Karagül" İçin Coğrafi İşaret Talebi

VELİ GÜRGAH - Birecik Barajı suları altında kalan Halfeti'de yetişen, edebiyat ve müziğe konu olan, siyah rengiyle de dikkati çeken karagüle coğrafi işaret alınması için proje geliştirilmesi isteniyor.

Cittaslow Uluslararası Koordinasyon Komitesi'nin "Sakin Şehir" ağına dahil ettiği Halfeti, adını yöreye özgü çiçekten alan "Karagül" adlı televizyon dizisinin ardından turistlerin ilgi odağı haline geldi.

Yöreye özgü endemik bir tür olan karagül daha çok 6-7 aile tarafından amatörce yetiştiriliyor.

Yazar Nihat Özdal, AA muhabirine yaptığı açıklamada, karagülün dünyada sadece Halfeti'de görüldüğünü, özgün siyah rengini de yetiştiği topraklardan aldığını söyledi.

Özellikle 2000'de Halfeti'nin baraj suları altında kalmasına bağlı artan turizm potansiyeliyle karagüle olan ilginin artığını ifade eden Özdal, "Karagül, son dönemde Twitter'da Endonezya'dan Brezilya'ya 'Trend Topic' listesine giriyor" dedi.

Bir televizyon kanalı için çekilen "Karagül" dizisiyle ilginin artığı Halfeti'de yetişen karagülün dünyada tanınmaya başladığını belirten Özdal, "Geçen aylarda gelen Hollandalı eczacı ile İsveçli botanik profesörü bizden karagül fidesi istedi. Nedenini sorduğumuzda ise 'bodur gül türü olan karagülü, kesme gül formunda yetiştirmek için genetik çalışmalar yapacaklarını' dile getirdiler. Karagüle bugüne kadar yabancı bilim insanlarının gösterdiği ilgiyi Türk bilim insanları göstermedi" diye konuştu.

Bu yıl dolu yağışından dolayı ilçe genelinde güllerin zarar gördüğünü anlatan Özdal, karagülü yerinde görebilmek için mart, nisan ve mayıs aylarının tercih edilmesi gerektiğini kaydetti.

Karagül hakkında bilgi veren Özdal, şöyle devam etti:

"Tomurcuk halindeki karagül daha siyah tonlarda oluyor, açınca koyu kadife tonlara geçiyor. Mevsimine göre çok siyah açan güller var. Yetiştiği toprak, gölge, güneş açısı hepsi rengini etkiliyor. Karagüle rengini veren Halfeti'nin özgün doğası, havası ve toprağı. Bu renk ancak bu topraklarda açıyor. Derler ki dalından koparınca gülün rengi değişir, başka yere götürülüp dikilince bu renkte açmaz."

"Hüznü simgeliyor"

Karagülün rengi ve duruşuyla ciddi anlamda ilgi gördüğüne işaret eden Özdal, buna karşın tanıtımının yeterince yapılamadığını söyledi.

Şiir ve roman ve müziğe konu olan karagülün sosyal medyada da en çok paylaşın simge değerler arasında yerini aldığını belirten Özdal, "Nazlı Eray'ın 'Halfeti'nin Siyah Gülü' adlı romanı var. Bu roman gülün edebiyat dünyasında ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. Şair Bejan Matur'un 'İbrahim'in Beni Terk Etmesi' adlı kitabında da karagülle ilgili güzel dizeler var" dedi.

Artan ilgiye karşın ilçede profesyonel anlamda üretim yapılmadığını dile getiren Özdal, bunun projelerle yaygınlaştırılması gerektiğini ifade etti.

"Sakin Şehir "Cittaslow" ağına dahil edilen Halfeti'ye değer katan" karagüle coğrafi işaret alınması için çalışma başlatılması gerektiğini vurgulayan Özdal, şunları kaydetti:

"Halfeti'de güllerle ilgili geçmişi bin yıla dayanan ciddi anlamda bir kültür var. Bu gül türleri çoğu yerde yok. Karagül, rengi ve simge değeriyle diğerlerinden ayrışmış durumda. Aynı zamanda Halfeti'nin sular altında kalmasıyla oluşan hüznü de simgeliyor.

İlçe son süreçte Cittaslow ağına dahil oldu. İşte bu tarz simge değeri taşıyan ürünlerin coğrafi işaretlerinin alınması bulunduğu yere ciddi anlamda katkı sağlıyor. Başta valilik olmak üzere belediyeler ve kaymakamlığın edebiyata ve müziğe konu olan karagülün yetiştirilmesi, çoğaltılması ve coğrafi işaret olarak tescillenmesinde rol almasını bekliyoruz. Ayrıca profesyonel üretim olursa pek çok Halfetilinin iş ve ekmek sahibi olabileceğini düşünüyoruz."

Efsaneye göre karagül

Karagülün dünyada sadece Halfeti'de yetiştiğinin kabul edildiğini belirten Özdal, karagül ile ilgili efsaneyi anlattı.

Efsaneye göre; "Halfeti'de sular altında kalan Ulu Camisi'nin Ermeni ustası Adır'ın 'Gülkız' anlamına gelen 'Vartuhi' adında güzel bir kızı varmış. Vartuhi evlerinin avlusunda Halfeti'nin en güzel kırmızı güllerini yetiştiriyormuş. Annesi doğarken ölen Vartuhi, Adır ustanın dünyadaki tek varlığıymış.

Nehrin karşı kıyısında güvercin ve keklik yetiştiren Fırat adında kimsesiz bir delikanlı varmış. Bir gün kaçan güvercinin peşinden Vartuhi'nin güllerinin bulunduğu Adır ustanın avlusuna gelen Fırat, burada genç kızı görmüş ve iki genç birbirine aşık olmuş. Vartuhi'nin babası 'her şeyi' olarak gördüğü kızının evlenmesine karşı çıkınca kavuşamayan iki genç, Fırat'ın sularına atlayarak intihar etmiş. Derler ki; iki gencin ölümünden sonra Halfeti'deki tüm kırmızı güller siyah açmış." - Şanlıurfa