Hıdırellez elma kabuğu nasıl yapılır?
5 Mayıs Hıdırellez gecesi elma kabuğu ritüeli olarak yastığın altına konulur. Hıdırellez'de yastığın altına elma kabuğu koymak rüyada kadın ya da erkeğin evleneceği kişiyi görmesi için yapılır. Peki, Hıdırellez elma kabuğu nasıl yapılır?
Mevsimlik bayramlarımızdan biri olan Hıdrellez, ülkemizde etkin bir biçimde kutlanmaktadır. Büyük şehirlerde daha az olmak üzere, kasaba ve köylerde Hıdrellez için önceden hazırlıklar yapılır. Peki, Hıdırellez elma kabuğu nasıl yapılır?
HIDIRELLEZ ELMA KABUĞU NASIL YAPILIR?
5 Mayıs Hıdırellez gecesi elma kabuğu ritüeli olarak yastığın altına konulur. Hıdırellez'de yastığın altına elma kabuğu koymak rüyada kadın ya da erkeğin evleneceği kişiyi görmesi için yapılır.
Elma kabuğu koparılmadan soyularak yenir ve niyetlenerek yastığın altına koyup yatılırsa rüyada kiminle evlenileceği görülür.
- Ritüeli gerçekleştirmek için Hıdırellez günü olarak kabul edilen 5 Mayıs'ta bir elmayı soymaya başlayın, ara vermeden soyun tek parça halinde kabuk kalsın.
- Sonrasında elmanın kabuklarını bez bir torba içine koyun.Torbayı alıp yastığınızın altına yerleştirin. Bu yerleştirme sırasında rüyanızda evleneceğiniz kişiyi görmeye niyet ettiğinizi, dileğinizin bu olduğunu dile getirin ve sonrasında yatıp uyuyun. Sabah uyandığınızda elma kabuklarını torbadan çıkarın ve toprağa gömün.
YOĞURT MAYALAMA TÖRENLERİ
Baht açma törenleri kadar yaygın olmasa da bir diğer ritüel yoğurt mayalamadır. Trabzon-Şalpazarı İlçesi'nde maya katılmadan yoğurt yapılır. Mayalama sıcaklığındaki sütün içine besmeleyle bir tahta kaşık koyulur. Bu şekilde elde edilen maya bir yıl kullanılır ve gelecek yıl tekrar değiştirilir. Kütahya'nın Tavşanlı ilçesine bağlı Yörük köylerinde ise bir yıllık yoğurt mayası, Hıdırellez ve sonrasındaki 2 gün sabah ezanı ile tan ağarması arasındaki sürede doğadaki bitkilerin üzerinden toplanan çiy tanelerinden sağlanır.
BAHT AÇMA OYUNU
20-30 yıl evvel, genç kızlar, baharın gelişiyle kendi aralarında "baht açma oyunu" adı altında bir takım eğlenceler tertip ederlerdi. Bunun için ağzı kapalı bir bakraç içine su ile birlikte gül, kopça (düğme), boncuk gibi şeylerden bir tanesini her genç kız koyardı. Sesi güzel olan bir genç kız, bakraçın içerisindekileri birer birer çıkararak, her çıkardığı eşyaya bir mâni söylerdi. Söylenen mâni ile bakraçtan çıkan eşyanın sahibi arasında münasebet kurulur, söylenenlerin de olacağına inanılırdı. Yaşı geçmiş kızlar ve erkekler, evlenebilmek için yaşmak veya gömleklerini göle ve kutsal sayılan yerlere atarlardı. Özellikle hıdrellez günü, kadınlar arasında yapılan "baht açma oyunu"nda aşağıdaki mâniler söylenirdi: "Ay doğar sini gibi Sallanır selvi gibi Geliyor yârin kokusu Isparta gülü gibi, Ay doğar aşmak ister Gül yanak yaşmak ister. Bu benim garip gönlüm Yâre kavuşmak ister Baht-ı bârın bol olsun İçi dolu bol olsun. Seni bir oğlan sevmiş Dağlar taşlar yol olsun Baht-ı bârın bol olsun İçi dolu yağ olsun Beni yârdan ayıran İki gözü kör olsun."
TÜRKİYE'DEKİ EN YAYGIN RİTÜELLER
Türkiye'de en yaygın olarak ateşten atlama ritüeli yapılır. Ateşten atlamanın dini açıdan bir anlamı yoktur. Bu ritüelin nazardan ve hastalıklardan koruduğuna inanılır. Bir diğer en yaygın ritüel ise gül ağacına dilek asmak ya da gül ağacının altına dilek gömmektir. Dilek asıldıktan ya da gömüldükten sonraki gün üzerine dileklerin yazıldığı kağıtlar, bezler açık olarak yavaşça suya bırakılır. Yazılar üste gelecek şekilde suya düşerse dileklerin kabul olacağına inanılır.
HIDIRELLEZ RİTÜELLERİ
Hıdırellez'in kutlandığı hemen her yerde Hıdırellez'in 5 Mayıs gecesi, halk, bahçesindeki ağaçların topraklarına, sahip olmak istedikleri mal veya eşyaların resimlerini çizerler veya taştan, çöpten şekillerini yaparak dilek tutarlar. Aynı gece yine bazı kimseler, kapılarının önlerine kül elerler. 6 Mayıs sabahı bu kül üzerinde oluşan şekil veya resime göre geçimlerini hangi alanda sağlayacaklarını öğrenirler. Kül üzerinde bir hayvan şekli oluşmuşsa hayvancılık alanında, ağaç veya bitki şekilleri oluşmuşsa çiftçilik alanında bol kazançları olacağına inanılır. 5 ve 6 Mayıs gecesi yağmur yağarsa o yılda bolluk ve bereket olacağı inancı vardır. Hıdırellez günü Hızır'ın evlere gelerek una, şekere, yağa vb. yiyeceklere dokunarak bunların bereketini arttıracağına inanılır. Bu nedenden dolayı yiyeceklerin kaplarının ağzı açık bırakılır. Genç kızlar genellikle gelecekte kuracakları yuvanın erkeğini, eşini, varsa sevgilisine kavuşma dileklerini niyet olarak tutarlar.
Eskiden genç kızlar, bu gecede bahçedeki yeşil soğanların iki yaprağını birer iple bağlayıp, dilek tutarlardı. Bu soğanın yaprakları uzarsa, dileğin gerçekleşeceğine uzamazsa dileğin gerçekleşmeyeceğine inanılırdı. Yine gelinlik kızlar Aydoğmuş'ta Cebeli Sultan Dede, Kaplanlı Köyü'nde Ahmed Baba Tekkesi, Boyalı, Emirgazi denilen yerlerde dualar edip "açıl bahtım, geldi vaktim, gelin olma vaktim" diyerek dilek tutarlardı. Aynı şekilde gül ağaçlarına da ip veya mendil bağlayarak dilekler tutulurdu.
Hıdrellez Gecesi Âdetleri ve İnanmalar
Hıdrellez ile ilgili çeşitli adet ve inanmalar vardır. Bunlarışöylece sıralayabiliriz:
-Hıdrellez gecesi veya üç gün önce sokak kapısının üzerine mushaf konur. İnsanlar ve hayvanlar
bunun altından geçer. Bunun amacı hayvanların sağlıklı olması ve bol süt vermesidir. İnsanlara uğur
getirir.
-Hıdrellez gecesi gün doğmadan önce teneke çalınır. Bundan amaç köstebekleri bahçeden
çıkarmaktır. Bütün komşular yarış halinde teneke çalarlar. Bahçedeki köstebekleri kovalarken, komşunun
kovaladığı köstebeklerin de bahçeye girmesini engeller.
-Hıdrellezden bir gün önce 40 çeşit ot toplanıp kaynatılır, posaları süzülür. Banyo suyuna katmak
için bekletilir.Kına vurulur, buna hıdrellez kınası denir.
-Hıdrellez gecesi bir gül fidanının dibine dilekler adanır, dilekler şekillerle belirlenir. Ev istenirse
topraktan, kiremitten ev, bebek istenirse bebek, para istenirse gül dibine gümüş para konur. Dileklerin gerçekleşmesi
için Hıdrellez uğuruna içtenlikle inanmak gerekir. İnanmayanların dilekleri gerçekleşmez.
-Bereketli olması amacıyla gece yemekte ilk lokma ısırılıp yutulmadan çıkarılır, kağıda sarılıp bir saksıya
konur. Bu işler yapılırken dua okunur, bereket dilenir.
-Hıdrellez'in uğuruna inananlar mutlaka rüya görürlermiş, sabah bu rüyaları yaşlılar yorumlayarak
yılın iyi veya kötü geçeceğini söylerler.
-Hıdrellez gecesi iki tane ekmek mayalanır, kenara konur. Birine varlık diğerine yokluk denir.
Sabah niyet tutulan hamur kabarırsa o yılın var yılı eğer kabarmazsa yok yılı olacağına inanılır.
-Hıdrellez gecesi her evin kapısına yeşil otlar, özellikle ısırgan otu asılır. Bundan amaç hayvanların
bol süt vermesidir. Diğer bir inanmaysa Hıdrellez gecesi ısırgan asılan eve yapılan büyü tutmaz.Yapılan
büyü bozulur .
Hıdrellez gecesi Hıdrellez'i karşılamak için silahlar atılır. Büyük coşku vardır.
-Hıdrellez gecesi maşalar tuvalete batırılıp hayvanların ayaklarına atılır. O hayvanları çalan olursa
işe yaramaz, çünkü sütleri ve eti kötü kokar.
- Genç kızlar ve delikanlılar temiz bir tenekeye ağzına kadar su doldurup bunu evin herhangi bir
yerine koyarlar. Sabah herkesden önce kalkıp hiç kimseye görünmeden o suya bakan ve güzelleşmek için
dua eden kişinin bir yıla kadar duası kabul olurmuş. Hatta yüzünde bir sivilce bile çıkmazmış. Özellikle cildi
bozuk sivilceli gençler Hıdrellezde suya bakma âdetini yaparlar.
-Hıdrellez gecesi dört yol ağzında ateş yakılır, eski hasırlar yakılır, üzerinden en az üç kere atlanır.
Hıdrellez gecesi ateşin üstünden atlanınca bir kış boyu insanın üzerine çöken uyuşukluğun ve hareketsizliğin
ve atılacağına inanılır. Aynı zamanda inanışa göre atlama anında dertler
kederler de dökülürmüş.
- Hıdrellez gecesi ateşten atlayanlara pire gelmez. Ateşten atlamak kötülükleri yok eder, Hıdrellez
gecesi yakılan ateş pislikten arındırır, dedikoduları engeller. Yüzler yanmasın diye siyaha boyanır.
Hıdrellez ateşine "Hastalıklar, kötülükler, dağlara taşlara olsun." diyerek taş atılır. Bu âdete ateş
taşlama denir. Hıdrellez gecesi iki ucu iple bağlanan yeşil soğan yaprağı bir boyda kesilir. Bir tanesi dilek
dilenir. Dilek tutulan uç uzamışsa dilek yerine gelir.
-Ahır kapısına cadılar girip hayvanlara zarar vermesin diye ısırgan otu asılır.
-Hıdrellez gecesi yaşlı kadınlar birer parça ot alarak kimin daha once öleceğini anlamak amacıyla bu
otları çalılara dizerler. Sabahleyin kimin koyduğu ot canlılığını yitirdiyse onun önce öleceğine inanılır.
Yaşlı kadınlar hamur yoğurur. Birisine nohut kadar maya katarlar, diğerine hiç katmazlar.
Hamurlardan biri seçilir. Sabah seçilen hamur kabarmışsa o yıl ailede varlık olacağına inanılır. Buna var
mayası ve yok mayası denir.
-Bolluk bereket için su yalağına buğday atılır. Hıdrellez gecesi bir genç kız rüyasında bir
delikanlıyla buğday biçerse o, onun kısmeti olurmuş.
Hıdrellez gecesi kapı yanına taş konur. Eğer taşın altı karınca dolarsa o yıl bolluk, bereket
olacağına inanılır.
- Hıdrellez gecesi Hızır Peygamber kimin kapısna gelirse onun bolluk içinde yaşayacağına
inanılır. Aynca Hızır Peygamber gökte uçarken sütler maya katmadan mayalanır.
- Hıdrellez gecesi kızlar yatmadan önce niyet tutarlar. Başörtülerinin üstüne gül yaprağı serperler.
-Hıdrellez gecesi sağlık için gül fidanına eşyalar asılır.
-Hıdrellez gecesi göğün açılacağına inanılır. Yaşlı kadınlar göğün açılışını görmek için
uyumazlar.
Hıdrellez Sabahı Uygulamaları ve İnanmaları
- Hıdrellez sabahı gün doğmadan kalkılır dut ağacına kurulan bir salıncakta sallanılır. "Derdim
aşağı, kendim yukarı" denir. Böylelikle dertlerden silkinileceğine ve bir yıl boyu mutlu olunacağına
inanılır.
-Sabah güneş doğmadan kalkılır. Dut ağacının köküne "Dut, belimin ağrısını yut" diyerek bel vurulur.
Böylelikle bel ağrılarından kurtulacağına inanılır.
- Hıdrellez sabahı dere veya deniz kenarına gidilip sağlık için el yüzyıkanır.
-Hıdrellez sabahı çimenlerde sağlık, uğursuzluktan ve baş dönmesinden arınmak için
yuvarlanılır.
-Hıdrellezden bir gün önce toplanan 40 çeşit ot (Kekik bol miktarda konur, su kekik kokar) dere
suyuyla kaynatılır. Otların posaları süzülür. O suyla Hıdrellez sabahı yüksek bir yere çıkılır. İnanışa göre ne
kadar yükseğe çıkılırsa saçların o kadar uzayacağına, sağlıklı ve parlak olacağına inanılır.
-Güneş doğmadan önce kırlara çıkılır, çiçek ve otların üstündeki çiğler toplanır, ele yüze sağlık
ve siğilleri yok etmek için sürülür. Bu çiğle mayalanan sütün yoğurt olacağına inanılır. Ayrıca bir gece
önceden dışarıya asılan yünden yapılmış giysi ve çorapların üstüne çiğ yağarsa güve tutmayacağı inancı
yaygındır. Bunlar güneş doğmadan toplanır. Çiğle el yüz yıkamanın diğer adı tendiriz olma vücudun
canlı, diri olmasıdır.
-Genç kızların, akraba delikanlıların veya nişanlıların özel eşyaları Hıdrellez gecesi köyün içinde bir gül
dibine gömülür. Delikanlılar bueşyaları Hıdrellez sabahı gün doğana kadar bulmak zorundadırlar. Aksi
halde eşyasını saklayanın dileğini yerine getirmek zorundadır.
-Salıncakta sallanırken bir ağaç dalı kopartılır. Sallanırken "Dağlara, taşlara, ulu ulu ağaçlara hastalık,
bana sağlık" diyerek dal atılır. Bu yolla hastalıkların vücuttan atılacağına inanılır.
