Sansüre ve Darbeye Karşı Altın Portakal

Altın portakal tarihinde ardı ardına yaşanan iki karanlık sayfa, bu yıl aydınlanıyor.

Antalya Büyükşehir Belediyesi'nin desteği ile Antalya Kültür Sanat Vakfı tarafından düzenlenen 48. Uluslararası Antalya Altın Portakal Film Festivali, geçmişindeki bir burukluğu gidermek için tarihi bir karar aldı. 1979 yılında sansüre karşı tepki, 1980'de 12 Eylül askeri darbesi nedeniyle yapılamayan film yarışmaları bu yıl yapılacak.

Projenin koordinatörlüğünü Deniz Yayın üstlenirken, "Geç Gelen Altın Portakal Ödülleri", 48. Festival kapsamında düzenlenecek bir törende sahiplerine sunulacak. 30 – 31 yıl sonra sunulan ödülleriyle Altın Portakal dünyada bir ilke daha imza atmış olacak.

Sonuçlar 12 Eylül'de açıklanacak

1979 ve 1980'in yarışma filmlerini izlemeye başlayan jüri üyelerinin değerlendirmesi sonunda belirlenecek "Geç Gelen Altın Portakal Ödülleri", 12 Eylül 2011 tarihinde açıklanacak.

Altın Portakal sansüre karşı

Yıl 1979: Sansür Kurulu'nun yarışmaya katılan Yavuz Pağda'nın yönettiği Yolcular, Yavuz Özkan'ın yönettiği Demiryol ve Ömer Kavur'un yönettiği Yusuf ile Kenan filmlerini yasaklayıp, bazı bölümleri kesmek istemesi üzerine tüm yapımcı ve yönetmenler şenlikten çekilme kararı aldı. Jüri üyeleri "Tüm filmleri değerlendirme olanağı bulamadığımızdan, uzun metrajlı filmler dalında yapılan yarışmaya katılan yapıtları değerlendirmeme kararını oy birliği ile aldık" şeklinde açıklama yaparak durumu protesto ettiler. Sansüre karşı bir duruş sergileyen festival yönetimi, 16. Antalya Altın Portakal Film Festivali'ni iptal etmişti.

1979 yılı jürisi Prof. Dr. Özdemir Nutku başkanlığında Emre Kongar, Hale Soygazi, Süreyya Duru, Vecdi Sayar, Kami Suveren, Tonguç Yaşar, Muammer Sun ve Abdülkadir Gündüz'den oluşurken, yarışan filmler şunlardı: "Seninle Son Defa / Feyzi Tuna", "Töre / Ümit Efekan", "Altın Şehir / Orhan Aksoy", "Kanal / Erden Kıral", "Vatandaş Rıza / Cüneyt Arkın" "İsyan / Orhan Aksoy", "Sensiz Yaşayamam / Metin Erksan", "Kara Kafa / Korhan Yurtsever", "Bebek / İhsan Yüce", "Yolcular / Yavuz Pağda", "Demiryol / Yavuz Özkan" ve "Yusuf ile Kenan / Ömer Kavur".

1980 yılında Antalya Belediye Başkanı olan Selahattin Tonguç da, dönemi ve Antalya'yı temsilen Geç Gelen Altın Portakal Ödülleri jürisinde yer alacak.

Altın Portakal darbeye karşı

Yıl 1980: Uzun Metraj Yarışması iptal edilen 16. Altın Portakal'ın ardından, 17. Altın Portakal'ın hazırlıkları başlar. Festivalin tarihi açıklanır: 13 -20 Eylül 1980. Yönetmelik değiştirilir, bir önceki yılın filmleri de yarışmaya başvurabilecektir. Jüri üyeleri belirlenir. Festivalden bir gün önce, 12 Eylül askeri darbesi olur; tüm yurtta sıkıyönetim ilan edilir ve festival iptal edilir…

1980 yılının jürisi Orhan Aksoy, Melih Cevdet Anday, Atilla Dorsay, Kami Suveren, Ara Güler, Kenan Değer, Erkal Güngören, Doğan Hızlan, Ahmet Keskin, Ergin Orbey, Atilla Özdemiroğlu, Nurettin Tekindor, Gani Turanlı, Tonguç Yaşar ve Tunca Yönder'den oluşurken yarışma filmleri şunlardı: "Adak / Atıf Yılmaz", "Sürü / Zeki Ökten", "Düşman / Zeki Ökten", "Doktor / Zeki Alaysa", "Bebek / İhsan Yüce", "Yolcular / Yavuz Pağda", "Demiryol / Yavuz Özkan", "Yusuf ile Kenan / Ömer Kavur", "Bereketli Topraklar Üzerinde / Erden Kıral", "Gül Hasan / Tuncel Kurtiz", "Derya Gülü / Süreyya Duru".

Ne dediler?

1979 yılı Altın Portakal jürisinde bulunan Emre Kongar, Hale Soygazi; 80 yılı jürisinde yer alan Doğan Hızlan, Atilla Dorsay, "Geç Gelen Altın Portakal Ödülleri" projesine yönelik memnuniyetlerini dile getirirlerken; dönemin Antalya Belediye Başkanı Selahattin Tonguç, festival anılarını tarihi bir anekdot ekleyerek aktardı.

Hale Soygazi: 'Bunu düşünmeniz çok güzel'

"Bu projenin bu kadar ilgi görmesi beni çok mutlu ediyor. Bir önceki yıl Altın Portakal'da aldığım ödülden dolayı, çok genç olmama rağmen jüriye davet edilmiştim.

Filmleri değerlendirmek için kısmet bugüneymiş… Bu projeyi düşünmüş olmanız çok güzel. Biz jüri üyelerini bir araya getirdiniz. 'Geç Gelen Altın Portakal Ödülleri' projesinde yer almam için beni ikna ettiğiniz için teşekkür ederim."

Doğan Hızlan: 'Çok anlamlı bir proje'

"32 yıl önce değerlendiremediğimiz filmleri şimdi değerlendiriyoruz. Antalya'dan filmleri değerlendiremeden dönmüştük. Gerçekten de, projenin ismi gibi; bunlar, geç gelen Altın Portakal'lar olacak. Çok anlamlı bir proje. Güzel bir yolculuk olacak bizler için."

Emre Kongar: 'Sizleri kutluyorum'

Bu projeyi yarattığınız için sizleri kutluyorum. Çok anlamlı, çok özel bir proje. Bizleri heyecanlandırdı. Dünyada ilk kez olan bir olaydı; art arda 2 kez bir film festivalinin düzenlenememesi. Birinin sebebi sansür; diğerininki 12 Eylül. Bu iki olayın da tekrar gündemde olduğu bu dönemde, Türk sinemasından dilenen bu özür beni çok etkiledi."

Atilla Dorsay: 'Destekliyorum, kutluyorum'

"Hep birlikte eskiye bir yolculuk yapacağız, farklı bir gözle filmleri tekrar değerlendireceğiz. Bu proje, gerçekten çok anlamlı bir çalışma olmuş. Çok destekliyorum ve bu projeyi düşündüğünüz için sizi kutluyorum. Geç de olsa Altın Portakalları sahiplerine vereceğiz. Gerçekten adı gibi, geç gelen Altın Portakal Ödülleri."

Selahattin Tonguç: '13 Eylül'de sokağa çıkma yasağı vardı'

"79'da festivalin bütün programı uygulandı; bir tek film yarışması iptal edildi, sansür nedeniyle. 79'u iptal etmemizin nedeni sansüre karşı bir tavır koymaktı. 80'de bütün hazırlıklar bitmişti. 13 Eylül'de festival başlayacaktı. 13 Eylül günü sokağa çıkma yasağı vardı…"