İngilizler, Shakespeare'i Bir Kültür Ajanı Olarak Kullanıyor"

KAAN BURAK ŞEN - Ünlü oyun yazarı Shakespeare'i ve üzerine yazılmış eserleri inceleyen yazar Mehmet Kurtoğlu, yaptığı çalışmalar hakkında AA muhabirine açıklamada bulundu.

Yaptığı incelemeleri "Bir Nokta", "Yedi İklim" edebiyat dergilerinde yayımladığını kaydeden Kurtoğlu, Shakespeare'e dair Türkçe yayımlanmış bütün eserleri taradığını belirterek, çalışmasının 15 yıl sürdüğünü dile getirdi.

Mehmet Kurtoğlu, Shakespeare okumalarını kültür ve medeniyet ekseninde yaptığının altını çizerek, "Özellikle bir Müslüman olarak, Shakespeare'in eserlerinin bana neler ilham ettiği ve nasıl okuma olabilir anlamında yaklaştım. Shakespeare tabii münbit bir yazar. İnsanı, kadını, kralı, soytarıyı, karakterleri iyi tanıyan, çok iyi karakter oluşturan bir yazar. Shakespeare'e daha çok Müslüman kimliğimle ve kendi kültür ve medeniyet perspektifimden baktım" ifadelerini kullandı.

Shakespeare üzerine çalışmalarını bir kitapta da topladığını belirten Kurtoğlu, kitabın ünlü İngiliz yazarın biyografisi ve eserleri hakkında yaptığı okumalardan müteşekkil olduğunu kaydederek, "İngilizlerin, Shakespeare'i bir kültür ajanı olarak kullandıklarını düşünüyorum" dedi.

Yazar Kurtoğlu, Batı'nın William Shakespeare üzerine efsaneler ve hikayeler anlatarak, ünlü yazarı canlı tutma yoluna gittiği yönündeki tespitini aktararak, şunları söyledi:

"Thomas Carlyle'ın 'Kahramanlar' diye kitabı vardır. Bu kitaptan bizim düşünce dünyamızdaki birçok isim de etkilenmiştir. Carlyle'ın 'Kahramanlar' kitabında yola çıkış nedeni şudur, 'Tarihi, olaylar değil kahramanlar yapar'. Bu eksenden yola çıkarak, Dante'yi, Shakespeare'i, Hazreti Muhammed'i koyarak, Hazreti Muhammed'e ayrı bölüm açarak, isimler üzerinden 'Kahramanlar' kitabını yazmıştır. Kitap yayınlandığında çok ilgi görmüş. Tabii kitap tarihe de yeni bir yorum getiriyor."

Shakespeare'in 17 eserini tahlil ettiğinin altını çizen Mehmet Kurtoğlu şöyle konuştu:

"Shakespeare'in eserlerinin Türkçe'de en iyi çevirisi hangisiyse onun üzerinden gitmeye çalıştım. Mesela Hamlet'in üç, beş tane çevirisi var. Bütün çevirileri önüme alarak, çevirilerin en güzeli, Türkçe'de en iyi karşılık bulduğunu sandığım eser üzerinden yorum yaptım. Shakespeare'in eserlerine yaklaşırken, 'İngilizce tercümelerinde yazarlar nasıl yaklaşmış' veya 'akademisyenler nasıl Türkçe'ye aktarmış' bağlamında değil de ben eseri okuyup ne anladığım bağlamında eserlerine yaklaştım."

"Bizde Shakespeare büyüklüğünde bir şair, yazar, düşünür yok mu?"

İngilizlerin Shakespeare'i efsaneleştirip popüler kültürün bir parçası haline getirmelerinin oldukça anlamlı olduğunu ifade eden Kurtoğlu, "Shakespeare büyük bir yazar, büyük bir şair. Bunu kimsenin yadırgaması mümkün değil. Burada İngilizlerin Shakespeare her zaman gündemde tutma nedenlerine bakmalıyız. Onu her zaman canlı tutmaları oldukça anlamlı. Bir nevi Shakespeare üzerinden kültür ajanlığı kültür dayatması yapılıyor" şeklinde konuştu.

Kurtoğlu, Türkiye'de de devlet tiyatrolarında Shakespeare'in eserlerinin yıllardır oynandığını dile getirerek, şu yorumda bulundu:

"Çünkü bütün dünyaya Shakespeare'in büyüklüğünü kabul ettirmişler. Peki, bizde Shakespeare büyüklüğünde bir şair, bir yazar, bir düşünür yok mu? Elbette var. Ama biz büyük sanatçılarımızı evrensel normlar içinde sunamıyoruz. Onları yaşayan kültürün bir parçası yapamıyoruz. Örneğin İbn Haldun için Cemil Meriç, 'gökyüzünde tek başına bir yıldız' diyor. Marks dahi İbn Haldun'dan etkilenmiş. Herkes Karl Marks'ı tanırken İbn Haldun'u tanımaz, bilmez. Yine Fuzuli'nin 'Leyla ile Mecnun'u, 'Romeo ve Juliet'le hemen hemen aynı çağın eseri. 'Leyla ile Mecnun', 'Romeo ve Juliet'ten daha büyük bir eserdir."

Şair Fuzuli'nin eserlerinin dünyaya yeterince tanıtılamadığını düşündüğünü söyleyen Kurtoğlu, "Bırakın dünyayı, genç kuşaklarımıza dahi tanıtamamışız. Necip Fazıl ise insanın trajik yazgısını kaleme almış şiirlerinde ve oyunlarında. İnsanı, vicdanı, metafiziği kurcalamış. Bir nevi batının içinden çıkamadığı sorunlara parmak basmış. Öyle inanıyorum ki, gerekli tanıtımlar yapılırsa Necip Fazıl'ın şiir ve tiyatroları Avrupa'da daha çok karşılık bulur" dedi.

Kurtoğlu, Mevlana, Yunus Emre ve Ömer Hayyam'ın dünya çapında sanatçılar olduğunu ifade ederek, "Dünya çapında tanıtımlarını yaptığımızda Mevlana, Yunus, Hayyam gibi şairlerimizin Shakespeare gibi Batı'da karşılık bulmaması mümkün değil. Mesela ünlü yazar Goethe de 'Doğu-Batı Divanı'nı Kur'an-ı Kerim'den etkilenerek yazmıştır" diyerek, söz konusu isimler üzerinde detaylı incelemeler yapılması gerektiğini sözlerine ekledi.

Yazar Mehmet Kurtoğlu, Shakespeare üzerine incelemeleri "Bir Batı Masalı Shakespeare" kitabında topladı.