UNRWA Yöneticisi Fowler: "İsrail'in Ajans'ı yasaklaması, Filistinlilerin dönüş hakkını ortadan kaldırmayacak"

Birleşmiş Milletler Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansının (UNRWA) İsrail'de ve işgal altındaki Doğu Kudüs'teki faaliyetlerinin 30 Ocak'ta sona ermesi, Filistin topraklarındaki yaklaşık 2,5 milyon mültecinin yaşamını tehdit ediyor.

İsrail'in 1948'de kurulmasıyla Filistinliler bu süreci Büyük Felaket (Nekbe) olarak isimlendirdi. Filistin topraklarından zorunlu göçe maruz kalan 800 binden fazla mülteciye yardım için Birleşmiş Milletler (BM) kararıyla 1950'de UNRWA kuruldu.

Filistin topraklarındaki çalışmalarını Doğu Kudüs'teki genel merkezden yöneten UNRWA, İsrail Meclisi'nin 28 Ekim 2024'te kabul ettiği yasayla 74 yıl sonra yasaklandı. UNRWA'nın İsrail'deki faaliyetleri ile Tel Aviv makamlarının UNRWA'yla iletişim ve koordinasyonunu yasaklayan yasa 30 Ocak'ta yürürlüğe giriyor.

Doğu Kudüs'teki UNRWA'nın Genel Merkezi'nde, AA muhabirinin sorularını yanıtlayan UNRWA Kıdemli İletişim Yöneticisi Jonathan Fowler, İsraillilerin merkezin önünde kutlama çağrısı yaptığını belirterek, "(30 Ocak) Perşembe, burada kötü bir şey olma ihtimali çok büyük. Personelimizi, tesislerimizi, belgelerimizi, sahip olduğumuz hiçbir şeyi riske atamayız." ifadesini kullandı.

Fowler, diplomatik olarak korunan yerleşkede İsrailli yetkililerin yerleşim birimi ve alışveriş tesisleri inşa etme planlarını açıkladıklarını, alanın 1951'de Ürdün'den kiralandığını ve siyasi kontrolün değişmesinin bu kira kontratını etkilemeyeceğini dile getirdi.

Yerleşke İsrail tarafından basılma riskiyle karşı karşıya

Yerleşkenin İsrail tarafından basılma riskiyle karşı karşıya olduğunu aktaran Fowler, önemli belgeleri, zarar görmemesi ve dijitalleştirilmesi için Ürdün'ün başkenti Amman'a taşıdıklarını, ihtiyaç duyulmayan belgeleri ise imha ettiklerini söyledi.

Doğu Kudüs'teki merkezde çalışan personelin büyük çoğunluğunun Batı Şeria'dan geldiğini ve saldırıların başlamasıyla İsrail'e girmelerinin yasaklanması nedeniyle uzaktan çalışmak zorunda kaldıklarını aktaran Fowler, İsrail'in hayata geçireceği yasayı hala anlamadıklarını, personelin evden çalışmaya devam edip edemeyeceğini bilmediklerini kaydetti.

Fowler, güvenlik nedeniyle Ajans'ın okullarının ve eğitim tesislerinin pazar gününe kadar kapalı tutulacağını ve bu süreçte yasanın nasıl işletileceğini anlamaya çalışacaklarını, sağlık kurumlarının ise faaliyet göstermeye devam edeceğini ifade etti.

Doğu Kudüs'te, Ajans'ın tıbbi hizmetlerinden faydalanan 70 bin kişi, eğitim sisteminden faydalanan binden fazla öğrenci olduğunu kaydeden Fowler, "Eğer biz görevimizi yerine getiremiyorsak, bunları yapmak İsrailli yetkililerin sorumluluğu haline gelir." dedi.

İşgal altındaki Batı Şeria ve Gazze'yi de olumsuz etkileyecek

Fowler, bu kararın işgal altındaki Batı Şeria ve insani yardıma en fazla ihtiyaç duyulan anda Gazze'yi de olumsuz şekilde etkileyeceğini, nelerle karşı karşıya kalacaklarının belirsiz olduğunu söyledi.

İsrail saldırıları öncesinde Gazze'de yaklaşık 300 bin, Batı Şeria'da ise 47 bin civarında öğrencinin UNRWA okullarında eğitim gördüğünü belirten Fowler, öncesinde Gazze'deki sağlık merkezlerinde her yıl 2,5 milyon civarında, Batı Şeria'da ise her yıl yaklaşık 700 bin civarında hastanın tedavi edildiğini aktardı.

"Mültecilerin hakları UNRWA kurulmadan önce, BM Genel Kurulu tarafından kabul edilmiştir"

Fowler, işgal altındaki Batı Şeria ve Gazze'deki faaliyetlerini kısıtlayacak kararın Lübnan, Ürdün ve Suriye'deki çalışmalarına darbe vurabileceğinin altını çizerek, şunları kaydetti:

"İsrail'deki bazı kişiler, UNRWA'nın Filistinli mültecilerin bir gün evlerine dönebilecekleri fikrini diri tuttuğunu söylüyor. Bu bağlamda işlev görüyoruz ama geri dönüş hakkının koruyucusu değiliz. Geri dönüş hakkı ve mültecilerin diğer hakları UNRWA kurulmadan önce, BM Genel Kurulu tarafından kabul edilmiştir. İsrail'in Ajans'ı yasaklaması, Filistinlilerin dönüş hakkını ortadan kaldırmayacak. UNRWA ortadan kalksa bile Filistinli mülteci kampları var olmaya devam edecek."

Dünyada hiçbir yerde "eğitim ve sağlık hizmetlerinin aniden durdurulmasının tavsiye edilmeyeceğini" vurgulayan Fowler, "sosyal huzursuzluk, siyasi patlama gibi sonuçların olasılığının artacağını bunun İsrail'in de çıkarına olmayacağını" savundu.

Fowler, İsrail'in UNRWA'nın İsrail'de ve işgal altındaki Doğu Kudüs'teki faaliyetlerini yasaklama kararının, "uluslararası hukuka aykırı ve hiçbir gerekçeyle açıklanamayacak bir karar olduğunu" dile getirdi.

UNRWA, yaklaşık 6 milyon mülteciye temel yaşam ihtiyaçları için katkı sağlıyor

UNRWA'nın 2023 verilerine göre, işgal altındaki Batı Şeria, Gazze Şeridi, Ürdün, Lübnan ve Suriye'deki kamplarda yaklaşık 6 milyon Filistinli mülteci bulunuyor. İsrail'in işgali altında 19'u Batı Şeria, 8'i Gazze Şeridi olmak üzere UNRWA'nın hizmet verdiği 27 Filistinli mülteci kampı bulunuyor. Komşu ülkeler Ürdün, Lübnan ve Suriye'de olmak üzere toplam 34 mülteci kampında UNRWA Filistinlilerin temel ihtiyaçlarını karşılıyor.

UNRWA'ya ait 711 okulda 540 binin üzerinde Filistinli çocuk eğitim görürken bu okullarda toplam 21 bin 722 eğitim personeli istihdam ediliyor.

Toplam 3 bin 153 personelin çalıştığı 141 sağlık merkezinde, senelik 7 milyona yakın Filistinli mülteci sağlık hizmetlerinden ücretsiz faydalanıyor.

Yaklaşık 1,2 milyonu Gazze Şeridi'nde olmak üzere 1,8 milyon Filistinli mülteci, acil gıda ve nakit yardımından faydalanıyor.

Ajans, 75 yıldır zor şartlar altında yaşayan Filistinli mültecilerin hayatlarını kolaylaştırmaya çalışıyor

UNRWA, İsrail'in 14 Mayıs 1948'de işgal altında tuttuğu Filistin topraklarında bağımsızlığını ilan etmesinin ardından Filistinlileri sürgün ettiği "Nekbe"nin (Büyük Felaket) ardından, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 8 Aralık 1949 tarih ve 302 (IV) sayılı kararıyla Filistinli mültecilere yönelik doğrudan yardım ve çalışma programları yürütmek amacıyla kuruldu.

Faaliyet alanı, "1 Haziran 1946 ile 15 Mayıs 1948 tarihleri arasında normal ikamet yerleri Filistin olan ve 1948'de hem evlerini hem de geçim kaynaklarını kaybeden kişiler" olarak tanımlanan UNRWA, faaliyete başladığı 1950'de 750 bin Filistinli mültecinin ihtiyaçlarına cevap vermeye çalışıyordu.

UNRWA, başlangıçta "Filistinli mülteciler" sorununa çözüm bulunana kadar geçici süreyle kurulmuş olsa da çözüm bulunamadığı için BM Genel Kurulu, Ajans'ın görev süresini defalarca yeniledi ve son olarak 30 Haziran 2026'ya kadar uzattı.

Filistinli mültecilerin hayatını bir nebze olsun kolaylaştırabilmek için faaliyet gösteren Ajans'ın hizmetlerinden bugün yaklaşık 6 milyon Filistinli mülteci yararlanabiliyor.

İsrail'in hedefinde UNRWA

UNRWA, 75 yıldır Filistinlilerin yaralarını sarmaya çalışırken, bu süreçte tesisleri defalarca İsrail tarafından vuruldu, tonlarca gıda ve ilaç yok edildi.

İsrail yönetimi, 7 Ekim 2023'te Gazze Şeridi'ne saldırılarının başlamasıyla eş zamanlı şekilde UNRWA'ya karşı karalama kampanyası başlatmıştı.

Sadece Gazze'de 12 bin çalışanı bulunan UNRWA'nın 14 çalışanının "7 Ekim saldırılarına katıldığı" iddiasıyla Ajans'ın kapatılması gerektiğini savunan İsrail'in 7 Ekim 2023'ten itibaren Gazze'ye saldırılarında 258 UNRWA personeli can vermişti.

BM yürüttüğü soruşturma sonucunda, İsrail'in iddiasını doğrulayacak kanıt olmadığını açıklamıştı.

İsrail Meclisi, 28 Ekim 2024'te UNRWA'nın işgal altındaki Doğu Kudüs'ün yanı sıra İsrail'deki faaliyetlerine son verilmesini öngören yasa tasarısını kabul etmişti. Kabul edilen bu yasa, 30 Ocak'ta yürürlüğe giriyor.