Heybeliada Ruhban Okulu yeniden açılacak mı? Heybeliada Ruhban Okulu neden kapandı?

Heybeliada Ruhban Okulu, İstanbul'un tarihi yarımadasına bakar şekilde, Ümit Tepesi'nin çamlarla çevrili alanında sessiz bir bekleyiş sürdürüyor. Yarım yüzyıldır kapalı olmasına rağmen Türkiye'nin siyasetinde, hukuki tartışmalarında ve uluslararası diplomaside sürekli gündemde olan bu okul, yalnızca Rum Ortodoks toplumu için değil, aynı zamanda Türkiye'nin kültürel ve diplomatik hafızasının da simgelerinden biri. Peki, Heybeliada Ruhban Okulunun tarihi nedir?, Heybeliada Ruhban Okulu neden kapalı, yeniden açılacak mı? Heybeliada Ruhban Okuluna dair tüm detaylar haberimizde...

HEYBELİADA RUHBAN OKULU HİKAYESİ NEDİR?

Heybeliada Ruhban Okulunun tarihi, Bizans dönemine kadar uzanan Aya Triada Manastırı'na dayanıyor. İstanbul Patriği Aziz Fotios tarafından kurulan manastır, 1844 yılında Fener Rum Patriği IV. Germanos'un girişimiyle modern anlamda bir eğitim kurumuna dönüştü ve "Yüksek Ortodoks Teoloji Okulu" adıyla açıldı.

Okul, yalnızca İstanbul'daki Rum toplumunun değil, tüm Ortodoks dünyasının din adamlarını yetiştirmeyi hedefliyordu. 127 yıl boyunca 990 öğrenci mezun verdi; aralarında günümüz Fener Rum Patriği Bartholomeos'un da bulunduğu 12 İstanbul Patriği, İskenderiye, Antakya, Atina ve Arnavutluk kiliselerinin liderleri bu okuldan çıktı.

1950'lerden itibaren okul uluslararası kimlik kazandı. Balkanlar, Ortadoğu ve İngiltere'den gelen öğrenciler, Heybeliada Ruhban Okulunda eğitim aldı. Bu dönemde mezun olan 225 öğrencinin 187'si yabancı uyrukluydu. Böylece okul, Ortodoks dünyasının kültürel ve akademik merkezi haline geldi.

Okulun kütüphanesi, dünya çapında nadir koleksiyonlarla dikkat çekiyordu. 120 binden fazla kitap ve 300 nadir el yazması, Antik Yunan'dan 16. yüzyıl matbaalarına kadar geniş bir yelpazede bilgi sunuyordu.

HEYBELİADA RUHBAN OKULU NEDEN KAPALI?

1971 yılında Türkiye'de çıkarılan yasa, tüm özel yüksekokulların devlet üniversitelerine bağlanmasını zorunlu kıldı. Ruhban Okulu, özerk yapısını korumak adına bu şartı kabul etmedi ve kapılarını kapatmak zorunda kaldı. Patrikhane, Danıştay'a başvursa da "tüzel kişiliği olmadığı" gerekçesiyle başvuru reddedildi.

O dönemde okulda 70 öğrenci vardı; 1964'te ise bu sayı 130'a kadar çıkmıştı. Mezunların yaklaşık %60'ı ruhban olurken geri kalan öğrenciler farklı mesleklere yöneldi. Kapatılmasının ardından Heybeliada Ruhban Okulu, diplomatik ve politik tartışmaların odağı haline geldi.

HEYBELİADA RUHBAN OKULU NE ZAMAN AÇILDI?

Modern anlamda Heybeliada Ruhban Okulu, 1844 yılında Fener Rum Patriği IV. Germanos tarafından açıldı. Kuruluş amacı, Ortodoks dünyasında din adamı yetiştirmekti. Kurulduğu günden itibaren 127 yıl boyunca faaliyet gösteren okul, 1971 yılına kadar eğitim hayatını sürdürdü ve ardından kapandı.

HEYBELİADA RUHBAN OKULU YENİDEN AÇILACAK MI?

Heybeliada Ruhban Okulunun yeniden açılması tartışmaları, özellikle Türkiye'nin Batı ile ilişkilerinde ve iç siyasette sürekli gündeme geldi. 2012 yılında dönemin ABD Başkanı Barack Obama, Erdoğan ile görüşmesinin ardından okulun açılmasını memnuniyetle karşıladığını belirtmişti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD Başkanı Donald Trump ile yaptığı görüşmede de okulun açılabileceğini ifade ederek, Türkiye'ye dönünce Fener Rum Patriği Bartholomeos ile konuyu görüşeceğini söyledi. 2024'teki ziyaretler ve görüşmeler, Heybeliada Ruhban Okulunun tekrar gündeme gelmesine neden oldu.

Ancak açılma süreci, Türkiye'de Lozan Antlaşması çerçevesinde tartışmalar yaratıyor. Okulun açılmasına karşı çıkanlar, ekümenik etkiler yaratacağını ve Türkiye'nin çıkarlarına ters düşeceğini savunuyor. Diğer yandan açılmasını savunanlar, 40. madde kapsamında azınlıkların kendi kurumlarını kurma hakkına sahip olduğunu ve asıl aykırılığın kapatılmasında olduğunu belirtiyor.

HEYBELİADA RUHBAN OKULUNU KİM KAPATTI?

1971'de çıkarılan yasa ile tüm özel yüksekokulların devlet üniversitelerine bağlanması zorunlu hale geldi. Heybeliada Ruhban Okulu, özerk yapısını korumak adına bu yasal değişikliği kabul etmedi. Bu sebeple okul kapatıldı. Patrikhane, yasal yollara başvursa da Danıştay, okulun tüzel kişiliğinin olmadığı gerekçesiyle başvuruyu reddetti. Böylece Heybeliada Ruhban Okulu'nun kapatılması, devletin zorunlu düzenlemesi ile resmiyet kazandı.