Blockchain'i Anlamak İçin Bilinmesi Gereken Temel Kavramlar
Blockchain teknolojisinin temel kavramları hakkında bilgi verildiği bu yazıda, Dağıtık Defter Teknolojisi (DLT), kriptografik anahtarlar, fork ve işlem maliyetleri gibi konular ele alınıyor. DLT'nin merkeziyetsizliği ve şeffaflığı, Blockchain'in en yaygın uygulaması olduğu belirtiliyor. Ayrıca, açık ve kapalı anahtarların işleyişi, fork türleri ve Ethereum'da işlem maliyetlerinin nasıl belirlendiği gibi konular da detaylandırılıyor.
Blockchain teknolojisini tam olarak kavrayabilmek için bazı temel kavramları anlamak önemlidir. Bu bölümde, blockchain'in çalışma prensiplerini oluşturan dağıtık defter teknolojisi, kriptografik anahtarlar, fork kavramı ve işlem maliyetleri gibi temel konuları ele alacağız.
Dağıtık Defter Teknolojisi (DLT) Nedir?
Dağıtık Defter Teknolojisi (Distributed Ledger Technology – DLT), verilerin merkezi bir otorite olmadan, ağdaki tüm katılımcılar arasında paylaşıldığı ve senkronize edildiği bir veri tabanı sistemidir. Bu teknoloji, geleneksel merkezi sistemlerden farklı olarak bilgilerin güvenli ve şeffaf bir şekilde yönetilmesini sağlar.
DLT'nin en önemli özelliklerinden biri merkeziyetsizliktir. Tek bir kontrol noktası yerine veriler ağdaki tüm katılımcılar arasında dağıtılır. Bu yapı, sistemin güvenilirliğini ve dayanıklılığını artırır. Ayrıca DLT'nin şeffaflık özelliği sayesinde tüm işlemler ağdaki katılımcılar tarafından görülebilir bu da denetlenebilirliği ve güveni artırır. Belki de en kritik özelliği, kayıtların değiştirilemezliğidir. Bir kez oluşturulduktan sonra verilerin geriye dönük olarak değiştirilmesi neredeyse imkansızdır.
Blockchain, DLT'nin en yaygın ve bilinen uygulaması olarak öne çıkar. Blok yapısı ve zincirleme bağlantı sistemi ile Blockchain, DLT konseptini somut ve etkili bir şekilde hayata geçirir. Ancak unutulmamalıdır ki her Blockchain bir DLT örneğidir fakat her DLT bir blockchain değildir. Dağıtık Defter Teknolojisi, Blockchain'i de kapsayan daha geniş bir teknolojidir.
Açık ve Kapalı Anahtarlar Nasıl Çalışır?
Blockchain teknolojisindeki açık ve kapalı anahtarlar, güvenli işlemlerin ve dijital kimliklerin temelini oluşturur. Açık anahtar, herkesle paylaşılabilen ve genellikle adres oluşturmak için kullanılan bir anahtardır. Örneğin Bitcoin'de cüzdan adresi açık anahtardan türetilir. Kapalı anahtar ise gizli tutulması gereken ve işlemleri imzalamak için kullanılan anahtardır. Bu anahtar, fonları harcama yetkisini verir.
Açık ve kapalı anahtarlar matematiksel olarak ilişkilidir. Bu ilişki sayesinde, kapalı anahtarla imzalanan bir işlem, ilgili açık anahtarla doğrulanabilir. Bu sistem, Blockchain üzerindeki dijital imzaların ve sahiplik doğrulamasının temelidir.
Fork Nedir? Yumuşak ve Sert Fork Arasındaki Farklar
Fork, Blockchain protokolünde yapılan değişiklik veya güncelleme sonucu oluşan ayrılmadır. İki temel fork türü vardır:
Yumuşak Fork (Soft Fork):
• Geriye dönük uyumlu bir güncellemedir.
• Eski düğümler yeni kuralları kabul etmese de ağda kalabilir.
• Örnek: Bitcoin'de SegWit güncellemesi
Sert Fork (Hard Fork):
• Geriye dönük uyumlu olmayan, radikal değişikliklerdir.
• Yeni kuralları kabul etmeyen düğümler ağdan ayrılır.
• Örnek: Ethereum'dan Ethereum Classic'in ayrılması
Yumuşak fork genellikle ağın bütünlüğünü korur ve daha az tartışmalıdır. Sert fork ise yeni bir Blockchain oluşturabilir ve topluluk içinde bölünmelere yol açabilir.
Gas Ücretleri ve İşlem Maliyetleri Nasıl Belirlenir?
Ethereum gibi akıllı sözleşme platformlarında, işlem maliyetleri "gas" kavramı üzerinden hesaplanır. Gas, Ethereum ağında işlem ve akıllı sözleşme yürütme maliyetini ölçen birimdir. Her işlem türü için belirli bir gas miktarı gerekir.
Gas ücreti, kullanıcının her birim gas için ödemeye razı olduğu fiyattır ve genellikle Gwei (1 ETH'nin milyarda biri) cinsinden ifade edilir. İşlem maliyeti, kullanılan gas miktarı ile gas ücretinin çarpımıyla hesaplanır. Örneğin 21,000 gas kullanan bir işlem için 20 Gwei gas ücreti ödenirse, maliyet 0.00042 ETH olur.
Ethereum'da gas ücretleri dinamiktir ve ağ yoğunluğuna göre değişir. Yoğun zamanlarda işlem yapmak daha maliyetli olabilir. Bitcoin'de ise gas kavramı yoktur ancak benzer şekilde işlem boyutuna ve ağ yoğunluğuna göre ücretler belirlenir. Kullanıcılar, işlemlerinin hızlı onaylanması için daha yüksek ücret ödemeyi tercih edebilirler.
Dağıtık defter teknolojisi, kriptografik anahtarlar, fork mekanizmaları ve gaz ücretleri gibi temel kavramlar; Blockchain teknolojisinin işleyişini anlamak için kritik öneme sahiptir. Bu bilgiler, Blockchain'in potansiyelini ve sınırlamalarını kavramak, projeleri değerlendirmek ve alanda çalışırken doğru kararlar almak için esastır. Teknoloji geliştikçe yeni kavramlar ortaya çıkacak olsa da bu temel prensipler Blockchain'in çalışma mantığının özünü oluşturmaya devam edecek ve gelecekteki uygulamaların temelini oluşturacaktır.
