Karaciğer kendini yeniler mi?
Karaciğer, vücudumuzun en önemli organlarından biridir ve birçok vital işlevi yerine getirir. Karaciğerin kendini yenileyebilme yeteneği hakkında çeşitli bilgiler bulunmaktadır. Peki, karaciğer kendini yeniler mi?
Karaciğer, vücudumuzun en kritik organlarından biridir ve birçok hayati işlevi yerine getirir. Ancak, karaciğerin kendini yenileme yeteneği hakkında çeşitli bilgiler bulunmaktadır. Bu konuda merak edilenler ve bilinmesi gerekenler bu haberde ele alınıyor. Karaciğer kendini yeniler mi?
KARACİĞER KENDİNİ YENİLER Mİ?
Karaciğer vücutta kendini yenileyebilen tek organdır ancak karaciğer sirozu söz konusu olduğunda karaciğerin kendini yenileyebilme yetisi ya çok sınırlı hale gelmiştir ya da kalmamış olur.
KARACİĞERİNİZ KENDİNİ NASIL YENİLER?
Karaciğer yaralanma, ameliyat,alkol veyailaç zehirlenmesi, virüsler v.b gibi durumlar nedeni ile hasara uğrarsa hücreleri bölünmeye ve büyümeye itilir. Bu fenomen karaciğer rejenerasyonu olarak bilinir ve Yunan mitolojisinde bile bahsedilir. Mitolojiye göre ölümsüz Prometheus'un gündüz kartal tarafından yenilen karaciğeri geceleri kendisini yeniliyordu. (Prometheus Zeus tarafından bir dağda kartal tarafından karaciğerinin her gün yenmesi cezasına çarptırılmıştı. Zeusun oğlu Heraklesin kartalı öldürüp Prometheusu kurtarmasına kadar karaciğeri kendisini yenileyecekti) İnsanlar karaciğer rejenerasyonunu uzun zamandır biliyor olsalar da, 1900'lere kadar karaciğer rejenerasyonunun resmi olarak araştırıldığı ve tüm memelilerde meydana geldiği keşfedilmedi. Karaciğer rejenerasyonunu incelemek için, 1931'de Higgins ve Anderson, karaciğerin en büyük iki lobunun çok dikkatli bir şekilde çıkarıldığı sıçanlarda bir deney yaptılar. %70'i çıkarılan sıçan karaciğerinin 7 gün içinde normal boyutuna döndüğünü buldular. Aslında olay bir kertenkelenin kuyruğunu kaybettiğinde tekrar uzaması gibi basit bir olay değildir.
Karaciğerin geride kalan kısmında hücreler hızla çoğalarak karaciğer hem işlevsel hemde fiziksel olarak kendisini büyütmektedir.
Karaciğer rejenerasyonu yani kendisini yenileme süreci üç aşamada gerçekleşir bu işlem için tüm hücreler bir ekip olarak çalışır ve birbirleriyle iletişim kurar. Bu iletişim, karaciğer hücrelerine bölünerek çoğalmaya başlamalarını söyleyen sinyaldir.. Karaciğer hasarı tespit ettikten dakikalar sonra, karaciğer hücrelerinin çekirdeğindeki genler, hücreleri bölünmeye hazırlamak için sinyaller gönderir. Buna başlangıç ??aşaması denir . Ardından 2. aşamada, karaciğer hücreleri bölünür. Hücre bölünmesi, karaciğer orijinal boyutuna dönene kadar devam eder, ardından sonlandırma aşamasına ulaşılır ve karaciğer hücreleri bölünmeyi durdurur. Karaciğerin hücre çoğalmasını kendi kendisine nasıl başlattı ise bir noktada o şekilde de durdurması vücudumuzun eşsiz tasarımının çok somut ve etkileyici bir örneğidir.
Karaciğer vücudumuzun kendisini yenileyebilen tek iç organıdır. Karaciğer dışında vücudumuzda deri ve barsaklarda da daha basit ve farklı mekanizma ile yenilenme olayı olur. Bu organlardaki yenilenme karaciğer rejenerasyonu gibi etkileyeci bir mekanizma sonucu değil daha farklı bir yolla gerçekleşir.
Karaciğerin kendisini yenileyebilme özelliği günümüzde canlı verici nakillerde her yıl onbinlerce hayatın kurtarılmasını sağlamakta, yetersiz organ bağışı olan ülkemiz gibi bölgelerde organ nakilleri parça karaciğer ile gerçekleştirilmektedir. Karaciğerin bir kısmının ameliyat ile alınmasını müteakip saatler içinde yüzlerce gen aktive olmakta, büyüme faktörleri ve sitokinler salgılanmakta, hücre çoğalmasını takiben karaciğer haftalar içinde yeterli boyuta ulaşınca da yine farklı sitokinlerin salgılanması ile büyüme işlemi sonlanmaktadır.
Canlı vericiden karaciğer nakli sonrasında yapılan çalışmalarda karaciğerin sağı alınan vericilerde kalan karaciğerin çok hızlı büyüyerek 1-2 hafta sonra 2 katına ulaştığı sonra büyüme hızının yavaşlayarak 6. Aya kadar devam ettiği ve 6.ayda orijinal karaciğer büyüklüğünün %85-90 ına ulaştıktan sonrada büyümenin durduğu saptanmıştır. Karaciğerin işlevsel olarak eski halini kazanması ise sadece 1 hafta almakta, büyüme devam ederken bile eski yeteneğini hemen kazanmaktadır.
