VAN Depremin hasara yol açtığı mahalellerde kerpiç ve taşlar üst üste yığılarak inşa edilmiş

Depremin hasara yol açtığı mahalellerde kerpiç ve taşlar üst üste yığılarak inşa edilmiş İRAN'ın Hoy kentinde meydana gelen 5.9'luk depremin Van'ın Başkale ile Saray ilçelerine bağlı 25 mahallede yol açtığı ağır hasarın toparlanması için çalışma başlatıldı. 2 bin 500'ün üzerinde konutun ağır hasar gördüğü ilçelerde yapılan çalışmalarla ilgili konuşan Van Çevre ve Şehircilik Müdürü Ali Kemal Atlı, "Depremin hasara yol açtığı mahallelerdeki yapılar hiçbir mühendislik hizmeti görmemiş, yapı malzemelerinin kullanılmadığı, sadece taş ve kerpiçlerle üst üste yığılarak yapılmış yapılar. Vatandaşlarımızdan ricamız yerel yönetimlerin de destekleriyle bundan sonra yapı inşa ederken, kentsel dönüşümden faydalansınlar" dedi.

İran'ın Hoy kentinde 23 Şubat'ta meydana gelen, Van'ın Başkale ilçesine bağlı Özpınar, Kaşkol, Gelenler ve Güvenlik mahallelerinde büyük yıkıma yol açan 5.9'luk depremde 10 kişi hayatını kaybetti, 54 kişi de yaralandı. Deprem Başkale'nin yanı sıra Saray ilçesinin mahallelerinde de hasara yol açtı. İki ilçeye bağlı 25 mahallede, 2 bin 500'ün üzerinde konut ağır hasar görürken, 1000'in üzerinde ahır da yıkıldı. Yapılan hasar tespit çalışmalarında, yıkılan konutların büyük bölümünün üst üste yığılan kerpiç ve briketlerden yapıldığı tespit edildi.

Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ve Van Büyükşehir Belediyesi, büyük yıkımın meydana geldiği Özpınar, Gelenler, Güvendik ve Kaşkol mahallelerinde enkaz kaldırma çalışmalarına başladı. Çalışmalarda şu ana kadar 60'a yakın konutun enkazı kaldırdı. Enkaz kaldırma çalışmaları ile ilgili bilgi veren Çevre ve Şehircilik İl Müdürü Ali Kemal Atlı, hasar tespit çalışmalarına depremin meydana geldiği günden itibaren başladıklarını söyledi. Atlı, şöyle konuştu:

"2 gün içinde en çok yıkımın olduğu Başkale ilçesine bağlı 6 mahallede hasar tespitlerimizi tamamladık. Hemen akabinde bakanlığımızın gönderdiği takviye ekiplerle kalan diğer köylerde de 6 gün içinde hasar tespitlerimizi tamamladık. Bu hasar tespitlerimizin askı listeleri kaymakamlıklara gönderildi ve vatandaşların itirazına açıldı. Şu anda o süreç devam ediyor. Bu çalışmalarımız İran sınırına yakın yıkımın en çok olduğu 25 mahallede yapıldı. Bunun dışında tabii ki bize intikal eden ihbarlar da var. Bununla ilgili çalışmalarımız da devam ediyor. Bir yandan da ekiplerimiz konteyner alanları belirleme ve enkaz döküm ve yeni konut alanlarını belirleme çalışmaları da da depremin ilk haftasından itibaren başladı. Şu an halihazırda enkaz kaldırma çalışmalarımız devam ediyor. Valiliğimiz ve Büyükşehir Belediyesinin destekleriyle enkaz kaldırma çalışmaları bir haftadır devam ediyor. Bununla beraber arkadaşlarımızın sahadaki çalışmaları bitmiyor. Bir yandan da bizim harita çalışmalarımız devam ediyor. Çıkan envarterlere göre bunu şekillendirip, ondan sonra nihayete erdirip vatandaşlarımızın yaralarını çok kısa sürede sarmaya çalışacağız."

'YAPILAR, HEM BÖLGE ŞARTLARINA HEM BAKANLIĞA GÖRE BELİRLENECEK'

Depremin yıkıma yol açtığı mahallelerde yapılacak olan yapılarla ilgili bilgi veren Çevre ve Şehircilik Müdürü Atlı, "Büyük ihtimalle çelik konstrüksiyon olabilir. Ama dediğim gibi bu hem bölgenin şartlarına göre hem de bakanlığımızın belirleyeceği usullere göre belirlenecek. Başkale ve Saray ilçelerine bağlı mahallelerde 2 bin 500'ün üzerinde konutta ciddi hasarlar ve yıkılma durumları var. Yine binin üzerinde ahırda böyle bir hasardan söz edebiliriz. Bununla ilgili çalışmalar devam ediyor" diye konuştu.

'VATANDAŞLARIN BİLİNÇLİ OLMASINI VE MÜRACAAT ETMESİNİ İSTİYORUZ'

Kırsal mahallelerdeki yapıların çoğunun kaçak olduğunu, ilçe merkezlerinde de bu durumun olduğunu ancak kırsalda ciddi oranda bulunduğunu vurgulayan Atlı, bunun denetimlerin az olmasından kaynaklandığını söyledi. Ali Kemal Atlı yeni yapılan yapılarda, elektronik beton izleme sistemi ile denetleme gerçekleştirdiklerini ifade ederek, şöyle konuştu:

"Biz ruhsat almış yeni yapılarda zaten yapı denetim sistemimizin üzerinden denetimimizi gerçekleştiriyoruz. Yeni yapılarda elektronik beton izleme sistemi Yap İşleri Genel Müdürlüğümüzün bu sene başlattığı bir çalışmayla betonlar cipli sistemle denetleniyor. Bizim yapı malzemeleri ile ilgili denetimlerimiz devam ediyor. Kamu adına bu denetimi gerçekleştiriyor ve firmaları denetliyoruz, nem sahada hem ofiste. Yeni yapılar bu şekilde şekillenirken, eski yapılarla ilgili yine kentsel dönüşüm çalışmamız devam ediyor. Bakanlığımız bir kentsel dönüşüm seferberliği ilan etmiş. Yalnız kentsel dönüşüm vatandaş, devlet, millet el ele yapılabilecek işler. Vatandaşlardan bu anlamda bilinçli olmalarını ve gelip müracaat etmelerini istiyoruz. Eski binalarının deprem performans analizlerini yaptırdıktan sonra, biz burada onları kentsel dönüşümden faydalandırıyoruz. 2011 Van depreminden sonra bugüne kadar aşağı yukarı 1000 yapıda böyle bir dönüşüm gerçekleşmiş ama bu rakamlar Van için çok düşük. Bunlar daha ziyade kentte olmuş, kırsal mahallelerde de bu dönüşüme tabi olabilir. Kendi yapılarını insanlar gelip dönüştürebilirler. Bu konuda mevzuatlarımız sürekli yenileniyor. Çünkü en son devrem mevzuatınız 1 Ocak 2019'da yürürlüğe girdi. Dolayısıyla birçok yapı yenilenecek. 2011 yılından sonra yenilenmeyen birçok yapı var. Bugün belirlenen hususlara uymayan birçok yapı var. Hepimiz el ele vererek eski yapıların dönüşümünü sağlamamız gerekiyor."

'BU YIKIMLAR KÖTÜ YAPI STOĞU VE DÜZENSİZ YAPILAŞMA NEDENİYLE OLDU'

Depremde 8 kişinin hayatını kaybettiği Başkale'nin Özpınar Mahallesi'ni uydudan çıkartılan harita üzerinde anlatan Çevre ve Şehircilik Müdürü Atlı, "Bu mahallemizde 200 civarı konut ve 150 ahır vardı. Bunların büyük bölümü ağır hasar gördü. Aktif fay hattı Özpınar Mahallesi'nin Kuzey Batısından geçip, İran sınırına doğru gidiyor. Dolayısıyla burada ciddi kayıplarımız vardı. Depremin hasara yol açtığı Özpınar ve diğer mahallelerdeki yapılar hiç bir mühendislik hizmeti görmemiş, yapı malzemelerinin kullanılmadığı, sadece taş ve kerpiçlerle üst üste yığılarak yapılmış yapılar. Özpınar Mahallesi'nde, depremin merkez üssüne yaklaşık 70 kilometre uzaklıkta olmasına rağmen çok ciddi yıkımlar yaşandı. Yapı stoğunun kötü olması, düzensiz yapılaşma ve çok kötü bir yapılaşma olduğu için burada büyük yıkımlar meydana geldi. Biz vatandaşlarımızı, yerel yönetimlerimizin de desteğiyle burada kendi başlarına yapı yapmamaları, insanların kendilerine tabutu inşa etmemelerini, içine girebilecekleri sağlam yapı inşa etmeleri için özendirmemiz ve bakanlığımızın sunduğu imkanlardan faydalanmaları için kentsel dönüşümden bu yapıların dönüşümünü sağlayacağız" dedi.