2023 Fransızca Çeviri Ödülleri Sahiplerini Buldu

Institut français tarafından Türkiye'nin nitelikli edebiyat çevirilerini desteklemek ve çevirmenlik mesleğine hak ettiği değeri vermek amacıyla bu yıl 3.sü verilen 2023 Fransızca Çeviri Ödülleri'ni kazananlar açıklandı.

Tahsin Saraç anısına düzenlenen "Çeviri Ödülü"ne Annie Ernaux'nun "Boş Dolaplar" adlı kitabını Türkçeye çeviren Siren İdemen, "Çeviri Onur Ödülü"ne ise Dr. İsmet Birkan layık görüldü.

Edebiyat ve yayın dünyasından davetlilerin katılımıyla Fransa Sarayı'nda düzenlenen etkinlikte konuşan Fransa'nın İstanbul Başkonsolosu Olivier Gauvin, çevirmenin görevinin kültürler arasında bir köprü vazifesi görmek olduğunu söyledi.

Çeviri Ödülü'nün sembolik bir övgü olmasının yanı sıra çevirmenlerin ve onların kitap zincirindeki çalışmalarının kamuoyu tarafından tanınmasını teşvik etmek için de var olduğunu dile getiren Gauvin, "Bu nedenle Institut français Türkiye, bu ödülün uzun vadeli olarak düzenlenmesini taahhüt etmektedir." dedi.

" Tahsin Saraç'ın çeviri tarihinde önemli bir yeri var"

Çeviri Ödülü Jüri Başkanı Timour Muhidine, anısına ödül verilen Tahsin Saraç'ın kültür hayatına iz bırakmış önemli biri olduğunu dile getirdi.

Fransız edebiyatından çok sayıda eseri Türkçeye çeviren Tahsin Saraç'ın hayatına, eğitimine, çalışmalarına ve eserlerine ilişkin bilgi veren Muhidine, usta yazarın derinlemesine bir merak duyduğu Fransızcayı gençlik yıllarında öğrendiğini kaydetti.

Muhidine, Saraç'ın yokluğunun büyük bir boşluk oluşturduğunu, kültürlerin yayılması için gösterdiği çabaların çeviri tarihinde önemli bir yeri bulunduğunu ifade etti.

Törenin ardından yazar ve çevirmen Yiğit Bener'in yönettiği "Edebi Çevirinin Geleceği nasıl şekillenecek?" başlıklı bir söyleşi düzenlendi. Söyleşide yazar ve çevirmen Nicolas Richard, 2021 Çeviri Ödülü sahibi, çevirmen Ebru Erbaş ile çevirmen ve Everest Yayınları Yayın Müdürü Saadet Özen konuşma yaptı.

Richard, 35 yıldır ara sıra kitap yazmanın dışında sadece çeviriyle ilgilendiğini belirterek, "Önceleri aklımda hiç çevirmen olmak yoktu ama sonra birdenbire ben yavaş yavaş artık çevirmen oluyorum diye düşünmeye başladım." diye konuştu.

Çevirmenlik faaliyetini yansıtmaya ve tanıtmaya çalıştığını da dile getiren Richard, çevirinin zorluklarına ve önemine ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

"Önce çok iyi çevirmen olmanız gerekli"

Ebru Erbaş da yapay zekayla yapılan çevirilere ilişkin, yapay zekadan faydalanmak için çok iyi bir çevirmen olunması gerektiğini belirterek, "Önce çok iyi çevirmen olmanız gerekli ki makinanın verdiği metni düzeltebilesiniz." ifadesini kullandı.

Edebiyatın bir sanat dalı olarak kabul edildiğini aktaran Erbaş, yapay zeka çevirilerinin, insanın dünyaya sunduğu yeni bir bakışı içermediğini bu nedenle sanat eseri olmadığını dile getirdi.

Çevirmen ve Everest Yayınları Yayın Müdürü Saadet Özen ise çevirmenlerin son derece zor koşullarda çalıştığını belirterek, "Her işte harcanan zamanın karşılığı istenirken, emek böyle ölçülürken, çeviride asla böyle ölçülemiyor. Şimdi yapay zeka en azından bu seviyeye getirmemizi sağladı."ifadelerini kullandı.

Yapay zeka aracını kullanacak kişilerin de çevirmen olması gerektiğini vurgulayan Özen, Osmanlı döneminde yaşayan rehberlerle ilgili akademik çalışmalar yaptığını aktararak, şunları kaydetti:

"Gerek sözlü gerek yazılı çeviri yapanlara tarihin her döneminde rastlayabilirsiniz. Bu insanlar vazgeçilmezdir. Kimse aksini düşünemez ama bir taraftan da her zaman bir korku oluştururlar. Çünkü elinde bir gücü tutarlar. Kültürü doğru ya da istenen şekilde aktarıp aktaramadığı, bu beceriye sahip olup olmadığı her zaman bir tedirginlik konusudur. O kadar ki Osmanlılar mesela bu konuda çok iyi bir örnek. Daha 1890'da turist rehberlerinin sınavla belge alarak bu işi yapabileceğine dair bir nizamname çıkarılmış."

Konuşmaların ardından Olivier Gauvin ödülleri takdim etti ve hatıra fotoğrafı çektirildi.