12 Eylül darbesinin komutanlarından Kenan Evren kimdir?

Kenan Evren darbe konuşması ile 12 Eylül günü yönetime el koyduğunu açıklamıştı. 1980 ihtilali komutanı Kenan Evren, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde silahlı kuvvetlerin yönetime üçüncü açık müdahalesini yaptı. 517 kişinin idam edildiği 12 Eylül darbesi tarihi merak ediliyor.

KENAN EVREN KİMDİR?

TSK'nın 17'nci Genelkurmay Başkanı Orgeneral Ahmet Kenan Evren, 1918 yılında Manisa, Alaşehir'de dünyaya geldi. 1938 yılında Kara Harp Okulundan, 1940 yılında Topçu Okulundan mezun oldu.

KARA KUVVETLERİ KOMUTANLIĞINDA FARKLI GÖREVLERDE BULUNDU

1946 yılına değin Kara Kuvvetleri Komutanlığına bağlı çeşitli birliklerde Takım ve Bölük Komutanlığı görevlerini yürüttü. 1949 yılında Harp Akademisini kurmay subay olarak tamamladıktan sonra, 28'inci Tümen Topçu Alayında Batarya Komutanlığı, Genelkurmay Eğitim Daire Başkanlığı emrinde Proje Subaylığı, 33'üncü Tümen Topçu Komutanlığında Tabur Komutanlığı, 1'inci Ordu Harekât Başkanı Yardımcılığı, Kara Harp Akademisinde Öğretim Üyeliği, 9'uncu Kore Türk Tugayı Harekât Eğitim Şube Müdürlüğü ve Kurmay Başkanlığı, Ordudonatım Okulu Kurmay Başkanlığı, 2'nci Ordu Harekât Eğitim Başkanlığı, 227'nci Piyade Alay Komutanlığı ve 9'uncu Kolordu Kurmay Başkanlığı görevlerini yerine getirdi.

1963 yılında Tuğgeneralliğe terfi eden Evren, Tuğgeneral rütbesi ile Kara Kuvvetleri Okullar Daire Başkanlığı yaptı, 1966 yılında Tümgeneralliğe terfi etmeye hak kazandı. Tümgeneral rütbesi ile 58'inci Er Eğitim Tümen Komutanlığı ve 2'nci Ordu Kurmay Başkanlığı görevlerinde bulundu, 1970 yılında Korgeneralliğe terfi etti. Korgeneral rütbesi ile 2'nci Kolordu Komutanlığı, Kara Kuvvetleri Denetleme Kurulu Başkanlığı ve Kara Kuvvetleri Komutanlığı Kurmay Başkanlığı görevlerinde bulunmasının ardından 1974 yılında Orgeneralliğe yükseldi. Orgeneral rütbesinde Kara Kuvvetleri Kurmay Başkanlığı, Genelkurmay II'nci Başkanlığı, Ege Ordu Komutanlığı, Kara Kuvvetleri Komutanlığı görevlerini yürüttü, 7 Mart 1978 yılında Genelkurmay Başkanlığına atandı, 1 Temmuz 1983 tarihinde kendi isteği ile emekli oldu.

12 EYLÜL'DE YÖNETİME EL KOYDU

1983-1990 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti'nin 7'nci Cumhurbaşkanı olarak görev yapan Kenan Evren, 12 Eylül 1980 günü ülke yönetimine el koyan, Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Nurettin Ersin, Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Tahsin Şahinkaya, Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Nejat Tümer ve Jandarma Genel Komutanı Sedat Celasun'dan oluşan Milli Güvenlik Konseyi'nin başlıca kurucusuydu. Evren bu dönemde, MGK ve Genelkurmay başkanlığının yanı sıra devlet başkanlığını da üstlendi. MGK başkanı imzasıyla yayımladığı bildiride, Türkiye'nin iç ve dış düşmanlarının tahriki içinde olduğunu, devletin başlıca organlarının işlemez duruma getirildiğini, siyasal partilerin kısır çekişmeler içinde bulunduğunu, ülkenin savaş eşiğine getirildiğini belirtiyordu.

TBMM ve hükümeti feshetti, bütün ülkede sıkıyönetim ilan etti. 20 Eylül'de Deniz Kuvvetleri eski komutanı emekli oramiral Bülent Ulusu'ya hükümeti kurma görevi verildi. Devlet başkanı olarak yurt gezilerine çıkarak 12 Eylül darbesinin amaçlarını halka anlattı. 12 Eylül Darbesinin birinci yıldönümünde Danışma Meclisi'nin toplanacağını açıkladı. Üyeleri MGK tarafından seçilen Danışma Meclisi'nce hazırlanan ve MGK'ce denetlenen anayasanın kabul edilmesi için propaganda kampanyası yürüttü. 1982 Anayasası, 7 Kasım 1982 tarihinde yapılan referandumda yüzde 91.37'lik 'evet' oyuyla kabul edildi. Evren, yeni anayasanın 1. geçici maddesi uyarınca, yedi yıllık bir süre için, Türkiye'nin 7. cumhurbaşkanı sıfatını kazandı. MGK ve Genelkurmay başkanlığını da sürdürdü.

1980 İHTİLALİ NEDENİYLE YARGILANDI

Uzun süren yargı sürecinin ardından mahkeme, 18 Haziran 2014'te Evren ve Şahinkaya'yı, 1979'da verdikleri muhtırayla "anayasa ve TBMM'yi ortadan kaldırmaya ve görevini yapmasını engellemeye teşebbüs", 1980'de de cebren "anayasayı tağyir, tebdil veya ilgaya ve bu kanun ile teşekkül eden TBMM'yi ıskat ve cebren men" suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırdı. Sonrasında takdiri indirimle ceza müebbet hapse çevrildi. "Askeri rütbelerin sökülmesi"ne ilişkin 30'uncu maddenin de uygulanmasına karar verildi. Sanık avukatları, kararı temyiz etti. Ancak dosya Yargıtay'dayken Evren, 10 Mayıs 2015'te, Şahinkaya ise 9 Temmuz 2015'te öldü ve dava düşürüldü.

Evren, TSK Üstün Hizmet Madalyası, TSK Altın Şeref Madalyası ile ABD Liyakat Madalyası sahibidir. Sakine Evren ile evli olan Kenan Evren'in üç çocuğu bulunuyor. 09 Mayıs 2015 tarihinde hayatını kaybetti.