"Bebeğinizin zeka gelişimi gebelikteki tiroide bağlı"

Çamlıca Medipol Üniversitesi Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bölümünden Doç. Dr. Mahmut Muzaffer İlhan, gebelikte tiroid hormonlarının bebeğin gelişiminde büyük rol oynadığını belirterek anne adaylarını uyardı. Doç. Dr. İlhan, tiroidin boynumuzun orta alt kısmında yer alan kelebek şeklinde bir bez olduğuna değinerek "Tiroid bezi tiroid hormonları salgılayarak hücrelerin şeker yakması, yağ depolaması gibi enerji dengesini yani metabolizmasını ayarlar, hücrelerin büyüme, gelişme, çoğalmasını düzenler" ifadelerini kullandı.

İLK AYLAR OLDUKÇA ÖNEMLİ

Bebeklerin anne karnındayken tiroid hormonu ihtiyacını anneden temin ettiğine işaret eden Doç. Dr. İlhan, şöyle devam etti: "Gebeliğin 12'nci haftasına kadar bebek, annenin tiroid hormonlarına muhtaçtır. Bebeğin tiroid hormon üretiminin iyi seviyelere ulaşması 20'nci haftayı bulabilir. Tiroid hormonları anne karnındaki bebeğin düzgün bir şekilde büyümesi, organ gelişiminin tamamlanması, gebeliğin sağlıklı şekilde sürdürülmesi için mutlak ihtiyaçtır ve bu sebeplerden dolayı gebeliğin ilk dönemlerinde daha büyük önem taşır. Anne kanında tiroid hormon seviyelerinin uygunsuz olması ileride geri dönüşü mümkün olmayan gelişim kusurlarına yol açabilir. Gebede oluşabilecek tiroid hormon bozuklukları tiroidin az çalışması (hipotiroidi) ve tiroidin aşırı çalışması (hipertiroidi) şeklinde sınıflandırılabilir."

HAŞİMATO HASTALIĞINA DİKKAT

Doç. Dr. İlhan, gebelikte hipotiroidinin yeni ortaya çıkabileceğini ifade ederek, şu bilgileri verdi: Ayrıca gebelik öncesi var olan hastalığın yetersiz tedavisiyle hipotiroidi kendini gösterebilir. Gebelikte tiroid yetmezliğinin en sık sebebi haşimato hastalığıdır. Gebede hipotiroidinin diğer önemli bir sebebi gebelik öncesi alınan tiroid ilacının dozunun düzgün olmamasıdır. Tiroid ilaç dozunun bozukluğu kendisini tiroid hormon yetersizliği ile gösterir. Tiroid hormonları büyüme ve gelişme açısından hayati öneme sahip olduğu için annede ileri yetersizliği, bebeğin özellikle zeka ve sinir sistemi gelişiminde geri dönüşü mümkün olmayan hasarlara yol açabilir. Hipotiroidinin diğer önemli etkileri arasında artmış düşük riski, düşük doğum ağırlığı, erken doğum, gebelik zehirlenmesi (preeklampsi), doğum sonrası aşırı kanama ve kansızlık sayılabilir. Bununla beraber bütün bu olumsuz etkiler tiroid hormon dozunun yeterli ve gebelik haftasına uygun bir şekilde ayarlanmasıyla önlenebilmektedir. Bunun için gebelikte tiroid bozuklukları olan bir hastanın endokrinoloji uzmanına başvurması ve tiroid hormonlarının yakın olarak izlenmesi önem taşımaktadır.

ORGAN GELİŞİMİNİ DE ETKİLİYOR

Zehirli guatr yani Graves hastalığının gebelikte tiroidin fazla çalışmasının en sık sebebini oluşturduğunu ifade eden Doç. Dr. İlhan, şu değerlendirmede bulundu: Kullanılan tiroid ilacının dozunun fazla yüksek olması da hipertiroidi belirtilerine sebep olup anne ve bebeğe olumsuz etkilerde bulunabilir. Gebeliğin özellikle ilk haftalarında tiroid seviyelerini etkileyebilecek diğer önemli bir faktör plasentadan salgılanan Beta-HCG hormonudur. Gebelik teşhisinde de kullanılan bu hormon bazı gebelerde TSH isimli tiroid hormonuna benzer aktivite göstererek tiroid bezinin bir miktar hızlanmasına sebep olabilir. Bazı gebelerde aşırı bulantı kusmayla ilişkili olabilse de gestasyonel hipertiroidi denilen bu durum sıklıkla zararsızdır ve gebeliğin ilerleyen haftalarında kendiliğinden düzelir. Tiroidin az çalışmasının olduğu gibi, fazla çalışmasının da gebelik ve bebek üzerinde birçok olumsuz etkileri vardır. Annenin erken doğuma girmesi, gebelik zehirlenmesi geçirmesi ve aşırı şiddetli tiroid hormon fazlalığı durumunda tiroid krizi geçirmesi hayati risklerin önde gelenleridir. Bebeğin düşük ağırlıklı doğması, özellikle doğum sonrası dönemde bebekte çarpıntı gibi zehirli guatr bulguları gelişebilmesi ve bebekte organ gelişim kusurları anne karnındaki bebekte gelişebilecek en önemli problemlerdir.

TAKVİYE İLAÇLARINI DİKKATLİ KULLANIN

Doç. Dr. İlhan, gebelikte tiroid riskleri için yapılması gerekenleri ise şöyle sıraladı: Gebelikte tiroid hastalıklarının doğurabileceği ağır sonuçlar tiroid hormon seviyelerinin gebelik haftasına göre hedeflenen aralıkta tutulmasıyla kolayca önlenebilir niteliktedir. Gebelik öncesi tiroid hormonunu dışarıdan alan bazı hastalarda gebelikte tiroid ilaç dozunu yüzde 20-25 arttırmak gerekebilmektedir. Eğer hasta tiroid ilacı almıyorsa gebeliğe uygun tiroid hormon düzeyinin yakalanması için tiroidin çalışma durumuna göre uygun ilaç tedavileri başlanabilir. Bu ilaç tedavilerinin dozunun uygun olup olmadığı özellikle 20'nci haftaya kadar daha sık olmak üzere periyodik takiplerle izlenir. Gebede yeterli tiroid hormon üretimi ve bebeğin tiroid gelişimi için en önemli konulardan biri gebenin yeterli iyot takviyesi almasıdır. Gebelikte çeşitli amaçlarla demir ve kalsiyum takviyeleri çok sık kullanılmaktadır. Burada bilinmesi gereken nokta demir ve kalsiyum gibi takviyelerin tiroid hormon ilaçlarının bağırsaktan emilimini bozabildiğidir. Bu sebeple tiroid hormonu alan gebeler tiroid ilacından en az 4 saat sonra demir veya kalsiyum ilaçlarını almalıdır"