Uluslararası 1. Dünya Savaşı Sempozyumu

Boğaziçi Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zafer Toprak, 1. Dünya Savaşı'nda ekonomisi büyük oranda zarar gören Osmanlı devletinde fiyat artışının yüzde 400'lere çıktığını belirterek, "Türkler 1. Dünya Savaşı sırasında enflasyonu icat ediyor. Böyle bir kavram 1. Dünya Savaşı'na kadar yok. Aslında bir hiper enflasyon kavramı var, o da 1923'te Almanya'da gündeme gelecek. 1917'de Türkiye'de yıllık fiyat artışı yüzde 400. Bu, Türkiye tarihinin gördüğü en büyük fiyat artışı." dedi.

Türk Tarih Kurumu ve Akdeniz Üniversitesi tarafından ortaklaşa düzenlenen, Uluslararası 1. Dünya Savaşı Sempozyumu, Hukuk Fakültesi Konferans Salonu'nda başladı.

Sempozyum Yürütme Kurulu Üyesi Prof. Dr. İbrahim Ethem Atnur, açılışta yaptığı konuşmada, 1. Dünya Savaşı'na etkinlik ile Türk-İngiliz penceresinden baktıklarını söyledi. Sempozyuma 13 ülkeden katılan 94 bilim adamının, savaşı farklı bir bakış açısıyla değerlendireceğini anlatan Atnur, "Savaşa İngilizler açısından bakıldığında etkilerinin bugün hala devam ettiğini görebiliriz. 100 yıl önce bittiği düşünülen savaşın bugün Ortadoğu'da hala çeşitli fraksiyonlarda devam ettiğini söylemek mümkündür." diye konuştu.

Atnur, 1. Dünya Savaşı'nın aynı zamanda bir istihbarat savaşı şeklinde değerlendirildiğini, halen Irak ve Suriye başta olmak üzere, Ortadoğu'da yaşanan sürecin de 100 yıl önceki savaşın bugüne yansıması olduğunu vurguladı.

Sempozyumun açılış oturumunda Türk Tarih Kurumu adına konuşan Prof. Dr. Necdet Hayta, 1. Dünya Savaşı'nın insanlık tarihine büyük yansımaları olduğunu, etkilerinin bugüne kadar devam ettiğini kaydetti. Savaşın 100. yıl dönümü dolayısıyla Türkiye ve dünyanın çeşitli ülkelerinde 1. Dünya Savaşı üzerine çalışan bilim adamlarının bir araya gelerek bu dönemi derinlemesine incelediğini ifade eden Hayta, "Tarihin gördüğü en büyük felaketlerden biri olan 1. Dünya Savaşı gibi musibetlerin milletimiz ve insanlığa bir kez daha uğramamasını umut ediyoruz." dedi.

Akdeniz Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mustafa Ünal da 1. Dünya Savaşı ile yeni sınırlar ortaya çıktığına değindi. Ünal, savaşın nedenleri ve sonuçlarının analiz edilebilmesi ve bilimsel olarak bunların tartışılmasının önemine dikkati çekti.

Enflasyonun literatüre girmesi

Açılış konuşmalarından sonra Prof. Dr. Çağrı Erhan'ın başkanlığında oturumlara geçildi.

"Türkiye'de ve İngiltere'de savaş ekonomisi" konularında açıklamalarda bulunan Boğaziçi Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zafer Toprak, savaşın fiziksel sonuçlarının yanı sıra zihinsel sorunlara da neden olduğunu belirtti.

Savaşın, ekonomik yapılarda köklü değişimlere neden olduğunu anlatan Toprak, İngiltere'nin 1. Dünya Savaşı'nı vergilerle sürdürdüğünü kaydetti. İngiliz ve Almanların sürekli iç borçlanmaya gittiğini anlatan Toprak, bu toplumların savaşı "bir nebze" tolere ettiklerini ancak aynı şekilde iç borçlanmaya giden Osmanlı devletinin ekonomik sorunlar yaşaması nedeniyle bunu "kaldıramadığını" vurguladı.

Osmanlı devletinin savaş dönemine kadar hiç iç borçlanmaya gitmediğine işaret eden Toprak, şöyle konuştu:

"Osmanlı, 1915'te madeni paradan kağıt paraya geçiyor. 161 milyon değerinde kağıt para basıyor. Bu durum Osmanlı maliyesini çökerten bir durum. 50 milyon lira tutarındaki altın ve gümüş bir süre sonra tedavülden çekiliyor. Bu paranın karşılığı yok. Bu süreçte Osmanlı devleti içinde fiyatlar yükseliyor. Türkler 1. Dünya Savaşı sırasında enflasyonu icat ediyor. Böyle bir kavram 1. Dünya Savaşı'na kadar yok. Aslında bir hiper enflasyon kavramı var, o da 1923'te Almanya'da gündeme gelecek. 1917'de Türkiye'de yıllık fiyat artışı yüzde 400. Bu, Türkiye tarihinin gördüğü en büyük fiyat artışı. Hakikaten bu Osmanlı devletini çökerten bir enflasyon. Biz genellikle Osmanlı devletinin cephede çöktüğünden söz ediyoruz, savaşlar sonucunda ama Osmanlı devletinin yapısı 1914 ile 18 arasında çözülüyor. Nitekim bu savaş sonucunda Osmanlı devleti, 'sınıflı' bir toplum haline geliyor."

Özyeğin Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakkı Caşın da 1. Dünya Savaşı'nda İngiltere'nin Ortadoğu politikası ve bugüne yansıyan stratejik sonuçlarını değerlendirdi.

Caşın, 100 yıl önceki savaşın tüm boyutlarıyla Ortadoğu'da yansımalarının görüldüğünü belirterek, "Dünya aşırı sağ eğilime doğru büyük bir yöneliş içinde. Avrupa'da algı operasyonlarıyla Müslüman toplumlar üzerinde bir baskı kurulmaya çalışılıyor. DEAŞ bunlardan biri. Suriye ve Irak'ta yapılanlar 100 yıl önceki faliyetlerden ayırt edilemeyecek kadar benzer." dedi.

Sempozyum 10 Aralık'ta sona erecek.