Melih Cevdet Anday kimdir, nerelidir? Melih Cevdet Anday şiirleri! Melih Cevdet Anday şiirleri, sözleri ve eserleri nelerdir?

Melih Cevdet Anday, Orhan Veli ve Oktay Rıfat ile "Garip" akımının öncülüğünü yapan, daha sonra "İkinci Yeni" akımına gönlünü veren oldukça kıymetli bir şair ve yazarımızdır. 28 Kasım 2002 yılında aramızdan ayrılan Anday'ın şiirlerinin yanı sıra çok sayıda kıymetli romanı ve tiyatro oyunları da bulunmaktadır. Peki Türk Edebiyatı'na gönlünü veren 87 yıllık ömrüne birçok eser sığdıran Melih Cevdet Anday kimdir, nerelidir? Gelin biyografisine ve şiirlerine beraber bakalım.

MELİH CEVDET ANDAY KİMDİR?

Melih Cevdet Anday, 13 Mart 1915 yılında İstanbul'da dünyaya gözlerini açmıştır. Çocukluk yıllarının tümünü İstanbul'un Kadıköy ilçesinde geçiren Anday, lise eğitimini Ankara'da tamamlamıştır. Ankara'da okuduğu yıllarda Orhan Veli Kanık ve Oktay Rıfat gibi daha sonra beraber Garip Akımı'nı savunacakları şairlerle tanışmıştır. Liseyi bitirdikten sonra eğitimine Hukuk bölümünde başlayan Melih Cevdet Anday, eğitimini Devlet Demiryolları'ndaki işinden dolayı yarıda bırakmak zorunda kalmıştır. O yaşlarda şiirlerini yazmaya başlayan Anday'ın ilk şiirlerinden olan "Ukde" 1936 senesinde Varlık Dergisi'nde yayımlanmıştır. Bunun devamında da Yeni Dergi, Papirüs, Ses, Yeditepe, Ataç, Dönem ve Yön gibi dergilerde şiirlerini yayımlama devam etmiştir.

Melih Cevdet Anday, arkadaşları Orhan Veli Kanık ve Oktay Rıfat ile "Garip" hareketini başlatmıştır. Şiir düşünceleri akılcıdır. Toplumsak çizgileri alarak eserlerini sunar ve duygudan, hislerden daha ziyade aklın egemenliğini esas alır. İlk olarak Garip akımı içerisinde yazdığı şiirlerde uyak ile ölçü kaygısı gütmemiştir. Daha sonra duygu anlayışı ile Orhan Veli ve Oktay Rıfat'la ters düşmüş ve onlardan ayrılmıştır. 1941 yılında üçü "Garip" adını verdikleri bir şiir kitabı çıkarmıştır. Melih Cevdet Anday'ın şiirlerinde hep güzel günlere duyulan özlemi görürüz. Her kesimden okura seslenen ve gönüllerde şiirleriyle taht kuran Anday, her zaman yalın bir dille eserler vermiştir. 1946 yılı sonrasında Melih Cevdet Anday eserlerini daha çok sosyal temellere dayandırarak yazmaya başlamıştır. Romantik ögeler artık eserlerinde çok yer almamaktadır. Düşünce ve akıl onun esas ögeleridir. 1950 sonrasında ise şiirlerine imgeler ve simgeler ekleyerek zenginleştirmeye başlamıştır.

Melih Cevdet Anday, daha sonraki yıllarda Milli Eğitim Bakanlığı'ndan aldığı tavsiye doğrultusunda Neşriyat Müdürlüğü'ne memur olarak atanmıştır. 1953 ve 1955 yılları arasında ise Akşam Gazetesi'nin sanat ve edebiyat bölümlerinde editörlük yapmıştır. 1956 yılında "Yan Yana" adlı bir kitap çıkartmıştır. Bu kitap 1964 yılında 142. maddeye aykırı olduğu söylenerek yasaklanmıştır. 1960 yılı sonrasında yazdığı şiir, deneme, roman ve türlü eserlerinde mitolojik ögeler kullanmaya başlamıştır. Eski Yunan ve Doğu kültürleri onu oldukça etkilemiştir. 1979 ve 1980 yılları arasında da Fransa'nın Paris kentinde Eğitim Müşaviri olarak görev almıştır.

Edebiyat dünyasına bıraktığı eserlerle oldukça önemli olan Melih Cevdet Anday,doğup ve büyüdüğü Kadıköy'de solunum ve böbrek rahatsızlığı sorunları sebebiyle tedavi görmüş, 2002 yılında Marmara Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde 87 yaşında hayata gözlerini yummuştur. Daha sonra Büyükada Mezarlığı'na defnedilmiştir.

MELİH CEVDET ANDAY ÖDÜLLERİ

• 1970 TRT Roman Armağanı (Gizli Emir ile)
• 1973 TDK Çeviri Ödülü (Buz Sarayı ile)
• 1976 Yeditepe Şiir Armağanı (Teknenin Ölümü ile)
• 1978 Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü (Sözcükler ile)
• 1981 İş Bankası Büyük Ödülü (Ölümsüzlük Ardında Gılgamış ile)
• 1984 Enka Sanat Ödülleri (Mansiyon - Ölümsüzler ile)
• 1991 TÜYAP Onur Ödülü
• 2000 Aydın Doğan Vakfı Şiir Ödülü

MELİH CEVDET ANDAY ŞİİRLERİ

ATATÜRK'ÜN BİR SAATİ VARDI

Atatürk'ün bir sözü vardı

Yediveren gül gibi açardı

Atatürk'ün bir atı vardı

Etilerden beri yaşardı

Atatürk'ün bir resmi vardı

Buğday tarlası gibi ağardı

Atatürk'ün bir saati vardı

Durmadı.

...

MEDENİYET

Şu haline bak da utan!

Ne okuma bilirsin ne sayı,

Ne üstünde var ne başında,

Ne midende ne kursağında,

Bari gel de görgünü arttır

Medeniyet öğren ayı.

Yemek masası nedir, peçete nedir,

Çatal bıçak nedir gör!

Giymek şart değil ya,

Ayakkabı gör gömlek gör

Jartiyer bile görsen faydası var.

Tarak deyip de geçme

Saçını tara da gör

Kafan nasıl işlemeye başlar.

Kanalizasyon gördün mü sen hiç?

Gel de kanalizasyon gör

Yemek şart değil ya

Döner kebap gör, su böreği gör,

Ekmek gör be ekmek,

Ne görsen faydası var!

...

ANI

Bir çift güvercin havalansa

Yanık yanık koksa karanfil

Değil bu anılacak şey değil

Apansız geliyor aklıma

Neredeyse gün doğacaktı

Herkes gibi kalkacaktınız

Belki daha uykunuz da vardı

Geceniz geliyor aklıma

Sevdiğim çiçek adları gibi

Sevdiğim sokak adları gibi

Bütün sevdiklerimin adları gibi

Adınız geliyor aklıma

Rahat döşeklerin utanması bundan

Öpüşürken bu dalgınlık bundan

Tel örgünün deliğinde buluşan

Parmaklarınız geliyor aklıma

Nice aşklar arkadaşlıklar gördüm

Kahramanlıklar okudum tarihte

Çağımıza yakışan vakur, sade

Davranışınız geliyor aklıma

Bir çift güvercin havalansa

Yanık yanık koksa karanfil

Değil unutulur şey değil

Çaresiz geliyor aklıma.

....

BİZDEN SONRA

Haydi burda öl dediler bana

Ölmek istemiyorum demedim

Demedim ama

Şimdi bilmek istiyorum

Toprak gene bizim zamanımızdaki gibi mi sürülecek?

Tezgah başında çalışırken

Gene denizde,güneşte mi kalacak adamın aklı?

Biz nasıl olsa öldük.

Artık ne çiçek koklamak.

Ne de ötekine berikine içerleyip

Rakıya sarılmak var bizim için?

Hiç hiçbir şey kalmadı.

Bari bizden sonra ne olacağını bilsek...

...

TAŞ

Bir yanımca sen, bir yanımca

Horatius'un sevdiği akasyalar,

Taş bir kabartmadan alınma

Ayrıntı gibiyiz, eski ustalar

Yanyana koymuş başımızı,

Bedenimizi göstermiş karşıdan.

Balıklı bahçeler, ay kovanları....

Çekiçle kazınmış yer-zaman.

Ve kimi gün düşünürüm de

Zamandan düşle arınmış bu taşı

Götüremez kederin arabası.

Avutur beni bu düşünce.

...

ÖLÜMSÜZ

"Babamı gördüm düşümde," diye anlattı,

"Öylesine ağladım, yalvardım da,

Anlamadı, belki de hiç tanımadı."

"Elbet oğlum," dedi öğretmen Kirişna,

"Ruh ölümsüzse eğer,

Ölümlü duyguları anlatır mı? "

...

ZAMANLAR

Hepsini gördüm ayrı ayrı,

Kuşların zamanı tunç rengindedir.

Tanrılardır taşın zamanı,

Denizin zamanı ölür dirilir.

Göğü tanıyamadım, yok ki,

Sahpsiz zamanlarla doldurmuşlar.

Ama ordan iner o eski

Ölümsüz sevdaların zamanı kar.

Ve havlamayan dev köpekleriyle

İnsanın zamanı.... Olmayan

Ama hayalet bir yasemin gibi kokan,

Toprağımız eşelendikçe.

...

SES

Uyandım ki ses içinde kalmışım

Yüzüm gözüm ağzım burnum ellerim

Aralanan deniz kapısının sesi bu

Silkelenen güneş tavuğunun sesi

Diş rengindeki halatın gıcırdayan sesi

Ağaç biçimindeki ses borusunun,

Yarınki buğdayın, devinen kemiğin,

Tarihsel bileğin, direncin sesi bu

Oynaşan arabanın, kucaklaşan atların.

Baktım güneşte soğumuş karanfil gibi mavi

Bir yapı işçisinin kulağındaki kalem gibi güzel

Yağmurda ıslanmış namlu gibi yeğin

Serçe kanadı değmiş çamaşır ipi gibi esrik

Okul bahçesinde dolaşan güvercinler gibi

Kıyıda öpülen dudak, yağmurda öpülen dudak gibi

Gölgelere sokulan yüksüz dakikalar gibi

Kutsal oyuncaklar gibi.

...

FOTOĞRAF

Dört kişi bir parkta çektirmişiz

Ben, Oktay, Orhan bir de Şinasi

Anlaşılan sonbahar

Kimimiz paltolu, kimimiz ceketli

Yapraksız arkamızdaki ağaçlar

Henüz babası ölmemiş Oktay'ın,

Ben bıyıksızım,

Orhan Süleyman Efendiyi tanımamış.

Lakin ben hiç böyle mahzun olmadım;

Ölümü hatırlatan ne var bu resimde

Halbuki hayattayız hepimiz.

...

SENİ DÜŞÜNÜYORUM

Çocukluğunu düşünüyorum Emilia

Deniz boyundaki ıssız yolu sabahleyin

Hani saçların, atkın uçuşurdu rüzgarda

Kokusunu duyuyorum bembeyaz gömleğinin

Seni kucağıma alıyorum Emilia

Ben büyüttüm seni, ben yetiştirdim

Bugüne bu sevdaya

Toprağım ekmeğim kitabım şiirim

Sen ne varsa iyiden doğrudan yana

Gözümün nuru, başımın tacı, efendim

...

MELİH CEVDET ANDAY TÜM ESERLERİ, KİTAPLARI, ÇEVİRİLERİ VE YAZILARI

Şiir Çevirileri:

• Annabel Lee - Edgar Allan Poe
• Atlının Türküsü - Federico Garcia Lorca
• Ben de - Langston Hughes
• Bir Zenci Kızın Türküsü - Langston Hughes
• Çayhane - Ezra Pound
• Gece. Şehir Uyumuş. - Aleksandr Blok
• Hürriyet - Paul Éluard
• Kanun - Wystan Hugh Auden
• Pan Öldü - Ezra Pound
• Şiir Sanatı - Paul Verlaine

Romanları:

• Zifaftan Önce (1957 - Murat Tek adıyla)
• Yağmurlu Sokak (1959 - Murat Tek adıyla)
• Dullar Çıkmazı (1962 - Murat Tek adıyla)
• Bir Gecede Üç Erkek (Murat Tek adıyla)
• Aylaklar (1965)
• Gizli Emir (1970)
• İsa'nın Güncesi (1974)
• Raziye (1975)

Roman Çevirileri:

• Buz Sarayı (1973 - Tarjei Vesaas)
• Babalar ve Oğullar (1983 - Turgenyev)

Tiyatro Oyunları:

• İçerdekiler (1965)
• Mikadonun Çöpleri (1967)
• Yarın Başka Koruda
• Dikkat Köpek Var
• Ölüler Konuşmak İster
• Müfettişler (1972)
• Ölümsüzler (1984)