Türkşeker'in borç-faiz sarmalı: Özkaynaklar eriyor, üretim tehlikede

DİLAN KUTLU

Özelleştirmenin ardından üretimini, Türkiye genelindeki 15 fabrikası ile sürdüren Türkşeker, Sayıştay raporuna göre; "borç-faiz sarmalında…" Kurumun özkaynaklarının 10 yıl içinde eksiye düştüğünün belirtildiği, özkaynak artırımı için bankalardan kredi çektiğinin belirlendiği raporda; "İşletmeler borç ve faiz sarmalı içine girmekte ve faaliyetlerini durdurma noktasına gelmektedir… Kurumun en önemli problemi; üretim maliyetinin altındaki fiyatlardan satış yapması nedeniyle özkaynaklarının yıllar itibariyle erimesidir. Özkaynakların erimesi neticesinde Kurumun kaynak ihtiyacı banka kredileri yoluyla karşılanmış ancak finansman giderleri maliyetler üzerinde baskı oluşturmaya başlamış ve nihayetinde borç-faiz sarmalına girilmiştir" denildi.

Sayıştay'ın, Türkşeker'in hesaplarına ilişkin denetim raporu TBMM'ye sunuldu. Sayıştay denetçileri, Türkşeker Anonim Şirketi'nin "son 10 yıllık süreçte toplam özkaynaklarının şeker pancarı alım gücüne göre reel olarak 21 milyon 366 bin 305 ton eridiği" belirledi. Raporda, "İşletmenin faaliyetlerinin sürekliliği ve devamlılığının sağlanabilmesi için hammadde bazında özkaynaklarının alım gücünün yıllar itibariyle korunması önem arz etmektedir" denildi.

"BORÇ VE FAİZ SARMALI İŞLETMELERİ DURDURMA NOKTASINA GETİRDİ"

Raporda şu değerlendirmeler yapıldı:

"İşletmenin faaliyetlerinin sürekliliği ve devamlılığının sağlanabilmesi için hammadde bazında özkaynakların alım gücünün yıllar itibariyle  korunması önem arz etmektedir. Özkaynak alım gücünün erimesi işletme faaliyetlerinin sürekliliğinin akamete uğramasına yol açmasının yanında ek kaynak ihtiyacının doğmasına da sebep olmaktadır. İlave kaynak ihtiyacının finansman yoluyla karşılanması durumunda ise  işletmeler borç ve faiz sarmalı içine girmekte ve faaliyetlerini durdurma noktasına gelmektedir…

Kurumun en önemli problemi; üretim maliyetinin altındaki fiyatlardan satış yapması nedeniyle özkaynaklarının yıllar itibariyle erimesidir. Özkaynakların erimesi neticesinde Kurumun kaynak ihtiyacı banka kredileri yoluyla karşılanmış ancak finansman giderleri maliyetler üzerinde baskı oluşturmaya başlamış ve nihayetinde borç-faiz sarmalına girilmiştir. 2022 yılında 1.169 milyon TL dönem karı edilmiş olmasına rağmen dönem karının geçmiş dönem maliyetleri ile izlenen stok satışlarından kaynaklandığı reel anlamda bir kar edilmediği değerlendirilmektedir."

5 YIL İÇERİSİNDE KREDİ VE FAİZ TUTARI ARTTI

Raporda, kurumun özkaynaklarındaki azalma nedeniyle devamlılık için borçlanma yoluna gittiği saptandı. Buna göre; kurumun yıllar içerisinde özkaynaklarının eksiye düştüğü, finansman ihtiyacının, "ticari bankalardan kredi almak yoluyla temin edildiği" belirtildi. Hazırlanan tabloda, son beş yılda kullanılan kredi tutarı ve faiz tutarının giderek arttığı gözlemlendi.

380 BİN TON ŞEKERİN NE OLDUĞU DENETLENMEDİ

Aynı zamanda raporda Türkşeker'in, "Tüketicinin düşük fiyattan şeker alması ve piyasada şeker fiyatının düşürülmesi amacıyla" marketlere ve şirketlere 2022 yılında "380 bin ton şeker" verdiği, taahhütnamede "şekerin toptan satılmayacağının" belirtildiği, market raflarında bir denetim yapılmadığına dikkat çekildi. Sayıştay, "taahhütnameye uymayanların karşılaşacağı yaptırımların bulunmaması nedeniyle projenin başarıya ulaşması mümkün olmamıştır" tespitinde bulundu.