Yunus Emre Sözlüğü"

Türk Edebiyatı Vakfı geleneksel "Çarşamba Sohbetleri"nde bu hafta "Yunus Emre Sözlüğü" konuşuldu.

Vakfın Sultanahmet'teki merkezinde gerçekleşen etkinliğe katılan "Gönül Çalab'ın Tahtı: Açıklamalı Yunus Emre Sözlüğü" kitabının yazarı, 29 Mayıs Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü öğretim üyesi Nurettin Albayrak, Yunus Emre hakkında ne yapılabilir diye uzun süre düşündüğünü ve ardından kitabı yazdığını dile getirdi.

Bu konuda yapılmış herhangi bir çalışma görmediğini ifade eden Albayrak, "Mustafa Tatçı'nın, 1990'da Kültür Bakanlığı'ndan çıkan, aynı zamanda doktora tezi olan 'Yunus Emre' kitabının Yunus Emre sözlüğü hazırlamak için kaynak olabileceğini düşünerek işe giriştim. Mustafa Tatçı'nın çalışması kadar geniş kaynak taranarak ortaya konmuş, Yunus Emre ile ilgili başka eser göremedim" dedi.

Nurettin Albayrak, asıl amacının Yunus Emre Türkçesini araştırmak olduğunu kaydederek, ünlü şairin "Divan" ve "Risaletü'n-Nushiyye" eserlerindeki bütün kelimeleri çıkardığını belirtti.

"Yunus Emre'nin dilini, belli kaynaklarla karşılaştırmaya karar verdim"

Pek çok kaynakta ünlü şairin Türkçesine "öz Türkçe" denildiğine vurgu yapan Albayrak, şu bilgileri verdi:

"Hakikaten Yunus Emre'nin Türkçesi öz Türkçe mi, yoksa bizim Osmanlı Türkçesi dediğimiz Türkçe'ye benzer mi? Bunun için de Yunus Emre'nin dilini, belli kaynaklarla karşılaştırmaya karar verdim. Bu kaynaklardan biri "Divanu Lügat'it-Türk", ikincisi 15. yüzyıl Anadolu sahasının önemli eserlerinden biri olan "Süheyl ü Nevbahar", üçüncüsü bizim büyük kültür eserlerimizden biri sayılan "Dede Korkut Hikayeleri". Dördüncü olarak da tarama sözlüğünün kelimeleriyle karşılaştırarak, böyle bir sözlük hazırlamanın uygun olacağı sonucuna vardım."

Albayrak, ünlü şair hakkında dişe dokunur pek makale olmadığının altını çizerek, "Yunus Emre şiirlerinde 4 bin 154 kelime tespit ettik. Bunların yaklaşık, yüzde 57'si Türkçe, yüzde 29'u Arapça ve yüzde 12'si Farsça'dır. Divanu Lügat'it Türk'ten bin 40, Süheyl ü Nevbahar'dan bin 146, Dede Korkut Hikayeleri'nden bin 429 ve tarama sözlüğünden bin 548 kelime, Yunus Emre şiirlerinde de var. Yunus Emre şiirlerinde olup bu eserlerin herhangi birinde olmayan bin 958 kelime var. Dolayısıyla ortak bir dilin eseri olduğu, bu eserlerde yer alan kelimelerden de çok belli" diye konuştu.

"Yunus Emre'nin şiirlerinde en çok işlenen tema, aşk"

Yunus Emre'nin dilinin söylendiği gibi saf Oğuz dili olmadığının altını çizen Albayrak, "Yunus Emre'nin dilini, yalnız Anadolu'ya has olarak kullanmak doğru değil. Yunus Emre'nin dili ile ilgili olarak, vardığım sonuç şu, Yunus Emre'nin Türkçesi medeniyet Türkçesi'dir. Bu medeniyet de İslam medeniyetidir. Hiç tartışmaya falan lüzum yok" ifadelerini kullandı.

Nurettin Albayrak, ünlü şairin Türkçesinin, aynı dönemdeki eserlere kıyasla daha lezzetli ve çok daha güzel olduğunu aktararak, "Yunus Emre'nin şiirlerinde en çok işlenen tema, aşk temasıdır. Yunus Emre hakkında söyleyeceğimiz en uygun sıfat, 'Yunus Emre bir aşk şairidir' ve ondaki aşk, 'Allah' aşkıdır. Başka hiçbir tarafa yorumlamaya lüzum yok" dedi.

Hacı Bektaş-ı Veli Anadolu'ya geldiği zaman. Yunus Emre'nin ölmüş olduğunu ve görüşmelerinin mümkün olmadığını belirten Albayrak, "Ben, Yunus Emre'de geçen bütün özel isimleri aldım. Hacı Bektaş-ı Veli yok ama Mevlana hazretleri var. Hazreti Ali, hazreti Ömer, hazreti Osman ve hazreti Ebubekir de var. Yunus Emre, İslam tasavvuf ehli, İslam'ı bir bütün olarak kabul etmiş biridir. İslam'a aykırı hiçbir şey göremezsiniz. Yunus Emre aleyhinde söylenenlere de inanmayın" diye konuştu.