Uaek İran'ın Fordo Nükleer Tesisini İşletime Açtığını Duyurdu

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK), İran'ın

ülkenin güneyinde yer altında inşa ettiği Fordo nükleer tesisini işletime

açtığını bildirdi.

UAEK açıklamasında, "Fordo nükleer tesisine uranyumu yüzde 30 oranında

zenginleştirmek amacıyla tüm teknik cihazların monte edildiği" ifade edilerek,

"Tahran yönetiminin bundan böyle zenginleştirilmiş uranyum miktarını iki misline

çıkaracağı" belirtildi.

UAEK'nun elindeki verilere göre Fordo nükleer tesisi 2 bin 800 santrifüj

kapasitesine sahip ancak şu anda 700 santrifüj çalıştırılıyor.

Tahran yönetiminin 2010 yılından bu yana nükleer tesislerinde yüzde 20

düzeyinde toplam 233 kilogram uranyum zenginleştirdiği belirtiliyor.

UAEK ile İran arasında 13 Aralık'ta Tahran'da yapılması planlanan görüşmede

"Yapısal Yaklaşım Uygulaması" belgesinin imzalanmasını bekleyen UAEK aynı zamanda

Parçin ve Fordo nükleer tesislerinde denetim yapmayı da talep ediyor.

Kurumun veriline göre Tahran yönetiminin sahip olduğu nükleer tesisler ise

şöyle:

FORDO: Tahran yönetimi gizli tuttuğu bu tesisin varlığını ilki kez 2009'da

UAEK'e bildirdi. Başkent Tahran'ın güneyinde yeraltında inşa edilen nükleer tesis

bir tünel ile Kum kenti yakınındaki askeri bir tesise bağlı. Askeri tesis 3 bin

santrifüj kapasitesine sahip. Uranyum zenginleştirilmesi için gerekli tüm

ünitelerin monte edildiği Fordo nükleer tesisinde uranyumu yüzde 20 oranında

zenginleştirme faaliyetleri devam ediyor.

NATANZ: Başkent Tahran'ın güneydoğusunda yer altında inşa edilen tesiste

elektrik elde etmekte kullanılmak üzere düşük düzeyde uranyum zenginleştiriliyor.

BUŞEHR: Ülkedeki 1979 İslam Devrimi öncesinde inşasına başlanan nükleer

tesis, devrimden sonra Alman KWU firmasının projeden çekilmesi üzerine uzun süre

tamamlanamadı. Sonraki yıllarda Rusya Federasyonu ile varılan anlaşma üzerine

tesisi Rusya tamamladı ve Eylül 2011'de işletmeye açıldı. Tesiste iki nükleer

reaktör bulunuyor.

İSFAHAN: Yakıt (zenginleştirilmiş uranyum) çubuklarının elde edilmesi ve

santrifüjlerde gereksinim duyulan hexafluorid gazı bu tesiste üretiliyor.

ARAK: Varlığı 2002'den beri bilinen ağır bu su reaktöründe, Batı kaynakları

nükleer bomba imalatında kullanılan plutonium hazırlandığını ileri sürülüyor.

TAHRAN: Şah Rıza Pehlevi'nin 1979'da ABD'nin yardımıyla inşa ettiği başkent

Tahran'daki bu hafif su reaktöründe özellikle tıp alanında kullanılan malzeme

üretiliyor. Bu malzemelerin üretilebilmesi için de yine yüzde 20

zenginleştirilmiş uranyuma ihtiyaç duyuluyor.

KARJ: Başkent Tahran yakınındaki bu reaktör araştırma amaçlı olarak

kullanılıyor ve tıp alanında kullanılacak malzeme üretiliyor.

PARÇİN: Başkent Tahran'ın güneydoğusundaki bu nükleer tesis İran ile UAEK ve

uluslararası toplum arasındaki en büyük sorun. İran yönetimi "barışçıl amaçlı

faaliyetlerde bulunduğunu" ifade ederken UAEK, bu tesiste "nükleer başlık

denemeleri yapıldığı yolunda kanıtlar bulunduğu" görüşünde. Tahran yönetiminin

geçtiğimiz Ocak ve Şubat aylarında UAEK müfettişlerine denetim yapma izni

vermemesi de uluslararası toplumun bu kaygılarını güçlendiriyor.

İran yönetiminin Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi

Antlaşması'nın(NPT) ani denetimleri öngören ek protokolünü onaylamaktan ısrarla

kaçınması da nükleer programı üzerindeki tartışmaların önemli bir nedeni.

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu(UAEK), üst düzey teknik bir heyetle 13

Aralık'ta Tahran'a gidecek.

UAEK Başkanı Yukiya Amano'nun bu yıl Mayıs'ta Tahran'a yaptığı resmi ziyaret

sırasında üzerinde mutabakat sağlanan "Yapısal Yaklaşım Uygulaması" belgesinin 13

Aralık'ta Tahran'daki resmi görüşmelerde imzalanması bekleniyor.

İçeriği açıklanmayan belgenin UAEK müfettişlerinin İran'daki nükleer

tesislerde yapacakları denetimlerin kurallarını belirlemeye yönelik olduğu

belirtiliyor.

Bu arada geçtiğimiz hafta yapılan yönetim kurulu toplantısında ABD

temsilcisi, Tahran yönetimine "nükleer programının askeri boyutuna ilişkin

kaygıları gidermek üzere" gelecek yıl Mart ayına kadar süre tanıdıklarını

açıklamıştı.

Tahran yönetiminin Yapısal Yaklaşım Uygulaması belgesini imzalamaması ve

Parçin ile Fordo nükleer tesislerinde UAEK'in denetim yapmasına izin vermemesi

halinde ABD'nin bazı Batılı müttefiklerinin desteğiyle İran'a yönelik yeni bir

karar tasarısı sunacağı ve kabul edilmesi halinde de İran'ın nükleer dosyasını

yeniden BM Güvenlik Konseyi'ne göndermesine kesin gözüyle bakılıyor.

Muhabir : Ali H. Yurtsever

Yayıncı : Ogün Duru - VIYANA