Uzmanlardan CBDC açıklaması
CBDC'ler finansal özgürlük tartışmalarını alevlendiriyor. Uzmanlar Orwell'in "1984" distopyasına benzetirken, ABD yasak kararı aldı. Avrupa ise dijital euro için Ethereum gibi kamusal Blockchain çözümlerini inceliyor.
Küresel merkez bankası dijital para birimi (CBDC) planları finansal özgürlük tartışmalarını yeniden gündeme taşıdı. İngiltere merkezli bir düşünce kuruluşunun yöneticisi, CBDC'leri "paranın silah hâline gelmesi" olarak tanımladı. ABD yasaklama yoluna giderken Avrupa dijital euro projesini hızlandırıyor.
CBDC İle Kişisel Harcamalara Müdahale Riski
Bitcoin Policy UK'in kurucu ortağı Susie Violet Ward, CBDC'lerin merkez bankalarına benzeri görülmemiş bir kontrol imkânı sunduğunu söyledi. Ward, bu dijital paraların kişisel tasarruflara "son kullanma tarihi" getirme potansiyeli olduğunu belirterek "Parayla yaptığınız her şeyin kontrol edilebileceği bir noktaya geliyoruz." dedi.
Ward, bu durumu George Orwell'in "1984" romanıyla ilişkilendirdi. "Orwell bile programlanabilir parayı öngörmemişti, bu gelişme 1984 döngüsünü neredeyse kusursuz biçimde kapatıyor." ifadelerini kullandı.
ABD'de CBDC karşıtı yaklaşım giderek sertleşiyor. Temsilciler Meclisi, 2026 savunma bütçesine Federal Reserve'in dijital para çıkarmasını yasaklayan bir madde ekledi. Daha önce de "Anti-CBDC Surveillance State Act" isimli yasa tasarısı Meclis'ten geçmiş ve Senato'ya gönderilmişti. Ocak ayında Başkan Donald Trump, CBDC'leri yasaklayan bir başkanlık kararnamesi imzalamıştı.
Buna karşılık Avrupa Birliği dijital euro hazırlıklarını hızlandırıyor. Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde, dijital euronun Ekim 2025'te devreye alınmasının planlandığını söyledi. Projenin özel Blockchain ağları yerine Ethereum gibi kamusal altyapılar üzerinde çalışabileceği de gündemde.
CBDC'lerin finansal kapsayıcılığı artırma potansiyeline dikkat çekenler olsa da gözetim kaygıları öne çıkıyor. Brezilya Merkez Bankası, 2023'te yayımladığı dijital real pilotunun kaynak kodunda kullanıcı fonlarını dondurma ve azaltma gibi yetkilerin bulunduğu kısa sürede ortaya çıkmıştı.
Küresel ölçekte süren bu tartışmalar, CBDC'lerin finansal sistemin geleceğinde nasıl bir rol oynayacağına dair belirsizliği koruyor. ABD yasaklama yoluna giderken Avrupa'nın farklı bir yol izlemesi, küresel dijital para düzeninde derin bir ayrışmaya işaret ediyor.
