Çiftlere Evlilik Öncesi "Genetik Geçişli Hastalıklar" İçin Tarama

YEŞİM SERT KARAASLAN - Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, önceden bilindiğinde tedbir alınabilecek hastalıkları tespit etmek için yerli bir tarama kiti geliştirmek ve herkesi bu taramalardan geçirmek isteriklerini belirterek, "Evlenecek çifte, bundan sonraki sürece ilişkin tüp bebek yöntemi gibi yönlendirmelerle bilgilendirme yapılacak." dedi.

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, AA muhabirine, bazı ilaçların temininde sıkıntı yaşandığına ilişkin bazı basın yayın organlarında yer alan iddialara ilişkin açıklamalarda bulundu.

İlaç fiyatlarında, her yılın şubat ayının 15'inde sektörle bir araya gelinerek bir önceki yılın avro kuru ortalamasına göre düzenleme yapıldığını hatırlatan Koca, bu yıl da ilgili düzenlemenin yapılarak yürürlüğe girdiğini anımsattı. Koca, "Bu çerçevede dolar ve avrodaki dalgalanmayla birlikte artışın biraz fazla olacağı beklentisiyle yer yer üretici, depocu ve eczanelerde stok eğiliminin olduğunu gördük. Bunun getirdiği bir sonuçtu." dedi.

Üretimin bir önceki yıla göre şubat ayında yüzde 17 oranında arttığını vurgulayan Koca, "Üretimde yetersizlik yoktu ama stok eğilimi fazlaydı. İlaç Takip Sistemi (İTS) denilen, iyi bilinen ve güvenilen bir sistemimiz var. Bu kapsamda da denetimler yapıldı. Sorun bu boyutuyla vardı ama düzenleme sonrası biz yine benzer şekilde piyasada fiyat düzenlemesi yapmamız gereken 41 ilacı daha tespit ederek orada da bir düzenleme yaptık." bilgisini verdi.

Her yıl mart ayının son haftasında sektörün beklentileri alınarak ilgili Bakanlıkların bir araya geldiğini ifade eden Koca, şunları kaydetti:

"Bu çerçevede düzenlemesi yapılabilecek olan ilaçlarla ilgili de bir çalışma yapılıyor, her yıl yapılıyor bu. Önümüzdeki hafta itibarıyla yapılabilecek düzenlemeyi de netleştirmiş olacağız. Şu an her türlü ilacın olduğunu çok rahat söyleyebiliriz. Gelecek hafta itibarıyla, düzenleme yapılacak ilaçlar varsa bunu da yapmış olacağız. Dolayısıyla bu anlamda vatandaşımız tedirgin olmasın."

İlaç fiyatlarına ilişkin bir tedirginliğin olmaması gerektiğinin altını çizen Koca, "Fiyat düzenlemesiyle ilgili bir önceki avro kurunun yüzde 70'i etkiliyordu, yaptığımız düzenlemeyle bir önceki avro kurunu yüzde 70'den yüzde 60'a çektik, yani yüzde 60 üzerinden bir düzenleme, dengeleme yapılmış oldu. Dolayısıyla bu anlamda maliyenin öngörmediği bir şeyden bahsetmiyoruz." diye konuştu.

Türkiye'de bulunmayan ilaçlardan temini sağlanacaklarda fiyatlandırmanın nasıl olacağına ilişkin soru üzerine Koca, "Ruhsat alınır ve ruhsat alım döneminde Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu bu dönemde ruhsatı verirken zaten fiyatını belirlemiş olur." değerlendirmesinde bulundu.

SMA tedavisinde kullanılan ilaç için yeni anlaşma

Koca, Sağlık Bakanlığınca Spinal Muskuler Atrofi (SMA) gibi genetik geçişli hastalıkların tespit edilmesine olanak veren yerli kit geliştirilerek evlilik öncesi çiftlere yönlendirme ve bilgilendirme yapılması amacıyla başlatılan çalışmayla ilgili de bilgi verdi.

SMA hastaları için kullanılan ilaç fiyatının çok pahalı olduğunu ifade eden Koca, "İlacın fiyatını söylemek istemiyorum. Çünkü, bir gizlilik anlaşmasıyla, daha önce benim medyada söylediğim rakamdan daha aşağı düşürmek üzere yeni anlaşma yapıldı. Ama buna rağmen yine yüksek olduğunu söyleyebilirim. Hızlı Ruhsatlandırma Kararnamesi yayımlandı. Bu ilacı hızlı ruhsatlandıracağımızı ilan etmiş olduk." ifadesini kullandı.

"Başvuru yapılsa bu ruhsatlandırma ile ne olacak?" sorusu üzerine Koca, "Yapabilirliğiniz varsa ruhsatı verecektik, siz de üretiyor olacaktınız. İlgili firmaya da patentinden dolayı bir patent hakkı veriliyor olacaktı. Niye? Amaç bu ilaca erişimin olmadığı, vatandaşın erişiminin sorunlu olduğundan yola çıkarak üretimi hızlandırmak. Bununla ilgili üç firma şu an aktif devrede ve çalışıyor. Yani biz bunu hızlı ruhsatlandırmak ve üretmek istiyoruz. Bunu yapabilirler, zor olan bir formül değil patent hakkı dışında. Zaten o da ücretli verilmiyor olacak. Bunula ilgili Amerikan firması ile yazışmaları da yaptık. Mevzuat gereği sizin o firmadan patent hakkı ile ilgili talebini de almanız gerekiyor. Bu yazışmalar yapıldı ve devam ediyor."

"Kiti yerlileştirme noktasında ciddi bir gayret içindeyiz"

SMA'nın önceden tespit edilebilmesi için tarama yöntemi üzerinde çalıştıklarını belirten Koca, şu açıklamalarda bulundu:

"SMA, otozomal resesif geçen bir hastalık. Otozomal resesif geçtiği için bunun önceden taranabilirliğini düşünüyoruz. Taranabilirliği evlilik öncesi basit bir testle, hatta hastanın gelmesine gerek kalmadan kanın emdirildiği bir kağıdın gerektiğinde postalanabilir olduğu bir yaklaşımla mümkün olabilir. Bunun kiti var dünyada ama pahalı. Tarama olabilmesi için ucuz olması gerekiyor. Bunu sağlayabilmek amacıyla da kiti yerlileştirme çalışması başlattık. Önümüzdeki dönemde, bir yıllık süreci geçmeden kiti yerlileştirme noktasında ciddi bir gayret içindeyiz.

O durumda sadece SMA değil otozomal resesif geçen hastalıkların da mümkün mertebe olabilirliğini sağlayıp bu sayıyı artırmak istiyoruz. Önceden bilindiğinde tedbir alınabilecek olan hastalıkları tespit etmek için tarama yapılabilecek yerli bir tarama kiti geliştirmek ve herkesi bu taramalardan geçirmek istiyoruz."

Bakan Koca, yapılacak tarama sonucunda evlenecek çiftte sonucun otozomal resesif çıkması halinde hangi yolun izleneceğine ilişkin, "Ne yapacağız, evleneceklerse 'Evlenmeyin mi?' diyeceğiz. Hayır elbette, böyle bir durum söz konusu değil. Yüzde 25 oranında hastalıklı doğum söz konusu olabildiğinden, çifte, bundan sonraki sürece ilişkin tüp bebek yöntemi gibi yönlendirmelerle bilgilendirme yapılacak. Tüp bebek yönteminin de ücretini karşılamayı taahhüt ederek bir yaklaşım olacak." ifadesini kullandı.

Koca, her yıl ortalama 170 SMA'lı doğum gerçekleştiğini, bunun son derece önemli olduğunu vurgulayarak, "Taramayla, her yıl 170 sağlıklı olmayan çocuğun doğumunu önleyebilir olmak mümkünse bunu yapalım istiyoruz ki bu mümkün. Bunu yaygın bir taramaya dönüştürmek istiyoruz." diye konuştu.