Yatılı İlköğretim Bölge Okullarının Sorunları ve Çözümleri

Günümüzde gelişen bilimin ve teknolojinin ışığında eğitiminin insanlık için önemi tartışmasız kabul edilmektedir. İlköğretimden sonra ortaöğretimin de zorunlu hale getirilmesi ve eğitim kurumlarında yapılan yeniliklerle Türk Eğitim Sistemindeki gelişmeler devam etmektedir. Eğitimden tüm bireylerin yararlanabilmesi gerekliliği ile fırsat ve imkan eşitliği yaratabilmek amaçlanarak eğitim kurumlarında çeşitli düzenlemelerde bulunulmuştur. Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde kırsal alanların yerleşim özellikleri ve nüfusunun azlığı sebebiyle buralarda okul açma giderek zorlaşmıştır. Nüfusu az olan yerleşim birimlerindeki ilköğretim kademesindeki çağ nüfusunun eğitim ihtiyacı Taşımalı Eğitim, Birleştirilmiş Sınıf Uygulaması ve Yatılı İlköğretim Bölge Okulları ile gerçekleştirilmektedir. Yatılı İlköğretim Bölge Okulları; çeşitli sebeplerle henüz bir ilkokul açılmamış olup, birbirlerine yakın birkaç köyün bulunduğu yerlerde veya evleri ve ev grupları dağınık olan köylerde açılmıştır. Türkiye'de okulsuz yerleşim birimlerinin olması, terör nedeniyle bazı okulların kapalı tutulması, birleştirilmiş sınıftan vazgeçilmesi sebeplerinden dolayı Yatılı İlköğretim Bölge Okulları kurulmuştur.

Ayrıca yeterli maddi imkânlara sahip olamayan öğrencilere olanaklar sağlanabilmesi ve Sekiz Yıllık Kesintisiz Eğitimin sağlanabilmesi amaçlanmıştır. Bütün bu anlamlı amaçlarının yanında YİBO'ların bazı sorunları mevcuttur. Bu sorunlar; eğitimin niteliğine ve toplumun okula bakış açısına ilişkin sorunlar, personel, öğretmen, yönetici, öğrenci ve veli sorunları, okulun ekonomik ve fiziksel koşullarına ilişkin hizmetlerin yetersizliği olarak görülmektedir. Ayrıca kız öğrencilerin okula devam etmemesi, bazı branşlarda öğretmen bulma sıkıntısı, oturmuş öğretmen kadrosunun oluşmaması, çeşitli yaş gruplarının bulunmasından doğan akran baskısı gibi sorunlar temel oluşturmaktadır.Bu araştırma ile Yatılı İlköğretim Bölge Okullarının sorunları ve çözümlerine ilişkin yöneticilerin, öğretmenlerin, öğrencilerin ve velilerin görüşlerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Buna uygun olarak araştırma, Antalya Gündoğmuş Şehit Orman Mühendisi Abdullah Aydın Yatılı İlköğretim Bölge Okulu'nda geçmiştir. Araştırma bütüncül tek durum deseninde nitel bir çalışma olmuştur. Araştırmanın evrenini, Antalya Gündoğmuş Şehit Orman Mühendisi Abdullah Aydın Yatılı İlköğretim Bölge Okulu'nda görevli 3 vekil yönetici, 17 öğretmen ile bu okulda öğrenim gören 247 öğrenci ve bu öğrencilerin velileri oluşturmuştur. Araştırmanın çalışma grubunu bu ölçüte uyan ve gönüllülük esasına göre seçilen 3 yönetici (1 vekil müdür, 2 vekil müdür yardımcısı), 14 öğretmen, 5 öğrenci (ikinci kademeden okula velisi gelebilecek öğrenciler) ve 5 veli (bu 5 öğrencinin velileri) oluşturmuştur.Bu çalışmada veri toplama yöntemi olarak bireysel ve odak grup görüşme, gözlem ve doküman analizi kullanılmıştır. Veri toplama araçları olarak, açık uçlu sorulara dayanan yarı yapılandırılmış bireysel görüşme ve odak grup görüşme formları, yapılandırılmamış gözlem formu ve doküman analizi için Gündoğmuş Yatılı İlköğretim Bölge Okulu'ndaki öğretmenler kurulu toplantı tutanakları, pansiyon nöbet defterleri, günlük nöbet defterleri ve veli toplantı tutanakları kullanılmıştır.Veri toplama araçlarının da özellikleri dikkate alınarak veriler içerik analizi ile incelenmiştir. Bu veri analizine dayanarak araştırmanın bulgu ve yorumları oluşturulmuştur.

Araştırmanın sonucuna dayalı olarak önerilerde bulunulmuştur.xiiAraştırmadan elde edilen en önemli sonuçlar şunlardır: 1.Yönetici ve öğretmenlerin yaşadıkları kişisel sorunlar olarak; yatılı okulda çalışmayı yorucu, yıpratıcı buldukları, bu okulda çalışmanın olumsuz duygular oluşturduğu, okulun olumsuzluklarını ailelerine yansıttıkları, kendilerine yeterli vakit ayıramadıkları sonuçlarına ulaşılmıştır. Öğrencilerin okulla ilgi kişisel sorunları; aileden ayrı kaldığı için psikolojik olarak olumsuz etkilenme, arkadaşlarıyla yaşadığı problemlerden etkilenme gibi sorunlar öğrencilerin büyük kısmında görülmüştür. Velilerin kişisel sorunları ise öğrencinin, ailesinden ayrı kaldığı için özlem duygusundan olumsuz etkilenmesinin daha çok söylendiği görülmüştür.2.Yönetici, öğretmen, öğrenci ve velilerin okuldaki eğitsel sorunlar konusunda ortak fikirde olduğu görülmüştür. Okul yönetimi-öğretmenler arasında ve veliler arasında işbirliğinin yeterli olmadığı, okulda disiplin sorunlarının olduğu, bölgenin eğitime yeterli önem vermemesi sorunları belirlenmiştir. Ayrıca öğretmenlere göre; öğrencilerin dersle ilgilerinin olmadığı, hijyen kurallarına dikkat etmedikleri, çocukların ailelerinden uzak olmasının onlara olumsuz yansıması, öğrencilerin temel eğitimlerinin yetersiz olduğu, rehberlik hizmetlerinin yetersiz olduğu ve öğretmen eksikliği sebebiyle derslerin boş geçmesi sorunlarının yaşandığı sonuçlarına görülmüştür. Diğer araştırmalardan farklı olarak öğrencilerin her ihtiyacını okulun karşılamasının onların sahip olduklarının kıymetini bilmemelerine sebep olduğu belirtilmiştir.3.Yönetici ve öğretmenlerin okulda çalışma sebepleri, duygusal tatmin, YİBO'nun lojman imkânı, donanımın iyi olması, okulun Antalya'da olması, kendisinin de yatılı okumuş olması, hizmet puanının yüksek olması olarak belirtilmiştir. Ancak pek çoğunun da YİBO'nun diğer okullardan farkını bilmeden geldikleri sonucuna da ulaşılmıştır. Öğrencilerin ve velilerin bu okulda okuma-çocuğunu okutma sebepleri ise zorunluluktan dolayı olmuştur. Kendi köylülerinin de bu okula gelmesi, arkadaş imkanlarının çok olması, ücretsiz kurs ve etüt imkanı, kendi sorumluluklarını erken yaşta üstlenerek yaşıtlarından bir adım önde olma, okulun donanımının iyi olması ve maddi destek düşünceleriyle bu okula isteyerek geldikleri de belirtilmiştir.4.Okulda çalışmaktan yönetici ve öğretmenlerinin çoğunun memnun olduğu görülmüştür. Yöneticilerin ve öğretmenlerin okulun avantajları hakkında duygusal tatmin yaşama, öğretmenlerin kendilerini geliştirebilme imkânı, lojman, donanım gibi çeşitli imkânlarının olması belirtilmiştir. Öğrenci ve velilerin tamamının yatılı okuldan memnun oldukları görülmüştür.

Öğrencilerin ve velilerin yatılı okuldaki avantajlar hakkındaki devletin öğrencilere harçlık vermesi, yardım dağıtması, okulun beslenme-barınma gibi çocuğun temel ihtiyaçlarını karşılaması, okulda ücretsiz kurs ve etüt imkânının olması, şimdiden kendi sorumluluğunu üstlenerek aileden ayrı kalmaya alışmayı başarma görüşleri ortak görülmüştür.Yönetici ve öğretmenlere göre okulun dezavantajı olarak sorumluluğun fazla olması, yıpratıcı olması, şehirden uzak olması olarak görülmüştür. Öğrenciler ve veliler okulda aile özlemi yaşanması, bazı öğrencilerin hijyen kurallarına dikkat etmemelerini dezavantaj olarak değerlendirmiştir.5.Yatılı okulda değiştirilmesi gereken durumlarda yönetici, öğretmen, öğrenci ve velilerin genel olarak ortak görüşte olduğu görülmüştür. Okuldaki kütüphanenin yetersiz olması, idarenin oturmuş bir kadroya sahip olmaması, okulun fiziksel eksikliklerinin olması, öğrencilerin internet kullanma imkânlarının olmaması, öğrencilerin boş zamanlarını değerlendirecek sosyal aktivitelerin yetersiz olması, rehberlik hizmetinin eksik olması, güvenlik görevlisinin olmaması, sağlık personelinin olmaması sonuçları ortaya çıkmıştır. Ayrıca öğrencilerin sağlık raporlarının olmadan okula gelmeleri, ailesiz çocukların ve çocuk esirgemeden gelen çocukların bu okulda toplanması, çevrenin yatılı okula olumsuz bakması sebebiyle YİBO?nun dışlanması, okulun ödeneğinin yeterince iyi kullanılamaması sorunlarını ifade edilmiştir. Yatılı okulun akran baskısı ve şiddeti, cinsel istismar gibi olumsuzluklar xiiiyaratabilmesi, öğrencinin yatılı kaldığında dışarı çıkmasının zor olması ve birinci kademenin bazı köyler uzak olduğu için taşınamaması sebebiyle birinci kademe öğrencilerinin de yatılı kalması durumlarının gözlendiği görülmüştür.6.Öğretmenlerin ve yöneticilerin kişisel sorunlarla ilgili önerilerinden ?Pansiyon nöbetlerini öğretmenler yerine başka bir personelin tutması gerekmektedir.? önerisini yoğun olarak belirttikleri görülmüştür. Öğrenciler ve veliler genel olarak okulun yatılı olmasını tercih etmiştir ve aile özlemine çözüm getirmemiştir. Yönetici, öğretmen ve öğrenciler eğitsel sorunlarla ilgili 'Okulda öğretmen ve yönetim arasındaki işbirliğini sağlamak için ortak kararlar alınarak ortak kurallar oluşturulmalıdır.? önerisini getirmişlerdir. ?Yatılı okul öğrencilerinin öncelikle sınavla seçilerek gelmeleri gerekmektedir.', 'YİBO'da rehberlik hizmetlerinin daha iyi çalışması gerekmektedir.?, 'Özel eğitime ihtiyaç duyan çocuklara özel eğitim verilebilir, RAM?dan destek alınabilir.? önerileri sunulmuştur. Öğretmen, öğrenci ve veliler disiplin ve hijyen sorunlarının çözümü için önlemler alınması ve gerektiğinde yaptırım uygulanması konusunda çeşitli önerilerde bulunmuştur. Ayrıca öğrenci ve veliler boş geçen derslere öğretmen görevlendirilmesini istemiştir.Yönetici, öğretmen, öğrenci ve veliler değiştirilmesi gereken durumlar hakkında ?Öğrencilere boş zamanlarını değerlendirecekleri alternatif etkinlikler sunulmalıdır.? önerisinde bulunmuştur. ?Yönetim ve öğretmenlerin çok çabuk değişmesini önlemek için onları ödüllendirme sistemine gidilmelidir.?, ?Yatılı okul öğretmenleri ihalelerden sorumlu olmamalı, bu görevi ilçeden bir kurul yapmalı veya daha merkezi bir sistemle yapılmalıdır.?, ?Okuldaki fiziki eksiklikler giderilmelidir.', 'Okulun kütüphanesi geliştirilmelidir.?, ?Öğrencilere internet imkânı sağlanmalıdır.?önerileri yoğun olarak belirtilmiştir. Yönetici ve öğretmenlerin genel olarak okulun yatılı olmaması ve taşımalı olması gerektiği görüşünü savunduğu bunun tersine öğrenci ve velilerin genel olarak okulun yatılı devam etmesi gerektiği görüşünde olduğu belirlenmiştir.

Ayrıntılı Bilgi İçin:https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/