Bedri Rahmi Eyüboğlu kimdir? Bedri Rahmi Eyüboğlu şiirleri ve eserleri
Etkileyici dili, ressamlık yeteneği ve kuvvetli anlatımı sayesinde eserleriyle okuyucunun hayal gücünü besleyen Bedri Rahmi Eyüboğlu kimdir? Bedri Rahmi Eyüboğlu şiirleri ve eserleri nelerdir?
Yazı dilini ustalıkla aktaran, benzetmeleriyle etkileyici bir anlatım sunan Bedri Rahmi Eyüboğlu, nitelikli bir eğitim aldıktan sonra sanata daha da yoğunlaşmıştır ve eserlerini üretmeye başlamıştır. Peki, Bedri Rahmi Eyüboğlu kimdir? Bedri Rahmi Eyüboğlu şiirleri ve eserleri nelerdir?
BEDRİ RAHMİ EYÜBOĞLU KİMDİR?
Bedri Rahmi Eyüboğlu, 1911'de Giresun Görele'de doğdu. Beş çocuklu bir ailenin ikinci erkek çocuğuydu.
Ressam Zeki Kocamemi, Trabzon'da bir lisede resim öğretmenliği yaptığı yıllarda, o döneme kadar babasının mesleği icabı 1911'de Giresun'da başlayan hayatını Anadolu'nun farklı kentlerinde devam ettiren, oraların havasını soluyan ve beslenen Bedri Rahmi'nin yeteneğini fark eden, ona yol gösteren ilk ustasıdır. Aynı dönemde bir öğrenim bursu ile Fransa'ya giden Sabahattin Eyüboğlu ise Fransa'dan gönderdiği resim kitaplarıyla kardeşinin Batı sanatından haberdar olmasında büyük rol oynadı.
Bedri Rahmi, 1929 yılında İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi'nde profesyonel sanat eğitimi almaya başladı. Ziya Güran, İbrahim Çallı, Léopold Lévy'nin atölyelerinde kendini geliştirmesinin yanı sıra Ahmet Haşim'den de estetik ve mitoloji dersleri aldı.
1931 yılında Fransa'ya ağabeyinin yanına gitti. Fransa'da Gauguin, El Greco, Cézanne, Matisse, Braque, Chagall gibi ustaların resimlerinden etkilendi ve onların eserlerini, tekniklerini inceleme fırsatı buldu. Bu dönemde incelediği ressamların Doğu'ya ait motifleri ve simgeleri kullanmaları Bedri Rahmi'nin fazlaca ilgilendiği bir konu oldu. Buradan hareketle, Musée de L'Homme'da ilkel kavimlerin sanatlarını incelemeye başladı. Özellikle "Güzel, aynı zamanda yararlıdır" fikri de bu yıllarda onun sanatını şekillendirmeye başladı. 1932 yılında Paris'te bir ay kadar André Lhote Atölyesi'nde çalıştı. 1936'da yaşamını birleştireceği Ernestine Letoni (Eren Eyüboğlu) ile tanıştı.
Tekel Genel Müdürlüğü'nde vitrin düzenleyici olarak göreve başlar ve Sipahi Ocağı sigarasının kapağındaki Koşan Mızraklı Atlar figürünü tasarlar.
Güzel Sanatlar Akademisi'nin 1936 yılında diploma yarışmasında Hamam adlı çalışması ile birinci olur. Eyüboğlu'nun bu erken dönem nülerinde görülen renkli dekoratif unsurlar, ünlü Fransız ressam Henri Matisse'ye duyduğu ilgiyle de beslenen bir Batı-Doğu sentezi arayışını hissettirir. 1930'ların başında Bedri Rahmi Eyüboğlu ile Eren Eyüboğlu'nun birbirine çok benzeyen bir dizi küçük boyutlu nü resmi, resimsel arayışları konu alan karşılıklı bir görsel sohbet gibidir.
İlk Geçen Treni Seyreden Köylüler, çok renkli, Van Gogh'u çok anımsatan ve onun Güney Fransa'da yaptığı manzaralar gibi ayrıntılı bir manzara içinden duman salarak geçen bir treni, işlerini bir an bırakarak izleyen köylüleri anlatır. Verimli, güzel bir doğa parçası üstünde altın renkli ekinler, yeşillikler arasında sağlam yapılı erkekler, kır çiçeklerinden takılarıyla sevimli genç kızlar trene el sallayarak selamlıyorlar, derinliklere sıralanmış elektrik direkleri, kalkınmanın ve bolluğun simgesi olan silolar arka planda görülüyor.
Yurda döndükten sonra 1937 yılında Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'ne resim öğretmeni olarak atandı. Cumhuriyet Halk Partisi'nin Halkevleri aracılığıyla düzenlediği yurt gezilerine katılarak 1938 yılında Edirne'ye gitti. Bu yurt gezilerinin etkisiyle Anadolu insanını konu alan resimler yapmaya başladı. Bu dönem resimlerinde köy manzaraları, köy kahveleri, faytonlu yollar, iğde dalı takmış gelinler gibi Anadolu'ya özgü görünümler egemendir. 1940'lardan sonra duvar resimlerine yönelen Eyüboğlu, 1941'de de yine yurt gezileri ile Çorum'a ve İskilip'e gitmiştir. İskilip gezisi onun resim anlayışı üzerinde derin etkiler bırakmıştır. Resimlerinde han avluları, halay çekenler, çocuk emziren kadınlar, saz çalan âşıklar gibi temaları işlemeye başlamıştır.
"Ressamım, yurdumun taşından toprağından sürüp gelir nakışlarım. Taşıma, toprağıma toz konduranın alnını karışlarım."
Mari Gerekmezyan'la 1940'larda başlayan, 1946'da Mari'nin ölümüne dek süren aşktan geriye kalan tabloları görüyoruz. Bedri Rahmi, Mari'yle gizliden gizliye buluşur, sırılsıklam âşıktır ona. Sigara paketlerine resmini çizer, körpe fidanlara adını yazar. Pek çok tablo var bu ilişkiden geriye kalan, Karadutum, Sitem gibi pek çok da şiir… Bedri Rahmi onun portrelerini de çizmişti. Mari de Bedri Rahmi'nin büstünü yapmıştı. Usta ressam, düşsel bir tabloda sevdalısıyla kendisini, gökyüzünde kanat açan iki atlı olarak resmetmiştir. Bedri Rahmi, Çorum'da öğrendiği çatalkaram ve çebişim (keçi yavrusu) sözcükleriyle sevgilisine hitap eder mektuplarında ve şiirinde.
BEDRİ RAHMİ EYÜBOĞLU ŞİİRLERİ
Yaşamı boyunca pek çok eser veren Bedri Rahmi Eyüboğlu'nun şiirlerine ulaşabilirsiniz.
Yaradana Mektuplar (1941)
Karadut (1948)
Tuz (1952)
Üçü Birden (1953)
Dördü Birden (1956)
Karadut 69 (1969)
Dol Karabakır Dol (1974)
Yaşadım (1977)
Gezi ve Deneme
Cânım Anadolu (1953)
Tezek (1975)
Delifişek (1975)
Resme Başlarken (1977)
Monografi
Nazmi Ziya (1937)
Resim
Paris, 1930
Mustafa Eyüboğlu, 1933
Yazılı Natürmort, 1936
Salı Pazarı, 1938
Eren, 1940
Nallanan Öküz, 1947
Düşünen Adam, 1953
Köylü Kadın (Tren-Yataklı Vagon)
Karadut Satıcısı, 1954
Çömelmiş Köylü, 1972
Ankara'nın Kavakları, 1973
Mor Takkeli Hacı,1974
Son Kahve,1975
Anadoluhisarı
Çıplak
Ev İçi
Han, 1975
Resim Albümü
Binbir Bedros (1977)
Karadut (1979)
Babatomiler (1979)