Caiz olmayan isimler nelerdir? İsim koyarken dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

Rasulullah (sav) güzel isim koymanın önemini şöyle açıklıyor:

Sizler kıyamet günü isimlerinizle ve babalarınızın isimleriyle çağrılacaksınız. Öyleyse isimlerinizi güzel yapın." ( Ebu Davud, Edeb 69)

TDK'YA GÖRE CAİZ NE DEMEK?

(ca:iz), Arapça caiz

1. sıfat, eskimiş Din, yasa, töre vb. bakımdan işlenmesinde, yapılmasında sakınca olmayan, yapılıp işlenmesine izin verilen.

2. sıfat, eskimiş Uygun, yerinde sayılan, yakışık alan:

"Akşama kalıp iskelenin üstü binbir ayakken gitmek caiz değildi." - Sermet Muhtar Alus

İSİM KOYARKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER NELERDİR?

Rasulullah (sav)'ın isim konusundaki hassasiyetini daha iyi anlamak için şu hadis-i şerifi de görmek lazım. Yahya bin Said (r.a.) anlatıyor:

Hz. Peygamber (sav) bol sütlü bir deve hakkında:

"Bunu kim sağacak?" diye sordu. Bir adam ayağa kalkmıştı ki, Rasulullah (sav) adama:

"İsmin ne?" diye sordu. Adam:

"Mürre (acı)" diyince ona "Otur!.." dedi. Hz. Peygamber (sav) tekrar:

"Bunu kim sağacak?" diye sordu. Bir başkası ayağa kalktı, ben sağacağım diyecekti. Hz. Peygamber (sav) ona da:

"İsmin ne?" diye sordu. Adam:

"Harb" diyince, ona da: "Otur!.." dedi. Rasulullah (sav):

"Bu deveyi bize kim sağacak?" diye sormaya devam etti. Bir adam daha kalktı. Ona da ismini sordu. O da

"Ya'iş" (yaşıyor) cevabını alınca ona,

"Sen sağ" dedi. (Muvatta, İsti'zan 24)

Peki çocuklarımıza izin verirken nelere dikkat etmeliyiz? Bir kaç madde ile öne çıkanlar şu şekilde:

1- İsim anlam bakımından olumsuz, kötü veya çirkin olmamalıdır.

2- Çocuklara verdiğimiz isimlerin çocuklar üzerindeki etkisini düşünerek onlara olumlu anlamda tesir edecek isimler vermeliyiz. Çocuklarımızın isminin üzerilerinde tesiri olacağını unutmamalıyız.

3- Koyacağımız ismin Müslüman veya Türk ismi olmasına dikkat etmeliyiz. Bunun dışında kullanılan isimler çocuklar üzerinde olumlu etki oluşturmamaktadır.

4- İnancımızı hafife alacak, dinimizin ve geleneğimizin önemsediği kavramları küçük düşürecek isimlerden şiddetle kaçınmalıyız.

5- Türklere ve Müslümanlara büyük zararlar vermiş tarihi şahsiyetlerin isimlerini vermemeliyiz.

6- Çok uzun olmamalı. İsmin yazılmasında yer sıkıntısı çekilme ihtimaline karşı isimleri mümkünse kısa, en fazla yedi sekiz harfli isimlerden seçmeliyiz.

7- Telaffuzu kolay olmalı. Söylenmesi zor olan bir isim çocuğun hayatı boyunca kendisine problem çıkaracak, devamlı yanlış anlaşılmalara neden olacağı için sıkıntı verebilecektir.

8- Ahengi olmalı, kulağa hoş gelmeli, bir vezne uygun olmalı. Mesela Sinan Murat mefâilün, Ahmet Kerem müstefilün, Elif Nisâ mefâilün, Ayşe Betül müfteilün gibi.

9- Kendisiyle dalga geçilecek veya insanlar arasında hoş görülmeyen şeylere benzetilecek isimler olmamalı.

10- İsim, çocuğumuzun arkadaşları arasında veya toplumda kendisine ön yargı ile yaklaşılmasına neden olacak kadar radikal olmamalıdır. Çocuğun ailesinin fanatik olduğunu hissettirmemeli, insanlar arasında kendisine farklı yaklaşılmasına engel olmamalıdır.

11- Devrin modasına ve havasına uyarak garip isimler koymamalıyız.

12- İnternet denilen iletişim aracının yaygınlaştığı, dünyanın küçüldüğü ve ilişkilerin çok arttığı günümüzde çocuğumuza koyacağımız ismin yazılışı ve telaffuzu yabancılara da zor gelmemeli.

13- E-mail yazarken ismin kolay yazılıyor olmasına dikkat etmeli, diğer dillerde olmayan karakterlerin fazla olmamasına dikkat edebiliriz.

CAİZ OLMAYAN İSİMLER, VERİLMEMESİ GEREKEN İSİMLER

-Kezban ismi Kur'an'da geçiyor diye veriliyor. Oysa Kezban yalancı demektir.

- Aleyna'üstümüze bela sıkıntı aksın'.

- Bekir,'deve yavrusu' demektir. Hz. Ebubekir'in ismi Abdullah'tır Ebubekir lakabıdır. Bu husus karıştırılmamalıdır.

- Rumeysa'gözü çapaklı kadın' demektir.

- Hüreyre, 'kedicik' demektir.

- Kayra eski Türk mitolojisinde 'tanrı' demektir. Çocuğa tanrı ismi konulmamalıdır.

- Melis, Yunan mitolojisinde 'tanrıça' demektir, şişman ve tembel anlamlarına da gelir.

- Ecrin; son yıllarda oldukça popüler olan kız bebek isimleri arasında olan Ecrin isminin anlamının çoğu yerde 'Allah'ın hediyesi' olarak geçtiği belirtilir. Fakat Ecrin'in isminin gerçek anlamının 'Allah'ın hediyesi' değildir. Kökeni Arapça olan 'ecr' kelimesinden türeyerek Ecr 'ücur, ücret' anlamına geldiği belirtilir.

- Eflal ; internette "Cennetteki bir meyve ağacı" olarak yazan Eflal isminin anlamının kesinlikle yanlış olduğu. Eflal isminin "Yara, zarar, bozukluk"anlamına geldiği belirtilir.

- Eflin; "Cennet kapısı" anlamına geldiği yazılan Eflin ismi gerçekte Farsça Efl 'Gurub etmek, batmak' anlamında olduğu belirtilir.

- Efnan; anlamı 'Cennetteki güzel gözlü kız' olarak belirtilen Efnan isminin gerçekte olan anlamının Arapça bir kelime olan Afnan'ın Türkçe karşılığı olduğu ifade edilir. Buna göre, Efnan'ın (Afnan'ın) gerçek anlamı 'ince dallar, çeşitler ve şubelerdir.

- Efra; İşi gücü olmayan adam. Boş dolaşan kişi,başının saçı tamam olan kimse, Kuruntulu, vesveseli adam olarak tanımlanır. Efra'nın bilinenin aksine Alper Tunga'nın lakabı değil, Efrasiyap Alper Tunga'nın lakabı olduğu belirtilir.

- Efsa; Cennet ırmağı manasına geldiği ifade edilen Efsa isminin anlamının bu olmadığı, Cennete dört ırmağın olduğu bunların isimlerinin ise, Tesnim, Selsebil, Kevser ve Kafur olduğu belirtilir. Efsa isminin Farsça olan afsun kelimesinden geldiği, Afsun'un Türkçemize Efsun olarak geçtiği ve 'sihir, büyü, hile, hileci, büyücü, sihirbaz ' anlamları taşıdığı belirtilir.

- Efsun ;Sihir, büyü, üfürük, Sihirbazların tuzağı, Hile ile yapılan kötü işler anlamına geldiği ve Efsun'un İslamiyet'çe men 'edilmiş ve büyük günahlardan sayıldığı şeylerden birisi olduğu belirtilir.

- Elvin; isminin anlamı renkler, gökkuşağının renkleri, rengarenk, renkli anlamına geldiği, Elvin isminin internette geçen anlamının Cennet çiceği olduğu ve bu anlamın doğru olmadığı belirtilir.

MEKRUH İSİMLER

Dinen mekruh sayılan isimler arasında şunlar yer almaktadır:

• Resul, Nebi, Cebrail, Azrail, Mikail, İsrafil isimleri konulmamalıdır.
• Samet ismi, hiç kimseye muhtaç olmayan demektir. Bu sadece Allah'a mahsus bir durumdur, isim olarak kullanılamaz.
• Gülsüm gariban, zavallı kimsesiz anlamındadır.
• Julide Farsça'da dağınık, perişan demektir.
• Cennet bahçesi olarak bilinen İrem ise Allah'ın gazabına uğrayan sahte cennettir.
• Bade ismi içki demektir.
• Hannas ismi şeytanın ismi.
• Alara, Rosa, İleyda bunlar İslam isimleri değil gayrimüslim isimleridir ve çocuklara konulmamalıdır.