Molla Fenari Biyografisi

Molla Fenari Kimdir ?

Molla Fenari, (d. 1350 - ö. 1430, Bursa), din alimi, müderris, Osmanlı Devleti'nin ilk şeyhülislamı.

Hayatı
Molla Fenari yaklaşık 1350 yıllarında Maveraünnehir'de doğmuş ve Anadolu'ya göçetmiştir.[1][kaynak belirtilmeli]Asıl adı Şemseddin Mehmed'dir. Babası Muhammed Hamza b. Ahmed tasavvuf ile uğraşmakta idi. Fenari lakabını ya Bursa Yenişehri civarında bulunan Fener kasabasından almıştır ya da babasının fenercilik yapması dolayısıyla almıştır. Molla Fenârî küçük yaşta babasından tasavvuf öğrenmiştir. Medrese eğitimi sırasında Mevlânâ Alâuddîn Esved, Cemaleddin Aksarayî ve Somuncu Baba'nın derslerine devam etmiştir. Mısır'a gidip, Hanefî fıkıh âlimi Ekemâleddîn-i Bâbert'in derslerine katılmıştır.

Molla Fenari müderris olarak Bursa'da. Yıldırım, Çelebi Mehmed ve II. Murad dönemlerin yaşayıp çalışmıştır. Ankara Savaşı'ndan sonra Seyyid Mehmedi Buharî ve bir grup alim ile Timur tarafından esir olarak Kütahya'ya getirilmiştir.[2]

Osmanlı belgelerinde II. Murad 1424 yılında onu "Müfti'l Enamlık" görevine atamasına kadar (kadılar ve fakihler hakkında belgeler bulunmakla beraber) Molla Fenari ile kurulan ve sonradan şeyhülislamlığa dönüşecek müftülük kurumu hakkında hiçbir kayda rastlanmamaktadır.[3] Zaten 16. yüzyılda Mehmet Ebussuud Efendi'nin şeyhülislamlığına kadar, müftüler düşük maaşlı ve bu nedenle protokolde düşük seviyelerde bir devlet mercii idi. Kazaskerler günde 500 akçe yevmiye alırlarken müftüler önce bunun beşte biri sonra üçte biri günlük yevmiye alırlardı.[3]

Bu nedenle olacak Molla Fenari Bursa'da müderrislik, kadılık ve müftülük yaparken gelir sağlamak için ipekçilik de yapmıştır.

Molla Fenari, Bursa kadısı iken reisliği yaptığı mahkemede Yıldırım Bayezid'in şahitliğini kabul etmeyerek, adalet önünde hükümdarla herhangi bir vatandaşın eşit haklara sahip olduğu ilkesini getirmiştir.

Molla Fenari Hicaz'a hac ziyaretini ilk defa 1419'da yapmıştır. Hacdan dönerken, Mısır'da bir müddet kalarak ders vermiş ve Kudüs'e da uğradı. 1429 yılında Şam yolu ile ikinci defa hacca gitmiş ve bu arada yine Mısır ve Kudüs'te uğramıştır,

1430 yılında Bursa'da öldü.

Seçilmiş eserleri
Molla Fenarı'nın seçilmiş eserleri isimleri şu listede verilmiştir:[4].

. Ayn-ül-A'yân: Fâtiha sûresinin tefsîri.
. Fusûl-ül-Bedâyi' fî Usûl-iş-Şerâyi:Şeriat usulünde yenilikler meydana getirme.
. Îsâgûcî Şerhi: Mantık ilmi hakkında şerhtir. 1886'da İstanbul'da basılmıştır.
. Enmûzecu'l-Ülûm: "Bilimler Örneği" ansiklopedik bir eser
. Ferâiz-i Sirâçiyye Şerhi
. Şerh-i Mevâkib üzerine talikât,
. Eşâs-ut-Taşrîf,
. Esmâ'il-Funûn,
. Eş'ile,
. Risâletu Riçâl-il-Gayb,
. Risâletun fî Menâkib-iş-Şeyh Behâuddîn-i Nakşibendî,
Serhu Üsûl-il-Pezdevî,
. Serhu Telhîs-il-câmı' el-Kebîr: Fıkıh hakkında.
. Serhu Telhîs-il-Miftâh
Popüler kültürdeki yeri
Yönetmenliğini Kürşat Kızbaz'ın üstlendiği 2016 çıkışlı Türk filmi Somuncu Baba: Aşkın Sırrı'nda Molla Fenari'yi Emin Olcay canlandırdı.