Türkçe ve Türkoloji rüzgarı esti: Balkanlar ve Anadolu İstanbul'da bir araya geldi

Ülkemiz adına 52 ülkede 52 bin öğrencisiyle uluslararası eğitim faaliyetleri yürüten Türkiye Maarif Vakfına bağlı Tiran New York Üniversitesi (UNYT), Türk Dil Kurumu iş birliğinde TİKA'nın destekleriyle İstanbul Üniversitesinin ev sahipliğinde Beyazıt'taki tarihi binalarda yapılan, Anadolu ve Balkanlar arasındaki kültürel etkileşim ve Türkçenin rolüne dair üç gün boyunca devam eden 2. Uluslararası Balkanlarda Türkçe Öğretimi ve Türkoloji Sempozyumu sona erdi.

Sempozyuma Hırvatistan, Azerbaycan, Bosna-Hersek, Romanya, Bulgaristan, Kuzey Makedonya, Arnavutluk, Kosova, Yunanistan, Kırgızistan, Kazakistan gibi 20 farklı ülkeden akademisyen ve araştırmacılar katıldı.

ANADOLU VE BALKANLARI BİRLEŞTİREN DİL: TÜRKÇE

Türkiye Maarif Vakfı Başkanı Prof. Dr. Birol Akgün'ün açış konuşmasının ardından "Geçmişten Günümüze Balkanlarda Türk Edebiyatı" özel oturumuyla başladı. Sempozyumun "Anadolu'dan Balkanlara Kültürel Etkileşim" başlıklı panelinde; Kuzey Makedonya Kültür Bakanlığı Müsteşarı Prof. Dr. Behixhudin Shehapi kültür mirası hakkında konuşurken Avusturyalı müzik terapisti Gernot Galib Stanfel, müzikal örnekler ile Balkanların; Doğu ve Orta Avrupa arasındaki yeri hakkında bilgi verdi. Anadolu ve Balkanlar arasındaki mimari etkileşim hakkında Prof. Dr. Mehmet Zeki İbrahimgil, müziklerdeki ortak öğeler hakkında ise Doç. Dr. Ubeydullah Sezikli konuştu. Prof. Dr.Müberra Gürgendereli ve Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın'ın katkılarıyla gerçekleşen "Dil ve Edebiyatta Kültürel Etkileşim" başlıklı ikinci panelde, Bosna Hersek Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi Müdürü Osman Lavic, Osmanlı'nın Bosna'da bıraktığı kültür mirası hakkında konuştu.

Üç gün süren ve 54 bildiri sunulan Sempozyumun oturumlarında; Türkizmalar, Balkan çalışmaları, Balkan kökenli yazar ve şairlerin eserlerinde Türk kültürünün izleri, Türkçenin Balkanlarda yabancı dil olarak öğreniminde kültürün etkisi gibi konulara dair tebliğler de sunuldu. Bildiri oturumları dışında davetli konuşmacıların katıldığı "Geçmişten Günümüze Balkanlarda Türk Edebiyatı" adlı özel oturum, "Anadolu'dan Balkanlara Kültürel Etkileşim" ve "Dilde ve Edebiyatta Kültürel Etkileşim" konulu paneller düzenlendi.

"BALKANLAR İLE ANADOLI, ORTAK BİRİKİN VE ÜRETİMİN BİRLİKTELİĞİNİ YANSITIR"

Sempozyum hakkında konuşan Türkiye Maarif Vakfı Başkanı Prof. Dr. Birol Akgün'ün şunları söyledi: "Balkan ülkeleriyle uzun bir ortak tarihi tecrübemiz vardır. Osmanlı Devleti Türklerin olduğu kadar tüm Balkan halklarının da ortak devleti sayılır. Balkanlarla Anadolu arasındaki bu köklü tarihî ilişkilerin bir sonucu olarak Türk ve Balkan milletleri arasında inanç, dil, kültür, edebiyat, sanat, el zanaatları, folklor, mimari ve musiki gibi çeşitli alanlarda etkileşime dayalı ortak bir üretim ve birikim hasıl olmuş ve bu sayede ikili münasebetler sıkı bir biçimde kökü tarihin derinliklerine uzanan çok yönlü müşterekliklerle günümüze kadar devam etmiştir."

Türkiye Maarif Vakfı Tiran New York Üniversitesi Balkan Araştırmaları Merkezi, Balkan ülkeleri ile Türkiye arasındaki kadim dostlukları, tarihî ve kültürel bağları güçlendirmeyi; ortak ilgi alanlarına yönelik olarak Türk-Balkan projelerini hayata geçirmeyi, bu alanlarda uluslararası sempozyumlar ve ilmî konferanslar düzenlemeyi, Türk ve Balkan akademisyenler ile öğrencilerin arşiv, kütüphane ve saha araştırmalarına destek olmayı hedeflediğini anlatan Birol Akgün şöyle konuştu:

"Balkan tarihi, bilinen Türk tarihi kadar eskidir ve Balkan ismi dahi Türkçeden gelmektedir. Dilin, kimlik olarak nitelendiği bir zamanda bu husus üzerine derin bir tahlil yapmak eminim ki bizlere çok şey söyleyecektir.

'Geldikti bir zaman Sarı Saltıkla Asya'dan, Bir bir Diyâr-ı Rûm'a dağıldık Sakarya'dan'Mısralarının sahibi Yahya Kemal Beyatlı da Rumeli evladı, Üsküplü bir şair ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi öğretim üyesiydi. Onu Üsküp'ten ayrı düşünmek ve değerlendirmek ne kadar imkânsız ise İstanbul'dan ayrı düşünmek de o kadar imkânsızdır."

BALKANLARDA ORTAK DİLİMİZ: TÜRKÇE

TMV Yönetim Kurulu Üyesi Ahmet Türkben ise, konuşmasında TMV olarak bir ay önce uluslararası bir marka olan İstanbul Eğitim Zirvesini, geçen hafta da Türk Maarif Ansiklopedisi tanıtım toplantısını yaptıklarını belirterek, "Balkanlarla hiç kopmayan bağ böylece sağlamlaşıyor. Yahya Kemal; 'bir elimizde bulgur bir elimizde mesnevi Balkanlar'a gittik' diyor. Bu sempozyum ile yeni kapılar açılmış oldu zihin ve gönül dünyamızda." diye konuştu.

Prof. Dr. Mustafa İsen, Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın ve Prof. Dr. Mustafa Balcı'nın da dil, edebiyat, Türkçe, Türkoloji ile Balkanlar ve Anadolu arasındaki kültürel etkileşimin tarihi ve edebi derinliğine ilişkin özel oturumlarda konuşmalar yaptığı Sempozyumun ikinci gününde ise Balkan Türkologları, eserler özelinde yapılan edebiyatta kültürel etkileşim incelemeleri, Balkan dillerinde yaşayan Türkçe kelimeler, Balkanlarda Türkçe öğretimi ve ritüeller gibi konuların inceleneceği oturumlar gerçekleştirildi.

DOÇ. DR. XHANARI LATIFI: İYİ BAŞLAMAK, İŞİN YARISIDIR, İYİ BAŞLADIK

Sempozyumun kapanış oturumunda konuşan ve programı düzenleyen TMV, Tiran New York Üniversitesi (UNYT) Balkan Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Lindita Xhanarı Latıfı şunları söyledi. "Balkanlar'daki Türkoloji bölümlerinin çeşitli zorluklar yaşadığını biliyoruz. Balkan ülkeleri arasında iletişim ve Türkiye'yle koordinasyon bu süreci kolaylaştıracaktır. Balkan Araştırma Merkezi olarak uzun ve kısa vadede iş birlikleri planlamaktayız. Arnavutça bir atasözü var: İyi başlamak işin yarısıdır, inşallah iyi başladık ve devamını getireceğiz."

TMV, Tiran New York Üniversitesi (UNYT) Rektörü Prof. Dr. Ali Güneş ise, Sempozyum vesilesiyle Balkanlarla ilgili kültürün ve edebiyatın zenginliğine hep birlikte tekrar şahit olduklarını belirterek, "Kültür edebiyatı besler. Edebiyatı geliştirir. Tiran üniversitesi olarak bu çalışmalarda elimizden geleni yapmaya hazırız." diye konuştu.

BALKANLAR ÇALIŞAN BİLİM İNSANLARINI BİR ARAYA GETİRİLDİ

Sempozyumu Tiran New York Üniversitesi ile birlikte organize eden TMV Türkçe ve Yabancı Dil Öğretimi Daire Başkanı Prof. Dr. İbrahim Gültekin, ise Sempozyumdaki amaçlarının Türkçe öğretimi ve Türkoloji faaliyetleri başta olmak üzere sosyal bilimlerin çeşitli alanlarında Balkanlara yönelik olarak çalışan bilim insanlarını bir araya getirmek; kültürel bağlamda ortaya konulan eserleri, çalışmaları ve etkileşimleri tespit etmek ve yapılan araştırmaları değerlendirerek kamuoyunun istifadesine sunmak olduğunu söyledi.

Kapanışta konuşan Türk Dil Kurumu Başkan Yardımcısı Dr. Ömer Gök ise, TDK olarak Türk dilinin konuşulduğu her yerde her zeminde olmaya gayret gösterdiklerini ve bir sonraki program nerede olacaksa kurum olarak kendilerinin de orada olacaklarını söyledi.

Açılış konuşmasıyla başlayan ve geçmişten günümüze Anadolu ve Balkanlar arasındaki kültürel etkileşimi çeşitli bağlamlarda konu edinecek 2. Uluslararası Balkanlarda Türkçe Öğretimi ve Türkoloji Sempozyumu; Asya ve Avrupa arasında köprü vazifesi gören İstanbul'da tarih ve kültür gezisi ile tamamlandı.

Her yıl bir Balkan ülkesinde yapılması planlanan Uluslararası Balkanlarda Türkçe Öğretimi ve Türkoloji Sempozyumunun birincisi Türkiye Maarif Vakfı Tiran New York Üniversitesinde 7-9 Eylül 2022 tarihlerinde gerçekleştirilmişti.