67'lik Delikanlı" Yarım Asırdır İp Üzerinde

SUAT SALGIN - Hayatının büyük bir bölümünü ip üzerinde geçiren 67 yaşındaki Özdemir Turan, çocukken başladığı "ip cambazlığı" mesleğini ilerleyen yaşına rağmen 51 yıldır sürdürüyor.

"Avrasya Sirki" ile Balıkesir'in Ayvalık ilçesine gelen Turan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye'de profesyonel anlamda kendisi dışında ip cambazlığı yapan kişi tanımadığını söyledi.

Asıl mesleği diş hekimliği olan Turan, ip cambazlığının büyük ustalarının ebediyete göçtüklerini ifade ederek, şunları söyledi:

"Keşke bu meslekte dünyaca ünlü Türk ustaların çoğu hayatta olsaydılar da ben de onların çırağı olarak kalsaydım. O ustaların tamamı bu dünyadan göçüp gittiler. Ne mutlu bana ki, o ustaların 5-10 tanesiyle birlikte çalışma imkanı bulabildim. Ama bu ustalar 5-10 taneden ibaret değillerdi. Yüzlerce, binlerce denilecek kadar cambaz vardı Türkiye'de. Benim dönemimde bin tane olmasa bile, benim ustalarım döneminde bin kadar vardılar. Bunu da Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nden biliyorum."

Turan, ilk ustasının "Farabi" takma adıyla da bilinen Selanikli cambaz Selim Öktülmüş olduğunu hatırlatarak, "Ben, Farabi'nin yanından yıllarca çıraklık yaptım. Onun yanında gezerken, Muğla'nın Dalaman Ovası'ndaki Ortaca'ya geldik. Ortaca'da, halk arasında 'Tel Cambazı Yakubi' olarak bilinen 'Muğlalı Yakup'un gösterilerini izledim, çok etkilendim. Hepsi büyük ustalardı." dedi.

"Meslekte 51 yılımı doldurdum"

Yarım asrı aşkın süredir mesleğini icra ettiğini belirten Turan, şöyle devam etti:

"Çıraklığım da dahil bu meslekte 51 yılımı doldurdum. Ama son vermeyeceğim. Ömrümün son anına kadar bu meslekte olmak istiyorum. Hatta canımın sirkte çıkmasını isterim. Bu sanat UNESCO tarafından İnsan Odaklı Dünya Kültür Mirası kapsamına alınmıştır ve Türkiye'de bu sanatın profesyonel tek temsilcisi benim. Ben bir çırak da yetiştirdim ama çırağım halen profesyonel olamadı. O yüzden de tam profesyonel bir çırak yetiştirene kadar Allah benim canımı almasın."

"Dünya yokken bizde bu sanat vardı"

Özdemir Turan, ip cambazlığının, eski Türk geleneklerinden biri olduğunu belirterek, şu değerlendirmede bulundu:

"Dünyanın hiçbir yerinde sirk ve sirk akademisi yokken bizde bu sanat vardı. Bugün dünyanın birçok ülkesinde devlet tarafından sirk ve sirk akademileri kuruluyor, bu akademilerde o sirkler için sanatçılar yetiştiriliyor. Ama ne yazık ki ülkemizde biz bu gibi bir desteği hiçbir şekilde bulamadık. Ben bugüne kadar 6 kültür ve turizm bakanına bu sanatın son temsilcisi olduğumu ve bu sanat için destek beklediğimi söyledim. Ama sonuç alamadım."

"4 bin yıllık geçmişi bulunan kültürel miras"

Avrasya Sirki'nin kurucusu ve Sanat Yönetmeni Servet Yalçın da amaçlarının Türklere ait olan ve 4 bin yıllık bir geçmişi bulunan önemli kültürel mirası genç kuşaklara sevdirebilmek olduğunu dile getirdi.

Özdemir Turan'ın ip cambazlığında mesleğinin en tepesinde olduğuna işaret eden Yalçın, Turan'ın sanatın gelecek kuşaklara aktarılmasına büyük önem verdiğini, o nedenle Türkiye'de bir sirk okuluna ihtiyacı bulunduğunu vurguladı.

İlgili kurumlara bu konuda görevler düştüğünü ifade eden Yalçın, "17. yüzyılda, henüz daha dünyanın hiçbir yerinde sirk yokken, Osmanlı'nın başkenti İstanbul'da tüm dünyaya bu sanatı götürenler bizim sanatçılarımızdı. O dönemlerde 3 binden fazla akrobat ve ip cambazı tüm dünyayı gezerken bugün ne yazık ki bu sayı birkaç kişiyi geçmiyor. Bu durumun dikkate alınması lazım." diye konuştu.

Yalçın, geleneksel Türk seyirlik sanatlarının modernize edilerek, yeni ve daha büyük sirkler ile sirk okullarının kurulmasını talep etti.