14 Ocak Atamızın annesi Zübeyde hanım İzmir'de vefat etti.

Büyük önder Mustafa Kemal Atatürk'ün annesi Zübeyde Hanım, ölümünün 99. yılıdır. Vatanının bağımsızlığı için girdiği her mücadeleyi askeri ve siyasi dehasıyla taçlandıran Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları adlarını tarihe altın harflerle yazdırmıştır. Zorlu yollarda, cephede askerlerle omuz omuza savaşan, silah taşıyan, babasını, eşini, oğlunu savaşta kaybeden Türk kadını da Milli Mücadele'nin kahramanları arasında yerini almıştır. Zübeyde Hanım nerede vefat etmiştir? Zübeyde Hanım nasıl öldü? Atatürk'ün annesi nasıl ölmüştür? Detaylar haberimizdedir…

14 OCAK 1923 ZÜBEYDE HANIM'IN VEFATI

14 Ocak 1923 tarihinde İzmir'de vefat eden Zübeyde Hanımın bugün ölüm yıl dönümüdür. Zübeyde Hanım'ın 14 Ocak 1923 vefatının ardından bugün 99. yıldönümüdür.

ZÜBEYDE HANIM KİMDİR?

Zübeyde hanım, Osmanlı devrinde II. Mehmed zamanında Karaman'dan Rumeli'ye göçen ve Selanik yakınlarındaki Langaza'da toprak işleri ile uğraşan bir Türkmen ailesi olan Hacı Sofu ailesindendir. Mustafa Kemal Atatürk'ün anne soyu da, Karaman'dan gelerek Selanik ile Manastır'ın arasında bulunan Vodina Sancağı'na bağlı "Sarıgöl" de denilen "Kayalar" Nahiyesine yerleştiler. Aile, sonradan Selanik yakınlarında bugün de kaplıcaları ile meşhur olan Langaza'ya yerleşmiştir. Dedesi Feyzullah Efendi'in taşıdığı "Sofular" lâkabı, yerleştikleri Sarıgöl bölgesindeki yer adları ve ailedeki hatıraların gösterdiği üzere, Mustafa Kemal Atatürk'ün anne soyu Karaman'dan Rumeli'ye gelen ve bundan dolayı da "Konyarlar" olarak Rumeli'de anılan Yörük Türkmenlerindendir. Zübeyde, 1857'de Lankaza'da dünyaya gelmiştir. Babası Sofuzade Feyzullah (Sadullah) Ağa, annesi Molla Hanım olarak anılan Ayşe Hanım'dır. Döneminde kadınların okula gitmesi yaygın olmadığı için, okur yazar oluşu nedeniyle kendisi de Zübeyde Molla olarak anılırdı.

ALİ RIZA BEY İLE EVLİLİĞİ

Selanik'te Gümrük Muhafaza Teşkilatında memur Ali Rıza ile 1871 yılında henüz 14 yaşında iken evlendi. Ali Rıza, sarışın ve mavi gözlü bir kadınla evlenmeyi düşlerken, kendisinden 20 yaş küçük olan, siyah saçlı ve derin mavi gözlü bu kadına sevdalandığını belirtmiştir.

Yeni çift Selanik Yenikapı semtinde yeni hayatlarına başlamıştır. Fatma, Ömer ve Ahmet adlı üç çocukları olmuş ancak Fatma bu dönemde ölmüştür. Eşi Ali Rıza Yunanistan sınırında Çayağzı'na tayin edildiği için taşınmışlardır. Ömer ve Ahmet orada ölmüştür. 1881'de dördüncü çocukları Mustafa, 1885'te Makbule, 1889'da Naciye doğdu. Ancak Naciye 12 yaşındayken hayatını kaybetti. Ali Rıza Efendi ise 1888 yılında hayatını kaybetmiştir.

ALİ RIZA EFENDİ'NİN ÖLÜMÜ

Zübeyde Hanım, henüz 30'lu yaşlarındayken Ali Rıza Efendi'nin ölümüyle genç yaşta küçük çocuklarıyla yalnız kaldı ve ekonomik zorluklar yaşamaya başlamıştır. Pembe Evi kiraya veren ve ikinci evi satan Zübeyde Hanım, iki çocuğunu alarak Langaza bölgesindeki Sarıyer köyünde yaşayan ağabeyi Hüseyin Efendi'nin yanına taşındı. Zübeyde Hanım, daha sonra oğlunu eğitimini sürdürmesi için annesi Ayşe Hanım'ın yanına gönderdi.

ATATÜRK VE ZÜBEYDE HANIM

Yaveri Salih Bozok'un notlarına göre annesinin ölümünden 13 gün sonra İzmir'e gelen Mustafa Kemal Paşa, annesine kabri başında şu sözlerle veda etmiştir, "Annem çok çekti. Erkanı harp yüzbaşısı olarak çıkmıştım. Kötü idarenin adamları, beni önce zindana sonra sürgüne gönderdiler. Sürgüne giderken annem gözyaşları içinde Sirkeci Rıhtımı'nda kalakaldı. Mütareke yıllarında padişahın verdiği idam fermanının yerine getirdiğini sanan annem felç oldu. Oturduğu evler ikide bir basıldı, arandı. Onu İstanbul'dan kurtarıp yanıma aldığımda ise o artık yalnız hisleriyle yaşıyordu. Annemi kaybettiğim için üzgünüm. Tek tesellim anavatanı yoksulluğa, yokluğa sürükleyen idarenin artık bir daha geri gelmemek üzere yokluğun mezarına gömülmüş olduğunu görerek ölmüş olmasıdır" dedi.

ZÜBEYDE HANIM'IN SON YILLARI

1919'da Anadolu'ya çıktığından beri görmediği ve üstelik Osmanlı Padişahı tarafından hakkında ölüm emri verildiğini öğrendiği oğlu Mustafa Kemal ile ancak 14 Haziran 1922'de Adapazarı'nda tekrar buluşan Zübeyde, onun yanına Ankara'ya yerleşti. Ancak bu şehrin sert iklim koşulları sağlığını olumsuz etkileyecek tedavi amacıyla 18 Aralık 1922'de İzmir'e gitti. Son günlerini Latife Hanım Köşkünde geçiren Zübeyde Hanım, 14 Ocak 1923'te 66 yaşında öldü. İzmir'in Karşıyaka ilçesinde 1940 yılında yaptırılan anıt mezarda yatıyor.