Meningokok menenjit nedir, Türkiye'de aşı ne kadar erişilebilir?

Türk Tabipleri Birliği Aile Hekimliği Kolu, Türkiye'nin çeşitli illerinde meningokok menenjit vakalarında artış yaşandığını duyurdu.

Kurum 17 Nisan'da sosyal medya hesaplarında yaptığı paylaşımda Kocaeli'nden sonra İstanbul'da da bir çocuğun hayatını kaybettiğini söyledi.

Sağlık Bakanlığı'na çağrıda bulunan Türk Tabipleri Birliği, "son günlerde artan vakaların aydınlatılmasını" istedi.

BBC Türkçe, artan vakalarla ilgili iddiaları bağımsız kaynaklardan doğrulatamadı.

Sağlık Bakanlığı, bu konudaki bilgi talebine yanıt vermedi.

Bir memenjit türü olan hastalık, damlacık ve solunum yoluyla bulaşıyor ve askeri kamplar, pazar yerleri, dini ve sportif etkinlikler gibi kalabalık alanlarda daha çok görülüyor.

Dünya Sağlık Örgütü, meningokok menenjitin en çok koruyucu antikorların henüz oluşmadığı 3-12 ay arasındaki bebeklerde görüldüğünü söylüyor.

Uzmanlara göre meningokok menenjite karşı en iyi korunma yöntemi aşı.

Peki Türkiye'de bu aşı ne kadar yaygın ve ne kadar erişilebilir?

Türkiye'de aşısı yapılıyor mu?

BBC Türkçe'ye konuşan Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, menenjit hastalığının pnömokok, Hib (hemofilus influenza tip b) ve meningokok bakterileriyle ortaya çıktığını söylüyor.

Prof. Dr. Ceyhan, Hib'e karşı 2006'dan, pnömokoka karşı 2008'den bu yana Türkiye'de aşılamanın yapıldığını ve bu hastalıkların artık özellikle aşılı çocuklarda görülmediğini vurguluyor.

Ancak Sağlık Bakanlığı'nın 2025 yılında güncellenen menangokok aşısı yer almıyor.

Sağlık Bakanlığı'na göre polisakkarit meningokok menenjit aşının koruyuculuğu 2-3, konjuge meningokok menenjit aşıların koruyuculuğu beş yıl.

Bakanlık bu aşıların ömür boyu koruma sağlamadığını vurgulayarak rutin menenjit aşılarını tavsiye ediyor.

Prof. Dr. Ceyhan, bu aşının eczanelerden parayla alınabildiğini ancak çok pahalı olduğunu belirtiyor.

Aynı zamanda çocuk enfeksiyon hastalıkları uzmanı olan Prof. Ceyhan, Türkiye'de böylesi bir aşılama programı olması durumunda meningokok hastalığının yüzde 90-100 arasında önüne geçilebileceğini savunuyor.

Prof. Ceyhan "[Meningokokun aşı programına dahil edilmemesinin] tamamen ekonomik nedenlerle olduğunu düşünüyorum" yorumunu yapıyor.

Milli Savunma Bakanlığı'nın askere giden herkese bu aşıyı ücretsiz olarak yaptığını kaydeden Prof. Dr. Ceyhan, "Suudi Arabistan devleti de aşıyı yaptırmamış kişileri kabul etmediği için Hac'ca giden herkese de yine bu aşı yapılıyor. Ancak genel çocukluk aşılaması yapılmıyor. Oysaki bizde ki vakaların çok büyük çoğunluğu küçük çocuklarda" diyor.

Türk Tabipleri Birliği'nden Dr. Emrah Kırımlı da BBC Türkçe'ye yaptığı değerlendirmede "Tek dozu 3 bin TL civarında bir aşıdan bahsediyoruz. Biz bunu hastalarımıza da alın yaptırın diyemiyoruz. Çok pahalı" diyor.

Devletin bu aşıları toplu olarak çok daha ucuza alabildiğini kaydeden Dr. Kırımlı, "Aileleri piyasa dinamiklerine teslim etmiş oluyoruz" diye ekliyor.

Sağlık Bakanlığı'nın "önlenebilir ölümleri durdurmak için menenjit aşılarını aşı programına alalım ve çocuklarımızı ölümden kurtaralım" demesi gerektiğini vurgulayan Kırımlı, bu konudaki temel taleplerinin de menenjitin ücretsiz aşı programına dahil edilmesi olduğunu söylüyor.

Meningokok nedir?

Sağlık Bakanlığı'na göre akut menenjit vakalarının yüzde 85'i pnömökok, haemophilus influenzae, neisseria meningitidis isimli bakterilerden kaynaklanıyor.

Bunlardan neisseria meningitidis meningokok olarak da biliniyor.

Meningokok beyin zarı, omurilik ve kan dolaşımı enfeksiyonlarına neden oluyor.

Sağlık Bakanlığı'na göre mümkün olan en kısa sürede antibiyotik tedavisine başlamak gerekiyor.

Bakanlığa göre antibiyotik tedavisine rağmen vakaların % 10-15'i ölüyor.

Sağlık Bakanlığı'na göre meningokok memenjit geçirenlerin yaklaşık % 11-19 'unda organ kayıpları, sağırlık, sinir sistemi problemleri veya beyin hasarı gelişiyor.

Belirtileri neler?

Sağlık Bakanlığı'na göre semptomlar arasında aniden başlayan ateş, baş ağrısı ve ense sertliği var.

Ayrıca bulantı, kusma, ışıktan korkma ve kara karışıklığı da belirtiler arasında sayılıyor.

Dünya Sağlık Örgütü'ne göre (WHO) daha az görülen belirtiler arasında nöbet (havale), koma ve kol-bacaklarda güçsüzlük gibi nörolojik bozukluklar yer alıyor.

Bebeklerde belirtiler, yetişkinlerden farklılık gösterebiliyor:

Ayrıca, meningokokal sepsis durumunda solmayan döküntüler ortaya çıkabiliyor.

Nerede daha çok görülüyor?

Enfeksiyon gelişmiş ülkelerde nadir olarak görülüyor.

Afrika'da Senegal'den Etiyopya'ya kadar olan ülkeler kuşağı ve Arap Yarımadası riskli bölge olarak kabul ediliyor.

Sağlık Bakanlığı'nın internet sitesinde paylaşılan bilgilere göre hastalığın yoğun olarak en son görüldüğü ülke Suudia Arabistan.

WHO'ya göre bu ülkede Mart ayında 11 vaka tespit edildi. Ayrıca Doğu Akdeniz bölgesinde Umre ziyaretinden dönen altı kişide daha hastalık görüldü.

Meningokok bütün ülkelerde bildirimi zorunlu bir hastalık.

Türkiye'de ne sıklıkla görülüyor?

Sağlık Bakanlığı'na göre Türkiye'de hastalık sporadik vakalar olarak ortaya çıkıyor.

Türk Tabipleri Birliği Aile Hekimliği Kolu Yürütme Kurulu Üyesi Dr. Emrah Kırımlı'ya göre Türkiye'de her yıl 1500 civarında vaka görülüyor ve 350 civarında insan ölüyor.

Ancak Kırımlı resmi rakamların yayınlanmadığını, bunun kendi değerlendirmeleri olduğunu vurguluyor.

BBC Türkçe bu haberle ilgili Sağlık Bakanlığı ile iletişime geçti ancak yanıt alamadı.

Prof. Dr. Ceyhan, bu hastalığın tüm dünyada 10-20 yılda bir pikler yaptığını söylüyor.