayeti dört merhaleden oluşur: 1. Her mükellefe lutfettiği akıl ve idrak yetenekleriyle hayatını sürdürmeyi sağlayan zaruri bilgiler (bk. Tâhâ 20/50). 2. Vahiy ve peygamberler yoluyla yaptığı davet ve irşat (bk. Enbiyâ 21/73).

3. Hidayeti benimseyenlere lutfettiği tevfik (Meryem 19/76). 4. Hak kazananları âhirette cennette mükâfatlandırmak (bk. A'râf 7/43). Bu hidayet türleri buradaki tertibe göre birbirine bağlı olup bir sonraki hidayetin gerçekleşmesi için bir öncekinin meydana gelmesi şarttır (bk. el-Müfredât, "hdy" md.; Y. Şevki Yavuz, "Hidâyet", DİA, XVII, 473 vd.).

"Allah, doğru yola gidenlerin hidayetini güçlendirir" meâlindeki cümleden kastedilen mâna 3 ve 4. merhaledeki anlamlardır. Buna göre bir kimse aklını ve iradesini kullanarak doğru yola girerse Allah ona o yolda yürüyüp başarıya ulaşmayı nasip eder; âhirette onu mükâfatlandırarak cennetine koyar ve mutlu kılar; işte kurtuluş budur.yetin devamı da bunu vurgulamaktadır: Hayırlı davranışların Allah katındaki sevabı, yeryüzündekilerin iftihar ettikleri her şeyden daha üstün ve sonuç itibariyle daha iyidir. Çünkü hayırlı iş âhirete intikal edecek ve sahibine ebedî olarak fayda sağlayacaktır (hüdâ ve hidayet hakkında ayrıca bk. Bakara 2/5).

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 615-616

77-80. AYET

Hadis kaynaklarında bu âyetlerin iniş sebebi olarak şöyle bir olay anlatılmaktadır: Fakir bir müslüman olup Mekke'de demircilikle meşgul olan Habbâb b. Eret'in, yaptığı bir işten dolayı müşriklerin ileri gelenlerindens b. Vâil'de alacağı vardı. Habbâb alacağını isteyinces, Hz. Muhammed'i reddetmedikçe borcunu ödemeyeceğini söyledi. Habbâb da "Allah'a yemin ederim ki sen ölüp tekrar dirilinceye kadar onu asla inkâr etmem" dedi.s, "Gerçekten ben ölüp tekrar dirilecek miyim?" diye sordu. Habbâb "evet" deyinces, "Öyle ise benim orada mutlaka malım ve evlâdım olacaktır; o zaman sana olan borcumu öderim!" dedi (Buhârî, "Tefsîr", 19).

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 617

81-82. AYET

Müşrikler Allah'tan başka taptıkları ilâhlardan yardım bekliyor ve bundan izzet ve şeref umuyorlardı; çünkü her kabilenin putu aynı zamanda onun saygınlık sembolü idi. 82. âyet, Hz. Peygamber'in ülkesinde putperestliğin devam etmeyeceğini, bir süre sonra müşriklerin müslüman olup bâtıl ilâhlara ibadeti reddedeceklerini ve onlara düşman olacaklarını müjdelemektedir. O günün âhiret günü olduğuna dair yorum da vardır. En'âm sûresinin 23. âyeti ile Ahkaf sûresinin 6. âyeti bu yorumu desteklemektedir.

yet şöyle de yorumlanmıştır: Kıyamet gününde ilâhlar, kendilerine tapanların ibadetlerini reddedip onlara düşman olacaklardır. Nahl sûresinin 86. âyeti ile Kasas sûresinin 63. âyeti de bu yorumu destekler mahiyettedir, biz de meâlde bunu tercih ettik.

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 617

83. AYET

Yüce Allah'ın şeytanları inkârcıların üzerine göndermesi iki şekilde yorumlanmıştır: a) Bundan maksat kâfirlerin inkâr ve isyanda direnmeleri sebebiyle Allah'ın onları şeytanlara karşı korumamasıdır (bk. İbrâhim 14/22). b) Allah'ın, şeytanları inkârcıların üzerine musallat kılmasıdır. Kâfirler, inat ve ısrarla inkârlarını, Allah ve Peygamber'e karşı düşmanlıklarını sürdürürlerse Allah da onlara şeytanları musallat eder. Şeytanlar onlara vesvese verir ve kötülükleri güzel gösterirler. Neticede onlar her türlü kötülükleri yaparlar, bu sebeple cehenneme girerler. Zuhruf sûresinin 36. âyeti bu yorumu destekler.

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 618

84-86. AYET

Müfessirlere göre "Allah'ın saydığı şey"den maksat insanların dünyadaki ömrüdür. Bu sebeple âyetin ilgili bölümü "Biz onların günlerini sayıyoruz" şeklinde tercüme edilmiştir. İnsanların ömrü belirli ve sınırlı olup Allah tarafından bilinmektedir. Bu sebeple Hz. Peygamber'e müşriklerin yaptıklarına karşı bir müddet daha sabretmesini emretmekte, zamanı geldiğinde helâk olacaklarına işaret etmektedir. Nitekim daha Bedir Savaşı'nda müşriklerin ileri gelenlerinden büyük bir kısmı ölmüştür.hirette de takvâ sahipleri, yani Allah'a itaatsizlikten sakınıp buyruklarını yerine getirenler ödüllerine nâil olmak için rahmânın huzurunda toplanırken günahkârların da suya götürülen sürü gibi cehenneme sürüleceği bildirilmektedir.

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 618

87. AYET

"Rahmân'dan söz alanlar" ifadesi iki türlü anlaşılabilir: a) Bunlar âhirette lâyık olanlara şefaat etmek için kendilerine izin verilenlerdir. Nitekim bir âyette, Allah izin vermedikçe hiçbir kimsenin şefaat edemeyeceği haber verilmektedir (bu konuda bilgi için bk. Bakara 2/255). b) Dünyada iken şefaati hak ettiren iman ve amel sahibi olanlar. Bunlar Allah'ın birliği, peygamberlik, âhiret vb. iman esaslarına inandıkları için kendilerine şefaat edilmeye liyakat kazanmışlardır. Allah'ın izin verdiği kimseler bunların günahlarının affı için şefaat edeceklerdir (bk. Râzî, XXI, 252-253).

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 618

88-92. AYET

Müşrikler, "Melekler Allah'ın kızlarıdır" diyerek Allah'a çocuk isnadında bulunurken yahudilerin bir kısmı "Üzeyir Allah'ın oğludur", hıristiyanlar da "Mesîh Allah'ın oğludur" demek suretiyle O'na çocuk isnat ederek son derece çirkin bir iddiada bulunmuşlardır. Nitekim 90 ve 91. âyetlerde bu yakıştırmaların ne derece çirkin olduğu vurgulanmıştır. Oysa çocuk ihtiyaçtan dolayı istenir ve ana babasının cinsinden olur. Allah ise ihtiyaçtan da bir benzerinin bulunmasından da münezzehtir.

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 619-620

93-95. AYET

Gökler, yer, bunların içinde bulunan melek, cin, insan vb. ne varsa hepsini Allah yaratmıştır; onlar tanrı değil Allah'ın kullarıdır; O'na itaat ve ibadet ederler (krş. İsrâ 17/44). Allah, onlardan ve kendisine çocuk yakıştıranlardan haberdardır, onların sayılarını ve yaptıklarını bilir. Kıyamet gününde herkes tek tek O'nun huzurunda toplanacak ve yaptıklarıyla başbaşa kalarak hesap vereceklerdir.

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 620

96. AYET

Önceki âyetlerde dünyada Allah'a ortak koşanların fena halleri anlatıldıktan sonra, bu âyette de iman edip iyi davranışta bulunanların güzel halleri anlatılmaktadır. Bu bağlamda Allah, –rahmet ve merhametinin bolluğunu ifade eden rahmân ismini de anarak– kendisine iman eden kulları için bir sevgi yaratacağını, yani onları seveceğini ve diğer kullarına da sevdireceğini, dolayısıyla müminler arasında kardeşlik ve muhabbet duygularını gelişeceğini bildirmektedir. Hz. Peygamber de Allah'ın, bir kulu sevdiğinde onu Cebrâil'e, göklerdeki varlıklara ve yerdeki insanlara sevdireceğini haber vermiştir (Buhârî, "Bed'ü'l-halk", 6, "Edeb", 41). Hadisin farklı rivayetlerinde Allah'ın sevmediği kimseyi de aynı şekilde meleklere ve insanlara sevdirmediği bildirilmektedir (Müsned, II, 413).

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 620-621

97. AYET

Allah Teâlâ, gönderdiği peygamber hangi kavimden ise onlara iyice açıklasın diye mesajını o kavmin diliyle göndermiştir. Kur'an'ı da Arap olan Hz. Peygamber'e Arapça olarak indirmek ve anlaşılır kılmak suretiyle kolaylaştırmıştır ki hem Peygamber kitabı iyi anlasın hem de halkına kolaylıkla tebliğ ederek müjdeleme ve uyarma görevini tam mânasıyla yerine getirebilsin (krş. Yûsuf 12/2).

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 621

98. AYET

Sûrenin bu son âyetinde insanlar bir defa daha uyarılarak yukarıda anlatılan azgın kavimden önce de Allah'ın âyetlerini inkâr edip uyarı­larına kulak vermeyen nice nesillerin helâk edildiği, böylece onların yeryüzünden ve tarih sahnesinden silinip gittikleri bildirilmektedir. Şimdi onlardan hayat belirtisi olarak hiçbir şey görülmemekte, ne bir ses ne bir nefes işitilmektedir.yet, Kur'an'ın uyarılarına kulak vermeyenlerin de aynı şekilde ceza göreceklerine dikkat çekmektedir.

Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 3 Sayfa: 621

Osman Demir

Haberler.com - Gündem