Antalya Kaleiçi'nin tarihe tanıklık eden kapıları

Antalya Kaleiçi'nin tarihe tanıklık eden kapıları

Kapılardaki tokmaklar evde oturan ailenin ekonomik durumunu gösteriyor

Ku"c¸u"k halka çaldığı zaman, yoldan geçen komşu veya eve gelen tanıdık bir kadını, büyük halka ise erkek misafiri simgeliyordu

Antalya'nın gözde turizm ve eğlence merkezlerinden birisi olan Kaleiçi bölgesinde tarihi dokusuyla dikkat çeken evlerin kapıları görenleri adeta zamanda yolculuğa çıkarıyor.

ANTALYA - Antik çağlardan beri tarihe tanıklık eden turizm kenti Antalya'nın göz bebeği Kaleiçi, tarihi dokusuyla olduğu kadar mimari yapısı, kapıları ve kapılardaki mesajlarıyla da ilgi çekiyor. M.Ö. 4. Yüzyılda inşasına başlanan ve dıştan surlarla çevrili olan yerleşim yeri Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı devirleri ortak eseri olarak bilinirken, bölgenin dikkat çeken ahşap evlerinin tarihi kapıları ise görenleri kendine hayran bırakıyor.

Her yıl yaklaşık 10 milyon turistin ziyaret ettiği tarihi bölge, 1972 yılında Antalya iç limanı ve Kaleiçi semti, özgün dokusu nedeniyle "Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu" tarafından "SİT bölgesi" olarak koruma altına alındı. Turizm Bakanlığı'na "Antalya- Kaleiçi Kompleksi" restorasyon çalışmasından dolayı, 28 Nisan 1984'de FİJET (Uluslararası Turizm Yazarları Birliği) tarafından "Turizm oskarı" olarak adlandırılan "Altın Elma" ödülünü aldıran bölge günümüzde Kaleiçi otelleri, pansiyonları, restoranları ve barları ile eğlence merkezi haline gelmiş durumda.

"Aslına uygun restore ediliyor"

Tarihi yapılara açılan ve ziyaretçileri geçmişe götüren kapılar, el oyması işlemeleriyle ve birbirinden farklı yapılarıyla dikkat çekiyor. Kapılar inşa edildiği döneme dair karakteristik özellikler taşırken, Antalya'nın sadece mimari tarihi hakkında fikir vermekle kalmıyor, aynı zamanda bölgedeki yaşam tarzını, gelenek ve görenekleri de en iyi şekilde gözler önüne seriyor.

Geçmişten bugüne milyonlarca elin dokunduğu ve ardında binlerce yaşantının gelip geçtiği kapılar zamanla yıpranmış olsa da yer yer tarihi yapıları bozulmadan restore ediliyor. Kızılçam ağacından yapılan bu kapıların üzerinde el işlemeleri de bulunuyor. Kapılara yine eski ve el yapımı kulplar, tokmaklar ve posta kutuları eşlik ediyor.

"Evlerin ana maddesi kereste, ana direkler ise sedir ağacından"

"Antalya'nın Hafızası" olarak nitelendirilen yerel tarihçi Hüseyin Çimrin Kaleiçi'ndeki yapılar hakkında bilgiler verdi. Çimrin, "Konutların yapı malzemelerinin ana maddesi, Antalya Ormanlarından sağlanan kerestedir. Binayı taşıyan ana direkler ise sedir ağacındandır. Odaların tabanları, dolaplar, merdivenler ve kapılar ise ahşaptır. Üst katlar "Bağdadi" dediğimiz ahşap çıta kafeslerden oluşur ve u"stu" kireç¸-kum karışımı harçla kaplanmıştır. Alt katta taşlık dediğimiz yer, çoğu zaman çakıl taşı mozaikle kaplanmıştır" dedi.

"Tokmaklar ekonomik durumun göstergesi"

Çimrin, Kapıların ve kapılarda bulunan aksesuarların içerdiği anlamların da en az mimari yapı ve kullanılan malzemeler kadar önemli olduğuna dikkat çekti. Kapılardaki tokmakların evde oturan ailenin ekonomik durumuna göre şekil aldığını belirten Çimrin "El seklinde, aslan figürlü, tunç¸ madeninden döküm yapılmış tokmaklar zengin ailelerin kapılarında daha sık go"ru"lu"rken, daha basit ve çarşıdaki demirciler tarafından hazırlanan tokmaklar ise orta halli ailelerde go"ru"lu"rdü. Dar gelirli ailelerin kapılarına baktığımız zaman her iki kanadının birleştiği yerde, evde yokuz anlamında ip bağlanacak veya kilit asılacak birer halka bulunuyordu. Yine zengin ailelerin kapılarında süslü tokmakların haricinde, komşular için du"s¸u"nu"lmu"s¸ biri büyük, diğeri ku"c¸u"k iki halka vardı. Ku"c¸u"k halka, yoldan geçen komşu veya eve gelen tanıdık bir bayan misafir içindi. Büyük halka çalındığı zaman, kapıda bir erkek kişinin bulunduğu anlaşılır, evin hanımı gerekli örtünmeyi yaptıktan sonra genellikle "Kimdi-Geldi" penceresinden gelen erkek misafirle go"ru"s¸u"rdü" diye konuştu.

"Kapılar 200 yılın üzerinde"

Kaleiçi Kılıçaslan Mahallesinde 2008 yılından bu yana muhtarlık yapan 67 yaşındaki Ali Kahraman, Tabakhane sokaktaki "Binbirler Konağı" adıyla bilinen ve günümüzde pansiyon olarak kullanılan yapının kapıları hakkında "Bu kapılar 200 yılın üzerinde, ben burayı alalı 30 sene oldu. Kapılar çok eski bir ağaç olan kızılçamdan yapılıyor. Bizde bozmadık orijinal haliyle duruyor" dedi. Kapıların büyük ve iki kanatlı olmasına dikkat çeken Kahraman "Daha çok büyük malzemelerin girmesi için bu şekilde yapılmış. Eğer bir taraftan sığmazsa ikinci kapı açılıyor ve malzeme sığıyor" ifadelerini kullandı.

"Demir kapı yapmak yasak"

Binalar ve kapılar restore edilirken belirli çerçevelerde işlem yapılabildiğinin altını çizen Kahraman, "Kaleiçi'nde şu anda demir kapı yasak, tüm evlerin kapıları yenilenirken yine kapının ahşap olması gerekiyor, kural böyle" dedi.