Bir Muhteşem Hata Daha!

Kanuni Sultan Süleyman'ın veziriazamı Makbûl ve Maktul İbrahim Paşa, nâm ı diğer Pargalı İbrahim Paşa, bilindiğinin aksine padişahın damadı değilmiş.

PARGALI KANUNİ'NİN ENİŞTESİ DEĞİLMİŞ

Bu bilgi Türk Tarih Kurumu'nun (TTK) kurucularından ve on ciltlik Osmanlı Tarihi'nin yazarı Ord. Prof. İsmail Hakkı Uzunçarşılı'ya ait. Uzunçarşılı, TTK'nın resmi dergisi Belleten'in 114. sayısında, Pargalı İbrahim Paşa'nın padişah damadı olmadığını yazıyor. Zaman'ın haberine göre: Uzunçarşılı, Pargalı İbrahim'in eşinin, Hatice Sultan değil Muhsine adında saray soylu olmayan bir hanım olduğunu belgeleriyle açıklıyor. Yazar, Hatice Sultan'ın İbrahim Paşa ile değil, İskender Paşa ile evli olduğunu da belirtiyor.

Muhteşem Yüzyıl dizisiyle birlikte geçtiğimiz yıldan itibaren Kanuni Sultan Süleyman hakkında birçok kitap ve yazı kaleme alındı. Dizide Okan Yalabık'ın canlandırdığı Pargalı İbrahim Paşa ile ilgili yazılanlar ise genellikle memleketi, esir edilişi, Hatice Sultan'la evliliği ve öldürülmesiyle ilgiliydi. Yapı Kredi Yayınları'ndan çıkan "İsmail Hakkı Uzunçarşılı'nın Osmanlı Hanedanı Üstüne İncelemeler-Seçme Makaleler 2" adlı kitabındaki bir makalesinde yazar, İbrahim Paşa'nın Padişah'ın damadı olduğuna dair hiçbir kaydın bulunmadığını söylüyor.

Bu bilgiyi ise İbrahim Paşa'nın tezkirecisi ve sonra reisülküttap olan Celalzade Mustafa Çelebi'ye dayandırıyor: "Paşa'nın en yakını ve en çok itimat ettiği adamı olduğundan Mustafa Çelebi'nin Tabakatü'l-Memâlik isimli eserindeki kayıttan anlaşılacağı üzere damatlığı hakkında bir ima dahi olmadığı gibi zevcesinin de hanedana uzaktan yakından mensubiyetine dair bir mütalaa zikredilmemektedir."

İsmail Hakkı Uzunçarşılı, ikinci elden eserler olan, Âli, Peçevî, Solakzade, Mir'ât-ı Kâinat, Ravzatü'l-ebrar, Enderuni Ata tarihleriyle Hadikatü'l Vüzera'da da damatlığa dair bir kanıt olmadığını belirtiyor. Yazar, İbrahim Paşa'nın Padişah'ın kardeşiyle evlendiğine dair tek bilginin Hammer Tarihi'nde geçtiğini söylüyor.

Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi'nin ikinci cildinin birinci basımında, İbrahim Paşa'nın Hatice Sultan'la evli olduğu şeklindeki kendisine ait beyanın da yanlış olduğunu belirtiyor: "Benim kitabımdan nakil yapanlar, İbrahim Paşa'nın zevcesinin Hatice Sultan olduğunu göstermişlerdir; halbuki bu hususta ben yanılmış ve yanıltmışım, şimdi bu yazımla bu yanlışlığı düzeltmiş olacağım."

İsmail Hakkı Uzunçarşılı, bu bilgiyi İbrahim Paşa'nın eşine gönderdiği ve Topkapı Sarayı arşivinde bulunan mektuplarla da destekliyor. Paşa'nın Ekim 1524 tarihli mektubunda "Kaynanama selam ve dualar ederiz" şeklinde bir ifade bulunduğunu, bu ifadeye göre Paşa'nın hayatta olan kayınvalidesinin bir sultan anası olamayacağını belirtiyor. Yazar, eşinin İbrahim Paşa'ya yazdığı bir mektupta, "valide sultanın vefat ettiğini fakat kendisine (İbrahim Paşa'ya) danışmadan taziyeye gittiği için paşasından özür dilediğini" yazdığını belirtiyor ve ekliyor: İbrahim Paşa'nın zevcesi olan bu hanım Yavuz Sultan Selim'in kızı olsaydı, saraya taziyeye gittiğinden dolayı kocasından özür dilemeğe hacet yoktu. Vefat eden valide sultan, onun hakiki validesi olmasa bile üvey validesi demekti."