Yeni Kaledonya'da Bağımsızlık Referandumu Gündemde

Fransa'nın Hint-Pasifik'teki sömürgesi Yeni Kaledonya'da Geleneksel Senato Başkanı Eloi Gowe, Paris hükümetinin Ada'nın bağımsızlığına ilişkin 3. referandumu yeniden gözden geçirmesi çağrısında bulundu.

Fransız basındaki haberlere göre, Ulusal Meclis Başkanı Yael Braun-Pivet ve Fransız Senato Başkanı Gerard Larcher, Paris hükümeti ve Yeni Kaledonya arasındaki diyaloğu yeniden kurmak için Ada'yı ziyaret ediyor.

İki Fransız siyasetçi, yerel basına yaptıkları açıklamada, bu ziyaret sırasında "tevazu ile hareket etmek istediklerini" dile getirerek, Yeni Kaledonya'daki Geleneksel Senatoda siyasetçilerle bir araya geldi.

Braun-Pivet, Yeni Kaledonyalı siyasetçilere hitaben, "Tarihinize ve topraklarına olan saygımızı göstermek için öncelikle sizinle görüşmek istiyorduk." diye konuştu.

Larcher de Ada'nın Geleneksel Senatosunun barış diyaloğunun yeniden sağlanması için katkı sağlamasını istedi.

Gowe de Fransa'dan Ada'nın bağımsızlığına ilişkin 3. referandumu yeniden gözden geçirmesini istedi.

Braun-Pivet ve Larcher, Yeni Kaledonya Hükümet Başkanı Louis Mapou ve Yeni Kaledonya Kongresi Başkanı Veylma Falaeo ile görüştü.

Ada'nın kuzeyindeki Kone kentine giden Braun-Pivet, Yeni Kaledonya'ya yaptıkları ziyaret sırasında her konuyu ele almayı amaçladıklarını söyledi.

Braun-Pivet, "Tabularımız yok, özgür ve bağımsızız." diyerek, Ada'daki ilgili kişilerle birlikte bir yol haritası çizmek için her şeyi dinleyebilmeyi amaçladıklarını kaydetti.

Yeni Kaledonya'da bağımsızlık talebi süreci

19. yüzyılda Fransa'nın vesayeti altına giren Yeni Kaledonya'da, 1984-1988'de bağımsızlık yanlıları ve karşıtları arasında çıkan olaylarda, 90'dan fazla kişi yaşamını yitirdi.

"İç savaşı" andıran 4 yıllık kritik sürecin ardından, Fransız hükümeti, Yeni Kaledonyalı bağımsızlık yanlıları ve karşıtları ile 26 Haziran 1988'de Paris'te bir araya gelerek, adanın geleceğini belirlemek için Matignon Anlaşması'nı imzaladı.

Anlaşmada, adada 10 yıl içinde bağımsızlık için referandum düzenlenmesi öngörülüyordu.

10 yıl sonra, 5 Mayıs 1998'de Yeni Kaledonya'da taraflar arasında imzalanan Noumea Anlaşması ile Kanakların kendi topraklarında azınlık statüsüne düşmesini önlemek için yerel seçimlerde oy kullanma hakkı, 1998'den önce adada ikamet eden kişiler ve onların çocuklarıyla sınırlandırıldı.

Bu anlaşma, Yeni Kaledonya'da bağımsızlık için en fazla 3 referandum yapılmasını öngörüyordu. Adada bu kapsamda 2018, 2020 ve 2021'de düzenlenen bağımsızlık referandumlarında sandıktan "hayır" oyu çıktı.

Bağımsızlık yanlısı Kanak Sosyalist Ulusal Kurtuluş Cephesi (FLNKS), yerel halkın "yas süreci" nedeniyle 2021'de yapılan referandumun Kovid-19 salgınının etkisinden daha uzak bir tarihte düzenlenmesini istemişti.

Fransa bu talebi kabul etmeyince, Yeni Kaledonyalı bağımsızlık yanlıları halka sandığa gitmeme çağrısında bulunmuştu.

Fransız hükümeti, anayasal reform girişimiyle, en az 10 yıldır adada yaşayan Fransızların yerel seçimlerde oy kullanmasının yolunu açmayı hedefliyor.

Reforma karşı çıkan ada halkı, Paris hükümetinin Noumea Anlaşması'na sadık kalması talebiyle mayıstan bu yana gösteriler düzenliyor.

Binlerce ilave Fransız güvenlik gücünün sevk edildiği adada 13 Mayıs'tan bu yana çıkan olaylarda 13 kişi hayatını kaybetmişti.

Kanak kabile liderleri 24 Eylül'de, Fransız vesayetinin 171. yıl dönümünde, adanın geleneksel toprakları üzerinde tek taraflı egemenlik ilan etmişti.