Farklı ten renkleri nasıl oluşur? Cilt rengi nedir? Ten rengini belirleyen madde nedir?

İnsanoğlu yaratılışından bu yana fiziksel olarak çeşitli evrimler geçirdi. Böylece göz yapısından ten rengine kadar birçok farklı insan tipi ortaya çıktı. Özellikle siyahiler tenlerinin renginden dolayı yıllarca sömürüldü, işkencelere maruz kaldı. Sırf fiziksel özelliklerinden dolayı bunları hak etmeyen siyahilerin ten renklerinin nasıl oluştuğuna daha yakından bakalım.

FARKLI TEN RENKLERİ NASIL OLUŞTU?

Melanin derimize, gözümüze, saçımıza renk veren pigmenttir ve derinin epidermis tabakasında bulunan melanosit hücreleri tarafından üretilir. Melanin pigmentinin deride iki türü bulunur. Bu pigmentlerden eumelanin cilde kahverengi-siyah, pheomelanin ise sarı-kırmızı renk verir. Tenleri koyu renk olan insanların cildinde eumelanin üretimi daha fazlayken, pheomelanin üretiminin fazla olduğu kişilerin tenleri açık renklerdedir. Pigment türünün yanı sıra pigment miktarı da ten rengini belirleyen faktörlerdendir. Pigment miktarının ve melanosit hücrelerinin sayısının düşük olması ten renginin açık olmasına neden olur.

Derimize renk veren pigmentlerin türü ve miktarı genler tarafından belirlenir. Bu genlerden biri olan MC1R geni melanosit hücreleri tarafından salgılanan melanin pigmentinin türünü ve miktarını belirlemenin yanı sıra pheomelanin pigmentinin eumelanin pigmentine dönüşmesini sağlar. Kit ligand (KITLG) geninin ise melanosit hücrelerinin gelişiminde anahtar rolü vardır. Afrikalılar ile Avrupalılar ve Doğu Asyalılar arasındaki renk farklılığının nedenlerinden birinin KITLG geni olduğu düşünülüyor.

İnsanların farklı ten renklerine sahip olmasında etkili olabilecek genlerden biri de SLC24A5. Koyu renk çizgileri olan zebra balıkları ile parlak sarı renkte çizgileri olan zebra balıklarını karşılaştıran bilim insanları SLC24A5 genindeki mutasyonun bu farklılığın sebebi olabileceğini belirledi. Araştırmalar Avrupa kökenli Amerikalılarda bu genin mutasyona uğramış şeklinin bulunduğunu gösteriyor. Ancak bu genin ten rengi üzerindeki etkisinin nasıl olduğu tam olarak bilinmiyor.

Kaynak : Tübitak

CİLT RENGİ NEDİR?

İnsanda cilt rengi esasen vücuttaki melanin miktarına bağlıdır. Cilt rengi siyahtan beyaz rengine kadar değişken bir şekildedir ve evrimsel nedenleri tam olarak belli olmasa da cilt renginin insanın genetiğinden kaynaklandığı bilinmektedir. İnsan cildinin en üst tabakası renksizdir. Melanin cildin 1. ve 2. tabakalarında bulunur ve cilde rengini verir. İnsan vücuduna renk veren melanin pigmentleri güneşten gelen zararlı ultraviyole ışınlarına karşı kişiyi korur ve pigmentler insan vücudunda sıcak ve güneşli bölgelerde daha çok salgılanır, bu yüzden sıcak bölgelerde (Afrika,Ekvatoral bölge gibi) deri rengi daha koyudur. Melanin pigmentlerinin salgılanmasından genler sorumludur. Bu yüzden ekvatora yakın bir yere giden bir kimsenin cilt renginin bir anda koyulaşması ve kişinin siyahi olması imkânsızdır. Aynı şekilde belirtilen kişinin çocuklarıda siyahi olamaz. Bunun için çok uzun yılların geçmesi gerekir. Bu süreç içerisinde, coğrafya koşulları kişinin gen havuzuna işleyerek gelecek nesillerin kademeli olarak siyahlaşmasını sağlar. Açık olan cilt rengi aşırı güneş ışığına maruz kalmanın sonucunda kararabilir. Cilt rengi bazı kültürlerde hâlen çok önemlidir ve sosyal statüyü belirler.

COĞRAFİ FARKLILIKLAR

Yaklaşık olarak, cilt rengi değişikliğinin %10'u insanın sahip olduğu cilt rengi ile yaşadığı bölge içerisinde, %90'ı ise bölgelerarası oluşur. Bunun sebebi ise cilt renginin seçilim baskısı altında oluşmasıdır. Benzer cilt renkleri genetik akrabalıktan ziyade yöndeşik adaptasyondan kaynaklanır. Bugüne kadar dünyanın farklı bölgelerinde, farklı bölgelerden insanlar karışmıştır ve bu yüzden cilt rengi ile genetik soy arasındaki bağlantı büyük ölçüde zayıflamıştır. Örneğin Brezilya'da zenci kökenine sahip bir kişi ile zenciler arasında bir bağ yoktur. Bunun sebebi ise uzun yıllar boyunca köle olarak getirilen zencilerle yerli halkın kaynaşmasıdır.

Bugün dünyada cilt renginin toplumların karakteristik özelliklerini belirleyeceğine ait spekülasyonlar hatırı sayılır şekilde mevcuttur. Örneğin Doğu ve Kuzeydoğu Asyalıların yüz hatlarının takımyıldızına benzediği gibi.

GÜNEŞE MARUZ KALMA

Melanin ciltte güneş radyasyonu emerek vücudu korur. Genellikle, melanin miktarı asorbe edilen güneş radyasyonu miktarı ile doğru orantılıdır. Güneş ışınlarına aşırı maruz kalma DNA' da direkt ve dolaylı yollardan hasara yol açar ve vücut doğal olarak kendini korumak ister. Bunun sonucunda vücut, hasarı onarmak ve cildi korumak için cildin alt tabakalarında daha fazla melanin üretmeye başlar. Bu melanin üretimi ise cilt rengini koyulaşır.Bronzlaşma işlemileri de yapay UV radyasyonlarını oluşturalabilir.

Cilt rengiyle ilgili temelde iki farklı mekanizma vardır. İlkinde,UVA radyasyonları ciltte oksidatif stres yaratır ve mevcut olan melanin ve oksitler cildin hızlı bir şekilde koyulaşmasına neden olur. İkincisinde ise melanogenez gecikmeli bir bronzlaşmaya yol açar ve güneşe ilk maruz kaldıktan yaklaşık olarak 72 saat sonra kararma görünür hâle gelir. Genel olarak bronzlaşma mevcut olan melanin oksidasyonunun normalden daha hızlı bir şekilde oksitlenmesi ile oluşur.

Her insanın cildinin güneşe maruz kaldığında verdiği doğal tepki vardır. İnsan cildinin tonu koyu kahverengiden neredeyse renksiz pigmentasyona kadar değişebilir. Genel olarak Afrika'nın kuzeyinde yaşayan halklar açık cilt,saç ve göz renklerine sahiptirler. Afrikalılar ise diğer dünya halklarında farklı olarak genellikle çok koyu cilt, aşırı kıvırcık siyah saçlar ve gözlere sahiptirler. Fitzpatrick skalasında değişik cilt rengine sahip insanların güneşe maruz kaldıklarında ciltlerinin güneşe karşı verdiği tepkiyi altı alt tipe ayırarak şöyle listelemiştir.