Smyrna Agorası'nda 2 Bin Yıllık "Çengel Bulmaca"

EFSUN YILMAZ - İzmir İkiçeşmelik'teki Smyrna Agorası'nın Bazilika bölümündeki duvarlarda "yukarıdan aşağı" ve "soldan sağa" Yunanca kelimelerin sorulduğu bir bulmaca tespit edildi.

Smyrna Agorası Kazı Heyeti Başkanı Yrd. Doç. Dr. Akın Ersoy, AA muhabirine yaptığı açıklamada, tarihi 2 bin 500 - 2 bin yıl öncesine dayanan antik kentin, duvar yazıları ile öne çıktığını kaydetti.

Ünlü antik kentteki kazı çalışmaları sırasında 3 bin kadar harf, şekil, yaprak, köpek, cümleden oluşan çok zengin bir duvar koleksiyonuna ulaştıklarını ifade eden Ersoy, " Pompei'deki sayısal grafito çoğunluğu ile eşdeğer bir koleksiyonla karşı karşıyayız. Bu coğrafyada Yunanca, entelektüeller arasında konuşuluyor ve duvarlarda Yunanca karakterleri görmemiz mümkün olabiliyor." bilgisini verdi.

Dönemin liman kenti olan Agora'nın duvarlarında çok sayıda gemi figürüne, çevre faunası ile gladyatör resimlerine rastladıklarını aktaran Ersoy, sevgiliye aşkı anlatan mısraları da gördüklerini söyledi.

Tek örnek "çengel bulmaca"

Smyrna Agorası'nın Bazilika bölümünde "tek örnek" bir bulmaca tespit ettiklerini söyleyen Akın Ersoy, şu bilgileri aktardı:

"Akrostişe benziyor. Aynı kelimeler beş sütun hem yukarıdan aşağı hem soldan sağa tanımlanmış. Merkezde bulunan 'logos' kelimesi hem yukarıdan aşağı hem soldan sağa üçüncü sırada yer alıyor. Bu kelimenin o sırada burada bulunan Hristiyan topluluğun baskı altında oldukları dönemde birbiri ile haberleşmek için kullanıldığını iddia edenler var. Biz bunu bir bulmaca olarak görmek istiyoruz çünkü bu duvar resimlerinin önünde tezgahlar var. Burada çalışanların yaklaşımları, hayatları bu şekilde gözler önüne seriliyor."

Akın Ersoy, bulmacada "akıl" anlamına gelen logos kelimesinin yanı sıra özel isimler ve "yüzen kişi"nin de sorulduğunu anlattı.

Bulmacadan bir anlam çıkarmanın zor olduğuna işaret eden Ersoy, "Anlamı olmayan isimler de var. Bazı araştırmacıların dediği gibi Hristiyan topluluğuna bir gönderme de olabilir." diye konuştu.

"Dualar da var"

Bazilika bölümünde duvarlardaki duaların da dikkati çektiğini söyleyen Akın Ersoy, gözleri iyileşen bir kişinin pagan tanrılara teşekkür için kandil yaktığının anlatıldığını söyledi.

Gözleri iyileşen kişinin "ışığı" çağrıştıran kandil yakarken hangi tanrıya teşekkür ettiğinin tam olarak anlaşılamadığını da belirten Ersoy, şunları kaydetti:

"Zeus'a, Apollon'a şükredilmiş olabilir. Belli ki bu yazıyı yazan kişi iyileşmiş, kandille ışık vermek istiyor. İzmir'deki tıp okulu o dönem göz hastalıkları konusunda önemli bir yere sahip olabilir mi diye düşünüyoruz. Pergamonlu Galenos, gençlik yıllarında İzmir'de 2 yıllık anatomi eğitimi görüyor. Göz hastalıkları eserini de İzmir'de yazıyor, bunu böyle yorumlayabilir miyiz diye düşünüyoruz. Belki de buradaki tıp okulunun diğerleri arasında öncülüğü söz konusuydu."

Duvar yazılarında Olimposlu tanrılara gönderme yapıldığına işaret eden Akın Ersoy, pagan dönemin baştanrısı Zeus'un yanı sıra işle ilgili konularda Hermes ya da Athena'ya, sağlık konusunda Apollon'a, tarımla ilgili konularda da Demeter'e yakarıldığını da sözlerine ekledi.