Sudan'da Çatışmaları Durdurmak ve "Kıtlığı" Azaltmak İçin Sivil Girişimler
2023 Nisan'ında patlak veren savaşın üzerinden iki yıl geçtikten sonra Sudan'daki askeri çatışmaların şiddetlendiği bu dönemde, sivillerin korunması gerekliliğini savunan sesler yükseliyor.
Geçici Egemenlik Konseyi Başkanı ve ordu komutanı Abdel Fattah el-Burhan, iç savaştaki taraflardan Hızlı Destek Güçleri ile müzakere masasına oturma çağrılarını reddetmesi, savaşın yakın zamanda sona ermesi umutlarının da tüketiyor.
Eski Sudan Başbakanı Abdullah Hamdok, el-Burhan'ın tekrarlanan reddi altında, Sudan'daki tüm tarafları savaşın acilen sonlandırılması için müzakere etmeye zorlamak amacıyla uluslararası toplumu baskıları artırmaya çağırmıştı.
Ordu komutanı el-Burhan, birkaç gün önce Fransız Ajansı AFP tarafından yayınlanan açıklamalarda, Hızlı Destek Güçleri ile müzakere etmeyi kabul etmediğini ve savaşın devam edeceğini belirtti.
Hamdok, Sudan krizinde "askeri bir çözümün tartışmaya açılmadığını" vurgulayarak, el-Burhan liderliğindeki ordunun, uluslararası medya ve resmi açıklamalarda ek bölgeler üzerindeki kontrolün belirtildiği şekilde Hızlı Destek Güçleri'ne karşı üstün gelemeyeceğini söyledi.
SİVİLLERİN KORUNMASI KOMİTESİNİN ÖNEMİ
Savaşın sürdürülmesinin ısrarla devam etmesi ortamında, Sudan'daki Demokratik Devrimci Akım lideri Yaser Arman, savaş süresince sivillerin maruz kaldıkları ihlallerden korunmaları amacıyla ulusal bir komite kurulmasını önerdi.
Son aylarda Sudan ordusu, sivillere yönelik ihlaller yapmakla suçlandı; bu ihlaller, bazı yerel ve uluslararası insan hakları grupları tarafından "savaş suçları" olarak nitelendirildi.
Belgelendirilen sivillere yönelik doğrudan saldırılardan en dikkat çekeni, geçen ay Darfur'da bir halk pazarının bombalı varillerle vurulmasıyla meydana gelmiş, bu saldırı yaklaşık 1509 kişinin –çoğunluğu kadın ve çocuk– ölümüne yol açmıştı. Bunun yanı sıra uluslararası raporlar 400 kişinin ölümü ile ilgili belgeler sunarken, küresel basında, New York Times'ın da belirttiği üzere Sudan ordusuna bağlı savaş uçaklarının pazarın en yoğun anında füze, bombalı varil ve roket attığı, pazarın içinde bulunan herkesi yanan cesetlere çevirdiği ifade edildi.
Buna, Khartoum başkentinde her gün gerçekleşen ve etnik temellere dayalı intikam operasyonları, saha infazları ve takiplerle devam eden ihlal görüntüleri ekleniyor.
Sivillere yönelik ihlallerin ve ölümlerin durdurulması için, Arman, sivillerin korunmasını sağlayacak ve mevcut Sudan çatışması nedeniyle zarar görmemelerini temin edecek bir komite talep ediyor. Komite, Arman'ın ifadesiyle "etkisi yüksek" Sudanlılar arasından seçilecek isimleri, iç ve dış baskı oluşturarak ülke genelinde sivillerin yaşam, güvenlik, yardım ve barınma haklarının korunmasını sağlamak amacıyla oluşturulacak.
SAHADAKİ İNFAZLAR KORKUTUCU
Son günlerde Sudan "Acil Durum Avukatları" grubu ve Sudan Uluslararası İnsan Hakları Gözlemevi, Sudan ordusu ve ona bağlı aşırı görüşlü milislerin Khartoum'un güneyinde gerçekleştirdiği toplu infaz operasyonlarını belgeledi.
Silahlı kuvvetlerin gözetimi altında ya da ordu elemanlarıyla doğrudan iş birliği içinde hareket eden İslamcı milisler, sivilleri kendilerine karşı askeri faaliyetlerde bulunmak veya Hızlı Destek Güçleri'yle iş birliği yapmakla suçladı.
Milisler ve Sudan Silahlı Kuvvetleri, sivillerin kendilerini savunmalarını beklemeden, göğüslerine ve başlarına mermi yağmurunu açarak, cesetlerini açıkta bırakıyor ya da daha sonra keşfedilen toplu mezarlara atıyor.
Sudan ordusu, yakın zamanda sivillere yönelik yeni toplu infaz ve ihlal operasyonları gerçekleştirmekle suçlanmasına ilişkin yorum yapmaktan kaçınırken, müttefik milislerle birlikte uluslararası hukuk ve insan hakları hukukunu ihlal etmeye devam ediyor.
Sudan Komünist Partisi lideri Saleh Mahmoud, Sudan Tarbiyon sitesiyle yaptığı açıklamada, sivillere yönelik işlenen ihlallerin dünyanın en vahim uluslararası suçları kapsamında yer aldığını ifade etti.
Sudan ordusu, soykırım, sivillere doğrudan saldırı, insanlığa karşı çeşitli diğer suçlar ve uluslararası hukuk ile Cenevre Sözleşmesi'ne aykırı savaş suçları işlemekle suçlanıyor.
Mahmoud, sivillerin korunması amacıyla, savaşı, Sudan'ın parçalanmasını ve bölünmesini destekleyen tüm grupları kapsayan geniş tabanlı bir cephe kurulması gerekliliğini vurguladı.
Sudan'daki sivil güçler, daha da ileri giderek, "Acil Durum Avukatları" grubunu, son iki yıldır süren çatışma sırasında savaş suçu veya insanlığa karşı suç işleyen herkesin hesap vermesi gerektiği konusunda harekete geçmeye çağırdı.
AÇLIK TEHDİDİ DEVAM EDİYOR
Sudan halkı savaşın yıkımına uğrarken, gıda ve ilaç eksikliği gibi sorunlardan dolayı çektiği sıkıntılar giderek artıyor ve savaş nedeniyle sağlık, gıda ile diğer hizmet sektörlerinde faaliyet duruyor.
Uluslararası kuruluşlar Sudan'a gıda ve insani yardım sağlamaya çalışırken, özellikle ABD Başkanı Donald Trump'ın ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı'nın finansmanını durdurduğunu açıklamasının ardından bu yardımlar son zamanlarda azalıyor.
Norveç Mülteci Konseyi, Salı günü 8 Nisan'da, uluslararası finansman eksikliği nedeniyle, çiftçilere sağlanan desteğin de dahil olduğu Sudan'daki insani programlarını askıya alacağını duyurdu.
Norveç Mülteci Konseyi Genel Sekreteri Jan Eyglan, kararın Amerika Birleşik Devletleri ve diğer bazı Avrupa ülkelerinden gelen benzeri görülmemiş finansman kesintileri sonrasında alındığını, bu durumun hayati ve temel programların azaltılmasını veya askıya alınmasını zorunlu kıldığını belirtti.
Konsey, çiftçilere desteğin kesilmesinin Sudan'da gıda krizini daha da derinleştireceğini kabul ederek, "Çiftçi ürünleri, kıtlık riskini önlemek için hayati önem taşımaktadır" ifadelerini ekledi.
Sudan'daki yerinden edilmiş kamplar, evlerini ve yaşadıkları yerleri savaş ve sivillere yönelik ihlaller yüzünden terk etmek zorunda kalan halkın, zorlu koşullarla başa çıkabilmesi için esas olarak uluslararası gıda yardımlarına bağlı durumda.
