İdrar Rengi Kanser ya da Enfeksiyon Habercisi de Olabilir"

KONTİNANS Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Oktay Demirkesen, idrar renginin böbrek hastalıklarından genetik hastalıklara, zehirlenmeden ilaç etkisine kadar birçok nedeni olabileceğini ve hastalıklar hakkında önemli bilgiler verdiğini belirtti.

Prof. Dr. Demirkesen idrarın vücutta bulunan atıkların dışarı atılmasında önemli rolü olduğunu, böbrek tarafından süzülen fazla su ve suda çözünebilen bazı maddelerin idrar yoluyla atıldığını belirterek "Vücutta birikebilen zararlı maddeler ve toksinler idrar sayesinde vücuttan uzaklaştırılmaktadır. İdrarda bulunan koku ve idrar renginin değişmesi, yiyeceklerin dokunması gibi basit bir durumun göstergesi olabileceği gibi mesane ve prostat kanseri veya enfeksiyon gibi tehlikeli hastalıkların da habercisi olabilir. İdrar rengi genel olarak vücutta bir sorunun göstergesi olabilir" dedi.

'İDRARIN BULANIKLIĞI DA RENGİ KADAR ÖNEMLİ'

İdrarın sadece renk değil bulanıklığının da değerlendirilmesi gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Demirkesen şunları ifade etti: "İdrar sadece renk değil, bulanıklık açısından da değerlendirilmelidir. Bunun dışındaki bazı özellikler ancak laboratuvar ortamında yapılacak kimyasal testlerle saptanabilir. Normal açık sarı renk bir çeşit ürokrom adı verilen doğal pigmentten kaynaklanır. Ancak bu renk, idrar konsantrasyonun değişmesi yanında bazı yiyecekler, ilaçlar, metabolik ürünler ve enfeksiyon ile de değişebilir. Bu nedenle her idrar rengi değişmesi her zaman hastalık anlamına gelmez. Özellikle daha koyu sarı veya beyaza yakın ifadeleri çoğunlukla sıvı tüketim miktarı ile ilişkilidir. Yaz aylarında yetersiz sıvı tüketimi idrar renginin daha koyu olmasına, vücuttan daha az sıvı atılmasına neden olur. Bu aslında böbreklerin görevini iyi yerine getirdiğinin bir ifadesidir. Çeşitli nedenlerle sıvı tüketimi çok ise o zaman da idrar rengi daha beyaza yakın olacaktır."

'KIRMIZI İDRAR HEMEN ANALİZ EDİLMELİ'

Kırmızı idrarın öncelikle idrarda kan hücresinin varlığını düşündürdüğünü söyleyen Prof. Dr. Demirkesen, "Kırmızı idrar öncelikle idrarda kan hücresi varlığını düşündürür ve hematuri olarak adlandırılır. Ancak hemen idrar analizi yapılarak bunun kan hücresinden kaynaklandığı gösterilmelidir. Çünkü kanama dışında bazı ilaçlar, bazı zehirlenmeler, bazı yiyecekler de idrarın rengini kırmızıya boyayabilir. İdrarda kanamanın dereceleri çok önemlidir" dedi.

İdrarın kırmızılığı çay renginden daha koyu ve bordoya yakın bir renge kadar değişen bir şekilde olabileceğini belirten Prof. Dr. Demirkesen sözlerine şöyle devam etti: "İdrarın kırmızılığı çay renginden, daha koyu ve bordoya yakın bir renge kadar değişen bir şekilde olabilir. Pıhtılar içerebilir. Kanama idrarın başlangıcında, sonunda veya tümünde olabilir. Beraberinde ağrı, idrar yaparken zorlanma gibi başka yakınmalar bulunabilir. Tüm bunları dikkate alarak hastaları değerlendirmek gerekir, ancak kabaca idrar yollarında kanser, taş, bazı idrar yolu enfeksiyonları gibi hastalıklar kanama nedeni olabileceği gibi, ağır egzersiz gibi hastalık olmayan durumlardan da kaynaklanabilir. Ancak idrarda kanamanın 1 kez dahi olması özellikle belli yaş erişkinlerde ve sigara kullananlarda ayrıntılı araştırma nedenidir ve zaman kaybetmeden hekime başvurulmasını gerektirir. İdrarda kanama ürolojik olmayan hastalıklardan da kaynaklanabilir."

'MAVİ, YEŞİL, SİYAH RENK DE OLABİLİR'

Farklı renkteki idrarların genellikle ilaçlar ya da nadir görülen hastalıklarla ilgili olduğunu da söyleyen Prof. Dr. Oktay Demirkesen, "İdrar rengi turuncu, mavi-yeşil kahverengi veya kahverengi siyah olabilir. Bunlarla ilgili farklı nadir hastalıklar, bazı ilaçlar ve tüketilen besinler neden olarak tanımlanmıştır. Öncelikle kullanılan ilaçlar ve beslenme sorgulanmalı ve idrar analizi yapılarak gerekiyorsa bu hastalıklar araştırılmalıdır" dedi.

'BULANIKLIĞIN NEDENİ FAZLA MİKTARDA SÜT ÜRÜNÜ TÜKETMEK OLABİLİR'

Normalde sağlıklı idrarın berrak olduğunu da belirten Prof. Dr. Demirkesen, "Bulanıklık genelde fosfatüriden kaynaklanır ve aralıklı olarak oluşur. Çok miktarda süt veya sütlü ürünler tüketilmesi bu duruma sebep olabilir. Bu kişilerde genellikle başka yakınma yoktur. İdrar analizi yapılarak yoğun fosfat kristalleri gösterilebilir. İdrar yolu enfeksiyonu da bulanık idrar sebebi olabilir. Keskin ve farklı kokusu ile fosfatüriden ayırt edilebilir. Ancak kesin sonuca idrar analizi ile ulaşılır. İdrarı bulanık yapan daha nadir sebepler de vardır ancak bunların hepsi için idrar analizi gerekli olacaktır. İdrar sorunlarını  hijyenik bir şekilde tutmak adına bu süre zarfında mesane pedleri kullanılabilir. İdrar renkleri ve yoğunluğu ile ilgili doktora başvurmak isteyen hastalar için öncelikli olarak idrar analizi yaptırmak gerektir. İdrar yolu enfeksiyonları ve yukarda da belirtildiği gibi idrar rengi kırmızı ise en azından bunun kanama olup olmadığının ortaya konması için derhal idrar analizi yapılması önemlidir" dedi.

- İstanbul