Kültürel miras ulusal envanterinde yer alan "Lefke bezi" tescillendi

Bilecik'in Osmaneli ilçesinde 20. asrın başından itibaren dokunan ancak tekstil sanayisinin gelişmesiyle unutulmaya yüz tutan Lefke bezi eski itibarını geri kazanıyor.

Son yıllarda açılan kurslarla üretimi yeniden canlandırılan "Lefke bezi" Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından coğrafi işaret ve geleneksel ürün olarak tescillendi.

Çeşitli kurumların desteğiyle "Lefke Bezi Dokuma Eğitim Projesi" kapsamında "Kadınlarımız Lefke bezine can verecek" sloganıyla açılan kursla ilk etapta hediyelik eşya olarak üretilen Lefke bezi, 2023 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığının "Somut Olmayan Kültürel Miras Ulusal Envanteri" çalışmaları kapsamında il envanterine kaydedildi.

İlçenin eski adıyla anılan Lefke bezi üretiminin tekrardan canlandırılması amacıyla Osmaneli Belediyesi, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi (BŞEÜ), Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı (BEBKA) ile İstanbul Ticaret Üniversitesi Moda ve Tekstil Tasarım Bölümü projeyi sahiplendi.

2021 yılında Türk Patent ve Marka Kurumu Coğrafi İşaretler Dairesi Başkanlığına yapılan başvuru ile tescillenen Lefke bezi, Osmaneli Kadın Girişimciler Konağı'ndaki dokuma tezgahlarında hazırlanan bezden kıyafet, peşkir, masa örtüleri, peştamal, kilim, iğne oyası ve kese ile otantik çanta gibi hediyelik eşyalar üreterek yurt içi ve yurt dışında pazarlanıyor.

Bu zamana kadar Rusya, Hollanda, İspanya, Katar'a satılan Lefke bezinin tanınırlığının artmasıyla pazarlama sahasının genişlemesine dair planlama yapılıyor.

Osmaneli Belediye Başkanı Bekir Torun, AA muhabirine, Lefke bezinin üretimi yapılan tanıtım faaliyetleri sonucunda tescillenmesinin kendi dönemine denk gelmesinden memnuniyet duyduğunu ifade etti.

Önceki dönemlerde Osmaneli ayva lokumu, Lefke taşı ve Osmaneli karpuzunun da coğrafi tescilli ürünler arasında yer aldığını belirten Torun, şöyle konuştu:

"Biz bununla yetinmek istemiyoruz açıkçası daha farklı projelere girmek istiyoruz. Mesela Osmaneli tarihinde ipek böceği yetiştiriciliği var ipek dokumacılığı üzerine de projeler yapmak istiyoruz. İlçemizin kalkınması açısından da ciddi bir adım olacaktır. Zaten coğrafi tescil almanın altındaki temel sebep ilçemizi tanıtmak."

"Geleneksel motif ve desenler, Osmaneli'nin kültürel zenginliğini yansıtıyor"

Projede görev alan BŞEÜ Meslek Yüksekokulu Gıda İşletme Bölümü Öğretim Görevlisi Mesut Kaplan da tescil ile Lefke bezinin kalitesini ve özgünlüğünü koruyarak kültürel mirasın gelecek nesillere aktarılmasının güvence altına alındığını dile getirdi.

Tescil sürecinde, Lefke bezinin özelliklerini ayrıntılı olarak inceleyip, diğer kumaşlardan ayıran unsurları ortaya koyduklarını ve yalnızca Osmaneli'ne özgü bir dokuma olduğunu vurguladıklarını aktaran Kaplan, şunları kaydetti:

"Lefke bezinin tescili, kentin kültürel değerlerinin korunması ve tanıtımı adına atılmış büyük bir adım. Tescille birlikte Lefke bezi, geniş kitlelere tanıtılarak ekonomik anlamda da değer kazanacaktır. Lefke bezi, geleneksel yöntemlerle el tezgahlarında üretilen ve pamuk iplikten dokunan bir kumaştır. Tarihsel olarak ipek iplikle üretilen bez, günümüzde pamuk ipliği ile dokunmaktadır.

Dokumada kullanılan motifler, yerel halktan alınan bilgilerle ve geçmiş örneklerle yapılır, desenler arasında geometrik şekiller, kilim motifleri ve sonsuzluğu temsil eden ok desenleri bulunmaktadır. Geçmişte doğal boyalarla renklendirilen Lefke bezi, geleneksel motif ve desenleri ile Osmaneli'nin kültürel zenginliğini yansıtmaktadır."

"Topluma Lefke bezini hediye ettik"

Osmaneli Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi Coğrafi İşaretler Koordinatörü Abdullah Tetik de Lefke bezinin Romalılar döneminden kalma bir bez türü olduğunu ve geleneksel dokuma kumaşını tekrar canlandırabilmek için proje hazırladıklarını anlattı.

Projeye 100 yıllık sandıkları açarak başladıklarını ve sandıklardan çıkan bezleri önce laboratuvara tahlile gönderdiklerini anlatan Tetik, şu bilgileri paylaştı:

"Bugüne geldiğimizde kaybolmaya yüz tutmuş dokumacılığı yeniden canlandırdık hem de Lefke bezini gün yüzüne çıkartarak, topluma Lefke bezini hediye ettik. Gelinen süreçte yaklaşık 7 yıla yakın bir emek sarf edildi ve kültürümüzü tanıtacak, kırsalda ekonomik gelişime katkı sağlayacak Lefke bezi coğrafi işaret tescili alarak Türkiye'ye, turizme yeni bir ürün olarak sunulmuş oldu.

Hem dokuma tekniği hem de üzerindeki yöreye özgü motifleri bulundurması nedeniyle Lefke bezi diğer bezlerden farklı bir ürün olarak karşımıza çıktı ve Türk Patent Enstitüsü, ürünün coğrafi işaretini verdi. Ürün coğrafi işaret tescili alarak, pazarlanmasına ve korunmasına katkı sağlamış oldu. Artık Lefke bezi, dünya pazarına daha rahat açılabilecek."

Kooperatif üyesi Banu Erkal da Lefke bezinin, tescillendikten sonra yarınlara ulaşacağını belirterek, "Desen kurmayı öğrendiğimizde Türk kadınının gücünü ve zekasını keşfettik. Çünkü o zamanın şartlarını düşününce onlar iplerini kendileri yapmışlar, kendileri boyamışlar, o desenlere isim koymuşlar, sevgilerini, özlemlerini işlemişler." ifadesini kullandı.