31 Mart Vakası nedir? 31 Mart Vakası sonuçları nelerdir? 31 Mart Vakası hakkında merak edilenler

İkinci Meşrutiyet ilan edildikten yaklaşık dokuz ay sonra başlayan ayaklanma günümüzde "31 Mart Vakası" olarak adlandırılmaktadır. Türk siyasi ve demokrasi tarihinde izler bırakan 31 Mart Vakası nedir?

31 MART VAKASI NEDİR?

Miladi takvimde 13 Nisan 1909'da gelen tarih, Rumi takvimde 31 Mart 1325 yılında gerçekleşmiştir. Bu yüzden bu adı almıştır. İttihat ve Terakki Fırkası'nın sahip olduğu hakimiyete tepki olarak Hamdi Çavuş öncülüğünde yaşanan olay siyasi istikrarsızlığa karşı başlamıştır.

İttihat ve Terakki siyasi suçlular için cezaevlerinde yaşanan ayaklanmalar sebebiyle af ilan etmiştir. Af sonrası Prens Sabahaddin İstanbul'a döner fakat İttihatçılar ile aynı çatı altında birleşemez bu sebeple Ahrar Fırkası'nı kurar. İttihatçılara muhalif olan gruplar bu parti altında toplanır.

Aynı dönem içerisinde gerçekleşen Avusturya'nın Bosna-Hersek'i kendi egemenliğine bağlaması, Bulgaristan'ın bağımsızlığını ilan etmesi ve 6 Ekim'de Girit'in Yunanistan'a katılması ile merkezde siyasi istikrarsızlık sorunları artmıştır. Bundan sonra muhalefet basın yoluyla baskıyı arttırarak, İttihat ve Terakki Fırkası'nın itibarını zedelemeye çalışmıştır.

4 Ağustos 1908 tarihinde bakanlar kuruluna atanacak isimler konusunda çıkan anlaşmazlık sebebiyle Said Paşa ve kabinesi istifa etti. Onun yerine, Kamil Paşa sadrazam olarak atandı. Bunun üzerine, İttihat ve Terakki Fırkası'na muhalefet arttı. Sabahaddin Bey (Prens) tarafından kurulan Ahrar Fırkası'nın ve İttihatçıları dinden sapmış olarak nitelendiren muhafazakarların muhalefeti daha da artmıştır.

Meşrutiyet ile gelen coşku yerine kısa süren hürriyetin hüznü yaşanmıştır. Bu baskılar artarken, İttihatçılara muhalefet olduğu bilinen bazı kişiler faili meçhul cinayetlere kurban gitmiştir.

Yaşanan baskılar ve faili meçhul cinayetler sonrası güvensiz bir ortamda olduğunu hisseden İttihatçılar, Üçüncü Ordu'ya bağlı olan avcı taburlarını İstanbul'un güvenliğini sağlamak ve meşrutiyeti korumak gerekçesi ile 19 Ekim'de Selanik'ten İstanbul'a getirmişlerdir.

Meclis 17 Aralık tarihinde yeniden kuruldu ve İttihatçılar üstünlüğü ele geçirdi. Kemal Paşa yerine, Hüseyin Hilmi Paşa sadrazam oldu.

Serbesti gazetesinin başyazarı olan Hasan Fehmi, 7 Nisan'da Galata Köprüsü üzerinde faili meçhul bir cinayete kurban gitmesi ile sorunlar yeniden baş gösterecekti. İttihatçılara ağır eleştiriler yönelten Hasan Fehmi'nin ölümü üzerine düşen tansiyon yeniden yükseldi. Hasan Fehmi'nin cenaze töreni bir protesto gösterisi gibiydi. İttihat ve Terakki karşıtları cenaze töreninde yoğun sloganlarla, protesto etmeye başlamıştı.

Bu olaydan bir süre sonra 31 Mart olayı yaşandı. İttihatçılar ve meşrutiyet aleyhtarı söyleme sahip olanlar 4. Avcı Taburu'na baskı yapmaya başlamıştı. Tabura bağlı askerler 12-13 Nisan gecesi (31 Mart) şeriat fikri yanlıları ile birlikte Meclis-i Mebusan önünde toplandılar ve subayları esir aldılar.

31 MART VAKASI SONUÇLARI NELERDİR?

Hüseyin Hilmi Paşa önderliğinde olan hükümet, isyancılarla orta yolu bulmaya çalışsa da ikna edememiştir ve istifa etmiştir. Hükümdarlık ise isyancıların eline kalmıştır.Kurulan yeni hükümet İngiliz destekli bir hükümettir. Bu da Almanya ile sorunları ortaya çıkaracaktır.

Galeyana gelen halk ve rütbesiz asker Adliye Nazırı Nazım Paşa ile İttihatçı Ahmet Rıza Bey'i karıştırarak öldürmüştür. Daha sonra Lazkiye mebusu Arslan Bey'i gazeteci Hüseyin Cahid sandıkları gerekçesiyle öldürmüşlerdir. Bu olaylardan sonra meclis kapatılmıştır.

O dönemde Osmanlı iki başlı yönetimle yönetilmeye çalışıyordu: Meclis-i Mebusan ve Meclis-i Ayan. Bu olaylardan sonra bir Meclis-i Mebusan kapandı ve padişah II. Abdülhamid Han yeniden kontrolü ele geçirdi.

24 Nisan'da ayaklanmayı bastırmak için Hareket Ordusu Hüseyin Hüsnü Paşa önderliğinde İstanbul'u yeniden hakimiyet altına aldı. Sultan Abdülhamid Han'a karşı çıkanlardan biri olan Ahmet Refik Bey (Altınay), 31 Mart vakasının Sultan tarafından başlatılmadığını belirtmiştir. Böyle pek çok söylem olmasına rağmen kanıtlanamadığı için 27 Nisan'da II. Abdülhamid olaylardan sorumlu tutularak tahttan indirildi.

On bir gün süren 31 Mart Vakası sonrası isyancıların istekleri Mebusan Beyannâmesi ile kabul edildi. Sadrazam ise aynı gün istifa etti. Ahrar Fırkası yaşanan olayların ve isyanların Abdülhamid yanlıları tarafından yapıldığı düşünülmemesi için bildirgeler yayınladı. Cemiyyet-i İlmiyeyi-i İslamiyye adlı ulema grubu ise isyanı desteklemediğini açıkladı.

HAREKET ORDUSU KİMLERDEN OLUŞUR?

Milli Mücadele'yi yönetecek ve Kurtuluş Savaşı'ndan sonra Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ni kuracak olan Mustafa Kemal Atatürk, Fevzi Çakmak ve İsmet İnönü burada genç subaylar olarak bir arada görev almıştır.

31 MART VAKASI SEBEPLERİ KISACA

Orduda oluşan aşırı siyasallaşma

Subaylar arasında oluşan mektepli-alaylı çatışması

Alaylıların ordudan uzaklaştırılması

II. Abdülhamid hükümetinin sahip olduğu itibarı kaybetmesi

İttihat ve Terakki ile Ahrar Fırkası arasında oluşan iktidar çatışmaları

İngilizlerin halkı galeyana getirmesi

Halk arasında artan muhalefet

31 Mart Vakası hakkında farklı görüşler de bulunmaktadır. Ayaklanmanın sebebi olarak gösterilen pek çok taraf vardır. Hiçbir görüş tam olarak reddedilmemiştir. Fakat olaylar bu şekilde gelişmiştir.

31 MART VAKASI SONUÇLARI NELERDİR?

-2. Abdülhamit ayaklanmada rolü olduğu düşünüldü bu yüzden tahtan indirildi ve yerine 5. Mehmet Reşat getirildi.

-Demokratik sebepler dolayı anayasada değişiklikler yapılmış ve padişahın yetkileri sınırlandırıldı.

-Basın üzerinden sansür kaldırıldı.

- Kanun- Esasi'nin bazı maddeleri değiştirildi.