İran Meclisinde UAEA Denetimleri Üzerine Tartışmalar

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) denetçilerinin İran'a gelmesi mecliste tartışmalara yol açtı. Meclis Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf, Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi'nin onayıyla denetimlere izin verildiğini duyururken, bazı milletvekilleri bunun UAEA ile iş birliğini askıya alan yasaya aykırı olduğunu savundu.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) denetçileri, İran'ın ajansla iş birliğini askıya almasının ardından yeniden İran'a geldi. Meclis Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf, bugün yaptığı açıklamada, denetimlere onay verildiğini duyurdu. Kalibaf'ın açıklamasının ardından bazı milletvekilleri ise karara tepki göstererek, bunun ülkenin UAEA ile iş birliğini sınırlayan mevcut yasalara aykırı olduğunu dile getirdi.

"Buşehr ve Tahran'daki denetimler yasaya aykırı"

Tahran Milletvekili Kamran Gazenferi, meclis açık oturumunda yaptığı konuşmada, "Kalibaf bugünkü Meclis oturumunda, Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi'nin onayıyla Ajans görevlilerine Buşehr nükleer tesisi ve Tahran Araştırma Merkezi'ne giriş izni verildiğini söyledi. Bu adım, hükümetin Ajans ile iş birliğini askıya almasını zorunlu kılan yasanın açıkça ihlalidir" dedi.

Gazenferi, "Bu yasa gereği hükümet, ulusal egemenlik, toprak bütünlüğü ve nükleer tesisler ile bilim insanlarının güvenliği tam olarak sağlanmadan Ajans ile herhangi bir iş birliği yapamaz. Bu adımlar devam ederse, yasayı açıkça ihlal ettiği için Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi Başkanı (Ali Laricani) hakkında yargıya suç duyurusunda bulunulacaktır" ifadelerini kullandı.

"Ulusal güvenliğimiz şaka değil"

Milletvekili Emir Hüseyin Sabiti ise yaptığı açıklamada, "Meclisin Ajans ile iş birliğini askıya alma yasası üzerinden henüz iki ay geçmeden, Ajans görevlileri denetçi kılığında İran'a geldi. Siz 'Grossi'den hesap soracağım' dediniz ama şimdi Grossi bizden hesap soruyor. Meclisin koyduğu şartlar görünüşe göre uygulanmamış. Sayın Arakçi, Ajans ile yaptığınız anlaşma metnini okudum, bu metin tam bir felaket. Eğer doğru değilse lütfen yalanlayın. Bu anlaşma, bir sonraki savaşı kaçınılmaz hale getiriyor. Ulusal güvenliğimiz şaka değildir" dedi.

"Yasa ihlal edilmedi"

İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, mecliste çıkarılan yasaya rağmen Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi'nin UAEA denetçilerine izin vermesi sonrası başlayan tartışmalara yanıt verdi. Bazı milletvekillerinin iddia ettiği gibi yasanın ihlal edilmediğini belirten Arakçi, "Meclis tarafından kabul edilen yasa, Ajans ile yapılacak iş birliğini Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi'nin kararına bırakmıştır. Bu nedenle Ajans'tan gelen tüm talepler, yasa gereği önce Konsey'e iletilmekte ve nihai karar burada verilmektedir" dedi.

Arakçi, Buşehr nükleer santralindeki yakıt değişimi sürecine de değinerek, "Şu anda da Ajans denetçileri gözetiminde yapılması gereken yakıt değişimiyle ilgili gerekli kararlar alınmıştır. Tüm iş birliği ise Meclis yasasının belirlediği çerçevede ve İran halkının çıkarlarını koruyacak şekilde yürütülecektir" ifadelerini kullandı.

"Üzerinde anlaşmaya varılmış bir metin yok"

Milletvekili Sabiti'nin Ajans ile iş birliğine ilişkin anlaşma metni eleştirilerine de yanıt veren Arakçi, "Henüz hiçbir metin nihai olarak onaylanmadı. Taraflar arasında bazı görüşler karşılıklı olarak paylaşılmış ve Ajans'ın görüşleri de birkaç kez yazılı olarak sunulmuştur. Her müzakere sürecinde taraflar kendi görüş ve düşüncelerini aktarır ki sonunda bir sonuca varılsın. Sayın temsilcinin bahsettiği metnin nereden geldiğini bilmiyorum. Ancak bu metin, üzerinde müzakere edilen veya üzerinde anlaşmaya varılan bir metin değildir" ifadelerini kullandı.

"İran'da çalışmalarımıza yeniden başlamak üzereyiz"

UAEA Başkanı Rafael Grossi, ABD basınına verdiği röportajda, "UAEA müfettişlerinden oluşan ilk ekip İran'a döndü ve çalışmalarımıza yeniden başlamak üzereyiz. İran'da birçok tesis var. Bazıları saldırıya uğradı, bazıları ise uğramadı. Çalışmalarımızın yeniden başlamasını kolaylaştırmak için hangi pratik mekanizmaların devreye alınması gerektiğini görüşüyoruz" ifadelerini kullanmıştı.

İran, UAEA ile işbirliğini askıya almıştı

İran İslami Şura Meclisi, 25 Haziran'da nükleer ve bilim insanlarının güvenliği sağlanana kadar Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile iş birliğinin askıya alınmasını öngören yasa tasarısını onaylamıştı. İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan 2 Temmuz'da yasayı resmen onaylayarak, İran Atom Enerjisi Kurumu, Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi ve Dışişleri Bakanlığı'na kararın derhal uygulanması için talimat vermişti. Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi ise 12 Temmuz'da UAEA ile işbirliğinin durdurulmadığını ancak yaşanan gelişmeler nedeniyle Ajansla olan iş birliğinin yeni bir biçim alacağını açıklamıştı. - TAHRAN