Türkiye'nin Opera ve Bale Arşivi Halka Açılıyor

TUĞBA ÖZGÜR DURMAZ - Devlet Opera ve Balesinin (DOB) dört yıllık çalışması sonucu, 1930'lu yıllara uzanan Türkiye'nin opera ve bale arşivine artık internetten ulaşmak mümkün olacak.

DOB Genel Müdürü Rengim Gökmen, AA muhabirine arşiv çalışmalarını büyük bir özenle sürdürdüklerini belirterek, "Devlet Opera ve Balesinin arşivi maalesef bunca zamandır ihmal edilmiş durumdaydı, bütün müdürlüklerimizin arşivleri de ihmal edilmişti. Biz bu konuda kapsamlı bir çalışma yürütmeye başladık. Asıl önemli olan Genel Müdürlük arşivini baştan aşağı kurduk. Eserlerin hepsi tamamlanmadı çünkü bugüne kadar binlerle ifade edilebilecek eser sahnelenmiş, biriktirdiğimiz eserler ise 700 civarında ama bu eserlerin broşür afiş her türlü bilgisini girilebileceği bir bilgisayar programı yapıldı" dedi.

Artık Opera ve Bale müdürlüklerinin de kendi arşivlerini tuttuklarını bildiren Gökmen, yılbaşında kamuya açılmasını planladıkları arşiv için "Bu, bir kurumun geleceğe daha güvenle bakabilmesi için geçmişini saklaması gerekliliğinin en önemli unsuru. Genel müdürlük yaptığım süre içinde en fazla değer verdiğim çalışmalardan birini kamuoyunun kullanımına açılma aşamasına getirmemiz bizim için çok önemli" değerlendirmesinde bulundu.

Gökmen, daha önce DOB'un internet sayfasında arşiv için katkı sağlamak isteyenlere duyuru yaptıklarını hatırlatarak, en büyük desteğin eski opera ve bale sanatçılarından geldiğini, hatta kendisinin de sanatçı olan anne ve babasından kalan bazı materyalleri arşive bağışladığını söyledi.

Arşivin hala eksikleri olduğuna işaret eden Gökmen, "Bu besleniyor elbette. Biz bir adım attık, arşivi fiiliyata soktuk, bundan sonra zamanla daha da zenginleşecek" ifadelerini kullandı.

-Türkiye'de opera ve balenin 83 yılı

DOB'un arşivinde 1930 yılından itibaren, aralarında 327 opera, 207 bale, 44 operet, 36 modern dans, 32 çocuk müzikali, 30 müzikal, 25 oratoryonun bulunduğu 768 eser yer alıyor. Bunlardan 581'ini yabancı 187'sini ise yerli eserler oluşturuyor.

Arşive kazandırılan materyallerin başında 225 başlıkta toplam 7 bin 958 fotoğraf, 599 eser kitapçığı/katalog, 365 afiş bulunuyor. 94 eserin basın bülteni ve 1968 yılından itibaren bin 438 gazete kupürünün eklendiği arşivde biletler, kostüm ve dekor eskizlerine  de yer veriliyor. Görüntü kaydı ise ancak 1994 yılında kadar gidiyor.

Arşivde, DOB'a emek veren veya eserleri sahnelenen yerli ve yabancı 6 bin 468 kişiye ulaşılabiliyor. Bu kapsamda, örneğin sistemde ismi aratılan bir müzisyen, dansçı, libretto yazarı, koreografın görev aldığı bütün eserler sıralanırken, dünya literatürünün Verdi, Mozart, Puccini gibi önemli isimlerinin Türkiye'de sahnelenen eserleriyle ilgili kapsamlı bilgiler de elde edilebiliyor.

-Arşivde Atatürk izleri

Gökmen'in sanatçı anne ve babasından kalan 1965 yılında sahnelenmiş "Figaro'nun Düğünü" operasının kataloğunu getirmesiyle başlayan arşiv çalışmalarında, eserin afişi Milli Kütüphane'den, fotoğrafları İzmirli bir sanatçıdan, broşürleri ise Ankara Opera ve Balesi Müdürlüğünün deposundan sağlandı.

Arşivde, 1934 yılında Türkiye'yi ziyaret eden İran Şahı Rıza Pehlevi için Atatürk'ün isteğiyle bestelenen "Özsoy" operası ve eseri izleyen Pehlevi'nin fotoğrafı, Atatürk'ün Ankara'ya gelişinin yıl dönümü anısına 27 Aralık 1934'te ilk kez sahnelenen "Taş Bebek" operasının kataloğu ve Atatürk'ün naaşının Anıtkabir'e nakli dolayısıyla ilk kez 9 Kasım 1953'te icra edilen "Atatürk Oratoryosu kataloğu da yer alıyor

1961 yılında sahnelenen ve ilk Türk balesi Coppelia'ya ait materyaller de arşivde bulunuyor. - Ankara