İngiltere Seçimleri: Hiçbir Parti Mecliste Çoğunluğu Sağlayamazsa Süreç Nasıl İşliyor?

İngiltere'de yapılan seçimlerde sandık çıkış anketleri, Muhafazakar Parti'nin birinci parti olduğunu ancak mecliste çoğunluğu sağlamasının kesin olmadığını ortaya koyuyor.

Peki Muhafazakar Parti'nin çoğunluğu sağlayamaması durumunda ne olacak? Bu durumdaki olası senaryolarla ilgili merak edilen soruları derledik.

Hükümeti, seçimlerde en çok oy alan parti mi kuruyor?

Bu, her koşulda geçerli bir kural değil. Seçimlerde en çok oy alan parti normal şartlarda seçimi kazanmış sayılıyor ve genelde bu partinin genel başkanı ülkenin başbakanı oluyor.

Ancak, birinci partinin mecliste çoğunluğu sağlayamaması durumunda, sandıktan ikinci çıkan partinin de iktidara gelme ihtimali ortaya çıkmış olacak.

Çoğunluk nasıl elde ediliyor?

İngiltere'de dar bölge seçim sistemi uygulanıyor. Ülke 650 seçim bölgesine bölünmüş durumda ve her seçim bölgesinde en fazla oyu alan aday milletvekili seçiliyor.

Mecliste çoğunluk elde etmek için toplam koltuk sayısının yarısından bir fazlasına yani 326'ya ulaşmak gerekiyor.

Eğer hiçbir parti mecliste çoğunluk elde edemezse ne olacak?

Yeni hükümeti kimin kuracağı belli olana kadar Muhafazakarlar iktidarda kalmaya devam edecek. Theresa May de eğer istifa etmezse bu durumda başbakan olmayı sürdürecek. Bu süreçte partiler arasında koalisyon görüşmeleri başlayacak. Bu sürecin sonunda ya May ya da İşçi Partisi lideri Jeremy Corbyn başbakan olacak.

Bu süreçte bir olasılık koalisyon. Bir diğer olasılık da bu partilerin kendi başlarına hareket etmesi ve küçük partilerin desteğiyle azınlık hükümeti kurmaya çalışması.

Yeni hükümet için ilk adım kimden gelecek?

Theresa May mecliste çoğunluğun desteğini elde etmeyi başarması durumunda başbakan olarak kalabilecek.

Ancak bunun olamayacağı, Jeremy Corbyn'in ise bunu kendisinin elde edebileceği kesinleşirse, istifası beklenecek. Bunun ardından Corbyn başbakan olacak.

Ancak Corbyn'in çabalarına başlaması için May'in durumunun kesinleşmesini beklemesi gerekmiyor. May görüşmelerini sürdürürken Corbyn de kendi görüşmelerini yürütebilir. Hatta liderlerin aynı partilerle görüşmeleri de mümkün.

Bu süreç ne kadar devam edecek?

Resmi olarak bir zaman kısıtlaması bulunmuyor. 2010 yılındaki seçimlerde hiçbir parti mecliste çoğunluğu sağlayamamıştı.

Partiler arasında beş gün süren görüşmelerin sonunda koalisyon kurulmuştu.

Brexit görüşmeleri ne olacak?

Brexit yani AB'den ayrılma görüşmelerinin 19 Haziran'da başlaması planlanıyor.

Ancak bu süreye kadar hükümetin kurulamaması durumunda İngiltere, AB'den görüşmelere başlama tarihini uzatmasını isteyebilir.

Kraliçe'nin rolü ne olacak?

Kraliçe, kendisine mecliste çoğunluğu elde ettiğini söyleyen lidere hükümeti kurma yetkisi verecek.

Kraliçe'nin parti politikalarına müdahil olma hakkı bulunmuyor. Dolayısıyla başbakanı kendisinin seçeceği bir durum olmayacak.

Koalisyon hükümeti ihtimali var mı? Küçük partilerin koalisyona bakışları nasıl?

Koalisyon hükümeti ihtimali 2010'a göre daha zayıf olarak görülüyor.

İşçi Partisi lideri Jeremy Corbyn seçim kampanyası döneminde koalisyona karşı olduğunu söylemişti.

İşçi Partisi'nin olası koalisyon ortaklarından İskoç Ulusal Partisi ve Liberal Demokratlar da bugüne kadar yaptıkları açıklamalarda herhangi bir koalisyona girmeyeceklerini açıkladı.

Kuzey İrlanda partisi DUP (Demokratik Birlik Partisi), hiçbir partinin mecliste çoğunluğu sağlayamaması durumunda müzkarelerde güçlü konumda olduğunu açıklayarak Muhafazakar Parti'yle görüşmelere göz kırptı.

Azınlık hükümeti nasıl kurulur?

Muhafazakar Parti ve İşçi Partisi mecliste çoğunluğun desteğini elde etmeyi başaramasa bile azınlık hükümeti kurabiliyor.

Sinn Fein seçimlere girse de meclise milletvekili göndermiyor. Sinn Fein'in beş milletvekili kazanması durumunda mecliste çoğunluk sayısı 323 oluyor. Yani ikinci olan bir parti, hükümet kurabiliyor mu?

Evet kurabiliyor. Kamuoyunun böyle bir hükümeti benimseyip benimsemeyeceği ise şüpheli.

Bir azınlık hükümeti ne kadar istikrarlı olabilir?

Britanya'da daha önce de azınlık hükümetleri kuruldu. Azınlık hükümeti durumunda hükümet, Avam Kamarası'ndaki oylamalarda, küçük partilerle ittifaklar kurmak ve anlaşmaya gitmek zorunda olacak. Ancak hükümet partisi bir başka partiyle 'güven ve tedarik' anlaşmasına gidebilir.

Yeniden seçime gidilebilir mi?

Bu mümkün. Daha önce Westminster'da azınlık hükümetleri kurulduğunda başbakan, mecliste çoğunluğun desteğini elde etmek için ilk fırsatta seçime gitme yolunu seçti. ya da muhalefet yeni bir seçimi zorladı.

Bununla birlikte Muhafazakar Parti ve Liberal Demokratlar'ın 2010 yılında meclisten geçirdikleri yasaya göre seçimlerin yapılabilmesi için iki şart gerekiyor:

-Mecliste milletvekillerinin üçte ikisi buna onay vermeli ki bu hem Muhafazakarların hem de İşçi Partisi'nin desteğinin gerektiği anlamına geliyor.

-Basit çoğunluktaki milletvekillerinin bir gensoru önergesini onaylaması gerekiyor. Bu durumda en geç 14 gün içinde seçim çağrısı yapılmalı.

Bütün bunların dışında ihtimaller var mı?

Bu kısım epey muğlak zira İngiltere'de yazılı bir anayasa bulunmuyor.

Uzmanlar, kimsenin hükümet kuramadığı bir durumda neler yaşanabileceği konusunda bölünmüş durumda.

Bazı farklı senaryolar var:

Eğer Avam Kamarası'ndan bir gensoru önergesi geçerse başbakan görevi partisinden başka birine bırakabilir. Bu kişi de, 14 günlük süreç içinde yeniden güven oyu girişiminde bulunabilir.

- Başbakan istifa edip görevi muhalefet liderine devredebilir. Yeni başbakan da ülkeyi 2020'ye kadar yönetebilir. Bu, hükümetin seçimsiz değişmesi demek ki daha önce İngiltere tarihinde hiç yaşanmadı.