Kadın Erkek Eşitliği Geriliyor

Davos toplantılarıyla ünlü Dünya Ekonomik Forumu’nun 2007 yılına ait “Cinsiyet Eşitsizliği Raporu” açıklandı. Bir “Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi” de içeren raporda Türkiye geçen yıl bulunduğu 105’inci sıradan, 121’inci sıraya düştü.

İran, Mısır ve Moritanya kadın ve erkeklerin “ülke kaynaklarından eşit yararlanma, eğitim, sağlık hakkı, politikada temsil, ekonomik güce sahip olma” gibi ölçütlere göre yapılan sıralamada Türkiye’yi bu yıl geçti. Raporla ilgili basın açıklamasında, “Sıralamanın alt yarısında, Tunus, Türkiye ve Fas gibi ülkeler, göreceli sıralamada daha fazla düşmekle kalmadılar aynı zamanda geçen yılki performanslarıyla bağlantılı puanlarda da düşüş gösterdiler” denildi.

İSKANDİNAV ÜLKELERİ EŞİTLİKTE ÖNDE

Dünya Ekonomik Forumu’nun 2007 Cinsiyet Eşitsizliği Raporu dünya nüfusunun yüzde 90’ını temsil eden 128 ülkeyi kapsadı. Geçen yıl dünyanın tüm bölgelerinden 115 ülke incelenmişti. Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi’ni oluşturmakta yararlanılan 14 veriden 13’ü, Uluslararası Çalışma Örgütü, BM Kalkınma Programı ve Dünya Sağlık Örgütü gibi uluslararası örgütlerden sağlandı. Rapor kadın erkek eşitsizliğini, “Ekonomik katılım ve fırsat eşitliği, eğitime erişim, politika da yetki alma ve sağlık-yaşam hakkı” gibi dört alandaki verilere göre oluşturdu. Raporla ilgili basın açıklamasında şöyle denildi:

TÜRKİYE DÜŞTÜ İRAN, SUUDİ ARABİSTAN YÜKSELDİ

“Yeni verilere dayanan hesaplamalar, hukukçular üst düzey kamu yöneticileri ve iş yöneticilerinde olduğu gibi, profesyoneller ve teknik alanlardaki işçiler arasında da kadınların oranının arttığını göstermiştir. Sıralamanın alt yarısında Tunus (102), Türkiye (121) ve Fas (122) gibi ülkeler, göreceli sıralamada daha fazla düşmekle kalmadılar fakat aynı zamanda geçen yılki performanslarıyla bağlantılı puanlarda da düşüş gösterdiler. Diğer yandan, 2006 sonuçlarıyla karşılaştırıldığında, Kore (97), Birleşik Arap Emirlikleri (105) ve Suudi Arabistan (124) 2007 sonuçlarıyla cesaret verici iyileşmeler gösterdi.”

Moritanya, İran, Mısır 115 ülkeli 2006 endeksinde Türkiye’nin altındayken, 128 ülkeli bu yılki endekste kadın erkek eşitliği açısından Türkiye’nin üzerinde yer aldı.

TÜRKİYE 115 ÜLKELİ SIRALAMAYA GÖRE 108’İNCİ SIRAYA İNDİ

Raporda Türkiye’yle ilgili şu şöyle denildi:

“Hırvatistan (16) ve Moldova (21), Hırvatistan’ın politik yetkilendirmede güçlü performans göstermesi, Moldova’nın ise ekonomik katılımda eşitsizliği azaltmasıyla güçlü performans ortaya koymayı sürdürüyor. Bulgaristan (25) ve Romanya (47) da, Bulgaristan’ın özellikle ekonomik katılım ve fırsat eşitliği puanlarındaki dikkat çekici artışıyla yüksek ortalamada bulunmayı sürdürmektedir: Bulgaristan’da kadınların işgücüne katılımları yüzde 41’den yüzde 52’ye yükselmiştir. Kadın hukukçuların, üst düzey kamu yöneticilerinin ve yöneticilerin oranı yüzde 30’dan yüzde 33’e yükselmiş ve kadın profesyonel ve teknik çalışanların yüzdesi, 34’ten yüzde 61’e çıkmıştır. 2006’da 105’inci sırada olan Türkiye, şimdi 128 ülkeyi kapsayan 2007 sıralamasında 121’incidir. Türkiye, 2007 sıralaması özgün 115 ülkeyi içeren tabloya göre yeniden sıralama yapılsaydı 108’inci olacaktı. Türkiye en alt sıralardaki Avrupa ülkelerinin oldukça altında bulunmayı ve dört alt-endekste de düşük ortalamalı performans sergilemeyi sürdürüyor: Ekonomik katılım ve fırsat eşitliğinde 118’inci, eğitime erişimde 110’uncu, sağlık ve hayatta kalma sıralamasında 87’nci ve politik yetkilendirmede 108’inci.”

TÜRKİYE’YLE İLGİLİ AYRINTILAR ?

Raporda ülkelere ayrılan bölümlerde çeşitli analizler yapıldı. Türkiye’ye ayrılan bölümde, kadınlar için ortalama evlenme yaşının 22, kadın başına doğurganlık sayısının 2.40 olduğu, kadınların 1930’da seçme hakkını kazandıkları belirtildi. Politikada temsil eşitliğinde Türkiye, “Parlamentodaki Kadın Sayısı” açısından 128 ülke arasında 119’uncu, bakanlık pozisyonunda bulunan kadınlar sıralamasında 116’ncı, son 50 yılda kadınların en fazla yönetimde kaldığı ülkeler sıralamasında da 19’uncu oldu. Türkiye’yle ilgili diğer bazı göstergeler de şöyle:

“-Doktor-ebe kontrollü doğumların oranı: Yüzde 83

-Evli kadınlarda hamileliğe karşı önlemlerin yaygınlığı: Yüzde 64

-1000 doğumda bebek ölüm oranı: 31

-100 bin doğumda annelerin kaybı oranı: 70

-15-19 yaş arası her bin kadında doğurganlık oranı: 41.4

-Yüksek öğretimde kadın öğretmenlerin yüzdesi: 38

-Kadınlarda sünnet işleminin uygulanması: 0.00

-Çokeşlilik: 0.00

-Kadınlara karşı şiddetin cezalandırılmasına yönelik mevzuatın konumu (1= en kötü, 0= en iyi puan): 0.42”

İLK VE SON 10 SIRA

Dört İskandinav ülkesi İsveç, Norveç, Finlandiya ve İzlanda geçen yıl olduğu gibi bu yıl da Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi’nde ilk dört sırayı paylaştı. İlk 20’de bulunan tüm ülkeler geçen yılki puanlarına göre ilerleme kaydetti. Letonya ve Litvanya kadın erkek eşitliğinde en büyük ilerlemeyi sağlayıp, 6 ve 7 puan yükseldi. İki ülkenin puanlarını işgücüne katılım ve ücret eşitliğinde sağladıkları ilerlemelerle artırdıkları bildirildi. Endeksin ilk 10 sırasını, İsveç, Norveç, Finlandiya, İzlanda, Yeni Zelanda, Filipinler, Almanya, Danimarka, İrlanda, İspanya oluşturdu. Son 10 sırada ise yukarıdan aşağıya, Umman, Mısır, Türkiye, Fas, Benin, Suudi Arabistan, Nepal, Pakistan, Çad ve Yemen yer aldı.

RAPORU HAZIRLAYANLAR: RAPOR CEZALANDIRMA DEĞİL FARKINDALIK YARATMA AMAÇLI

Rapor ve endeksle ilgili basın açıklamasında Küresel Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi sonuçlarının “Kadınlar ve erkekler arasındaki eşitsizliğin azaldığı” şeklinde yorumlanacağı belirtilirken 2006 yılında ele alınan 115 ülkenin 2007 rakamları karşılaştırıldığında eğitime erişim, politik yetki elde etme, ekonomik katılım alanlarında eşitliğe doğru yükseliş görüldüğü sağlıkta ise kadın erkek eşitliğinde düşüş görüldüğü kaydedildi.

Küresel Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi'nde eşitliğe yaklaşan üst sıradaki İskandinav ülkelerinde bu eşitlik puanlarda yüzde 80’li oranlarla ifade edildi. En alt sırada bulunan Yemen, Çad, Pakistan gibi ülkelerde ise eşitsizlik yüzde 45’li rakamlarla açıklandı. Aradaki fark eşitsizliğin büyüklüğünü ortaya koyuyor.

Dünya Ekonomik Forumu Kurucusu ve Yönetim Kurulu Başkanı Klaus Schwab “Rapor dünya çapında cinsiyetten kaynaklanan ayrılığın büyüklüğünü ve nasıl bir evrim izlediğini saptamak için bir çerçeve oluşturuyor. Politika üretenler ve üretim alanındaki liderler yetenekli insan bulma sorununa yönelirken cinsler arası eşitsizliğin kapanmasına ve kadınlarla erkeklerin donanımlarının yükseltilmesine yönelik artan ivedilik bulunmaktadır” dedi.

Rapor Harvard Üniversitesi Uluslararası Kalkınma Merkezi Müdürü Prof. Ricardo Hausmann, Kaliforniya Üniversitesi İş Yönetimi ve Ekonomi Bölümü’nden Prof.Laura Tyson ve Dünya Ekonomik Forumu Kadın Liderler Programı Başkanı Saadia Zahidi koordinasyonunda hazırlandı. Prof.Hausmann “Endeks, ülkelerin kaynaklarını ve fırsatlarını, bu kaynak ve fırsatların genel düzeyini göz önüne almadan, erkekler ve kadınlar arasında iyi bir şekilde nasıl paylaştırdığını değerlendiriyor. Böylece endeks, genelde örneğin eğitimi düşük ülkeleri cezalandırmıyor ancak eğitimin kadınlar ve erkekler arasında nerede eşitsiz olduğunu ortaya koyuyor” dedi.

Raporu hazırlayanlardan Prof. Laura Tyson ise, “Çalışmamız rekabetçi yapıyla kadın erkek eşitsizliği arasında güçlü bir doğru orantı bulunduğunu gösteriyor. Her ne kadar bir nedensellik oluşturmasa da bu bağlantının teorik desteği basittir: Nüfuslarının yarısını kullanamayan ülkeler rekabetçi potansiyellerinin zemin kaybetmesi riskiyle karşı karşıyalar. Kadınların toplumda daha fazla yetki almalarının ardındaki ekonomik gerekçenin, ayrıca, temel bir insan hakkı olarak eşitliği de desteklediğini vurgulamak istiyoruz” dedi.

Saadia Zahidi ise ortaya konulan rakamların, kaynaklarını kadın ve erkek nüfus arasında eşit biçimde paylaştıran devlet ve toplumlarla diğerleri arasındaki farkı ortaya koyarak güçlü bir farkındalık yaratmasını, politikacılar için de kaynak oluşturmasını umduklarını belirtti.