Muğla'da Ayak Yağı Geleneğini Sürdürüyorlar

Muğla'da ayak yağı geleneğini sürdürüyorlar

Türkiye'nin en önemli zeytin üretim merkezlerinden Muğla'da, teknolojiye direnen Yatağan'ın Turgutlar Mahallesi sakinleri, yiyecekleri zeytinyağını ayakları ile sıkarak hem geleneksel kültürlerini yaşatıyorlar, hem de gelecek kuşaklara bu kültürün aktarılmasını sağlıyorlar.

MUĞLA - Muğla'nın Yatağan ilçesine bağlı, Turgutlar mahallesi sakinleri, teknolojinin gelişmesi ile Kontini başta olmak üzere modern fabrikalarda kısa sürede yağa dönüştüren fabrika yağı yerine atalarından kalma teknikle kendi ürettikleri zeytinyağını kullanıyor. Mahalle sakinleri ayak yağı diye de adlandırılan geleneksel yağ sıkma sistemini sürdürerek hem atalarından kalan geleneği yaşatıyor, hem de gelecek kuşaklara taşınmasına katkı sağlıyorlar.

Ayak yağı zeytinyağı sıkma

Geleneksel yöntem ile zeytinyağı sıkma yönteminde, zeytini yıkadıktan sonra Yulak denilen alanda büyük yuvarlak kaya parçası eşekler kanalıyla döndürülerek zeytinler burada eziliyor. Ezilen zeytin kese içine konularak ayrı bir yerde kadınlar vasıtasıyla sıcak suyla ayakla çiğnenerek yağ ve su, dağar denilen toprak kabın içine akıyor. Zeytinin karasuyu (bora) toprak kapta alta çökerken, yağ üstte kalıyor. Üstte kalan yağı kap ile alınarak tüketilmek üzere şişelere boşaltılıyor.

"Amacımız geleneği yaşatmak"

Turgutlar Mahallesi Muhtarı Şerafettin Karagöz, ayak ile sıkma zeytinyağının atalarından kalma bir gelenek olduğunu belirterek, "Zeytinleri getirir bu Yulak taş dediğimiz bu taşın üzerine dökeriz. Katır ile taşı döndürürüz. Zeytinin çekirdekleri ezilene kadar döndürürüz. Zeytinler ezildikten sonra bir keseye koyarız. Aslında iki gün beklese daha iyi olur. Daha sonra kesenin içine katılır ve bayanlar tarafından içine sıcak su katılır. Sıcak su yağı süzdürür. Su altta kalır ve yağ üste çıkar. Ayak yağı dedemden ninemden duyduğum kadarı ile mide ülserine faydası olduğunu, bağırsak enfeksiyonlarını giderdiğini ve kanser hastalarının da aç karnına içtikleri zaman faydası olduğunu duydum." dedi.

"Bu alanı mesire alanı yapacağız"

Yatağan Belediye Başkanı Hasan Haşmet Işık, "Bu yöntem çok yıllar evveli atalarımızın uyguladığı bir yöntem. Burada ayak ile sıkılan yağ daha kaliteli ve insanlara daha faydalı zeytinyağı üretiliyor. Buradaki tesis 100-150 yıllık bir tesis. Artık bölgemizde böyle bir tesis yok. Tesis dediğimiz öyle küçük basit bir şey ama işlevi büyük. Bizim bu ayak yağları piyasa yağlarından 5-10 lira daha fazlaya satılıyor. Aynı zamanda bir ilaç gibi kullanılmakta. Bu yağların markalaştırılarak kamuoyuna sunulması gerekmekte. Sayın Kaymakamımızın destek ve gayretleri ile burayı bir mesire alanı haline getirip vatandaşlarımızı buraya çekip yağ yapılırken buradan alır gider. Bu bölgedeki zeytinlerin değerlendirilmesi lazım" dedi.

Yatağan Kaymakamı Hayrettin Çiçek, "Zeytin Kur'an-ı Kerim'de de adı geçen ve 'Cennet Meyvesi' olarak tabir edilen bir meyve olarak tabir edilmekte. Dünya üzerindeki en sağlıklı yiyeceklerin başında gelmekte zeytin. Zeytin günümüzde konvansiyonel şeklinde zeytinyağı üretilmekte. Ama böyle bir geleneksel üretimin de var olduğunu biz burada şahit olduk. Bu geleneksel üretim Turgutlar köyümüzde yapılmakta. Sağlıklı bir şekilde zeytinyağı üretimi nasıl yapılır gördük" dedi.