"Aile içi şiddete tanık olan çocuk yetişkinlikte şiddete başvurabiliyor"

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı yaptığı araştırmalara göre, aile içinde şiddete tanıklık eden ya da maruz kalan çocukların, yetişkinlik dönemlerinde şiddete başvurabileceklerini belirten Çocuk Gelişimi Program Başkanı Öğr. Gör. Gökçe Gülen Akçin, "Çocuklar, şiddetin yakın ilişkiler için kabul edilebilir olduğunu düşünebilir, başkalarının ona kötü davranmasına inanabilir" dedi.

Dünya çapında aile içi şiddet ve istismar vakalarında bir artış olduğunu söyleyen Altınbaş Üniversitesi Çocuk Gelişimi Program Başkanı Öğr. Gör. Gökçe Gülen Akçin, aile içi şiddet vakalarına dair farklı araştırmalardan elde edilen verileri yorumlayarak tavsiye ve uyarılarda bulundu.

Salgının ilk ortaya çıktığı Çin'in Wuhan şehrinde, Şubat 2020'de aile içi şiddet vakalarının bir önceki yıla göre üç kat arttığı, bu vakaların yüzde 90'ında Kovid-19 pandemisinin etkisi olduğunun değerlendirildiğini belirten Gökçe Gülen Akçin, " Türkiye'de de durum dünya genelinden farklı değil, Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi'nin 28 kentte yaşayan bin 873 kadının katılımıyla gerçekleştirdiği çalışmalardan elde ettiği verilere göre pandemi döneminde aile içi şiddet vakalarının arttığı, kadına ve kız çocuklarına şiddette yüzde 27,8'lik bir artış olduğu gözleniyor" açıklamasını yaptı.

TÜRKİYE'DE DURUM NASIL?

Amerika'da Journal Child Development'da yayınlanan bir araştırmanın sonuçlarını değerlendiren Gökçe Gülen Akçin, "Anaokulundan yedinci sınıfa kadar, aile içi çatışmanın çocuklar üzerindeki etkisine bakıldığında elde edilen veriler gösteriyor ki, yüksek düzeydeki ebeveyn çatışmaları, çocukların ruh sağlığına uzun vadede çok ciddi zararlar veriyor" ifadelerini kullandı. UNICEF tarafından yürütülen küresel bir araştırmadaysa, aile içi şiddeti önleme ve müdahale hizmetlerinin, pandemi döneminde ciddi oranda sekteye uğradığını ve çocukların şiddet, ihmal, duygusal/ fiziksel/ cinsel istismar açısından daha fazla risk altında kaldıklarının vurgulandığını belirten Gülen Akçin, aile içi şiddet konusunda Türkiye'de yapılan araştırmalarda elde edilen verileri de paylaştı:

"Türkiye'de Çocuk İstismarı ve Aile İçi Şiddet Araştırması sonuçları, Türkiye'de yaşayan 7-18 yaşlar arasındaki çocukların yüzde 56'sının fiziksel istismara, yüzde 49'unun duygusal istismara, yüzde 10'unun cinsel istismara tanık olduğunu gösteriyor. Türkiye'de sivil toplum kuruluşlarının perspektifinden aile içinde çocuğa karşı şiddeti izleme ve anlama amacıyla yapılan ilk araştırma olan 'Pandemi Dönemi Çocuğa Karşı Şiddet ve İhtiyaç Analiz Raporu'nda da katılımcıların yüzde 72.2'si, çocuklara yönelik duygusal/psikolojik şiddetin arttığını ifade etmiş durumda."

EBEVEYN KAVGALARI ÇOCUKLARDA NE TÜR SORUNLARA YOL AÇIYOR?

Yüksek çatışmalı sağlıksız evliliklerde, evde yaşanan şiddete tanık olmanın çocukta pek çok zihinsel, duygusal, sosyal, davranışsal ve sağlık sorunlarını beraberinde getirdiğini vurgulayan Gökçe Gülen Akçin, "Hararetli tartışmaların ve şiddetin olduğu bir ev ortamında ebeveynlerin kontrolden çıktığını gören çocuk kendini korkmuş, savunmasız, yalnız hisseder; travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gelişir ve güven duygusu yok olur, hatta kendini suçlama eğilimi gösterir. Şiddet, çocukta öğrenme güçlüğü, anksiyete, fobi, depresyon, kaygı, obsesif- kompulsif- duygu ve davranış bozukluklarının gelişim riskini de arttırmaktadır" şeklinde konuştu.

Duygusal olarak zorlayıcı bir aile yaşantısı içinde büyüyen çocukların ileriki yaşlarda sorunları dışsallaştırma ve içselleştirme problemleri de yaşayabildiklerine dikkat çeken Gökçe Gülen Akçin, "Ailede şiddete tanık olan çocuklar, aile ilişkileri hakkında olumsuz düşüncelere sahip olabilecekleri gibi, kendilerini de olumsuz görürler ve düşük öz saygıya sahip olurlar. Öfke nöbetleri, içe kapanma, gerileme, küfürlü dil kullanma, kendine fiziksel zarar verme gibi kontrol dışı davranış problemleri gösterirler. Dışa dönük semptomlar olarak adlandırdığımız, başkalarına karşı düşmanlık duyguları besleme ve zarar verme, saldırganlık gibi eylemler de sıklıkla görülebilir. Stres, çocukların gerek fiziksel gerekse psikolojik iyilik hallerine ciddi zararlar vererek sağlıklı gelişimlerini engelleyebilir" değerlendirmesinde bulundu.

"BİLİŞSEL GERİLİĞE DE NEDEN OLABİLİYOR"

Aile içinde tartışmaların sıklık oranı arttıkça stres hormonu olan kortizol seviyelerinin de yükseldiğini ve çocukların yatak ıslatma, kabuslar, uyku ve yeme bozuklukları sergileyebildiklerini söyleyen Gökçe Gülen Akçin, şöyle konuştu:

"Araştırma sonuçları, yüksek çatışmalı bir aile ortamında yaşanan stresin, çocuğun bilişsel performansını bozabileceğini de gösteriyor. Zihni genellikle gergin ev ortamıyla meşgul olduğundan, çocuğun dikkatini toplama ve duygularını/davranışlarını düzenlemede zorluk yaşamasına yol açar, okulda akademik çalışmalara konsantre olmasını da zorlar. Ergenlik dönemine gelindiğinde belirtiler şiddetini arttırarak devam ederken zihinsel sağlığı derinden etkilenir, stresi davranış sorunlarına çevirebilir ve anti-sosyal davranışlar sergileyebilir. Sıkıntılı bir ruh hali içindedirler, sorunları içselleştirirler, aile içinde yaşanan çatışmaları kendi ilişkilerine yansıtırlar ve yaşamdaki çatışmalarla nasıl başa çıkacağını bilmeyen genç için depresyon artık kaçınılmazdır."

"ÇOCUKLARDA DA ŞİDDET EĞİLİMİ ARTTI"

Gökçe Gülen Akçin, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın yaptığı araştırmaların da aile içinde şiddete tanıklık eden ya da maruz kalan çocukların, yetişkinlik dönemlerinde şiddete başvurabilecekleri konusunda önemli bilgiler verdiğini belirterek şunları söyledi:

"Erkek çocukları, babalarından kadına şiddet uygulamalarını öğrenirken bu davranışı normal kabul eder, kız çocukları da annelerinden, şiddetin beklendiğini ve bunun katlanılması gereken bir şey olduğunu öğrenirler. Çocuklar, şiddetin yakın ilişkiler için kabul edilebilir olduğunu düşünebilir, başkalarının da ona kötü davranmasına, şiddete izin vermenin sorun olmayacağına inanabilirler. Saldırgan davranışlara karşı duyarsızlaşma, öfke yönetimi, zayıf problem çözme becerileri yaşayarak yetişkinliğe eriştiklerinde de mağdur veya istismarcı olabileceklerdir."

DİKKAT ŞİDDET AİLEDE ÖĞRENİLİYOR

Ebeveyn arasında şiddetli kavgalara maruz kalınan bir ev ortamının yarattığı düşük öz saygı ve hayata olumsuz bakışla, yaşadığı acıyı dindirmek isteyen gencin alkol, sigara, uyuşturucu kullanmaya başladığını belirten Gökçe Gülen Akçin, bu durumun da gençlerde suç faaliyetleri, erken ve riskli cinsel aktivite, erken evlilik, intihar ve evden kaçma olasılığını arttırdığının saptandığına dikkat çekti. "Çocuklar ve özellikle gençler evde yaşanan olumsuz her şeyi bir sünger gibi emerler dolayısıyla da ileriki yaşlarında sahip olacakları ilişki türleri için aile bir modeldir" diyen Gökçe Gülen Akçin, "Sonuç olarak, aile içi şiddete tanık olan çocukların, psiko-sosyal açıdan sağlıklarının olumsuz etkileneceği ve kendi yetişkinlik yaşamlarında da şiddet içeren davranışlarda bulunmalarının muhtemel olduğunu istatistikler de gösteriyor" ifadelerini kullandı.